آب؛ حلقه مفقوده سرمایه‌گذاری

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین طی سال‌های گذشته، مديريت حاکم بر منابع آب کشور عملاً دستخوش نگرش سازه‌اي و تمرکز سرمايه‌گذاري بر احداث سدها و شبکه‌هاي آبياري و زهکشي بود و از مديريت مناسب منابع آب با توجه به تغييرات گسترده اقليمي و خشکسالي سال هاي متمادي و توجه به ارزش اقتصادی و محدودیت‌های منابع آب در تعیین سیاست‌های بخش‌های صنعت و کشاورزی و الگوی مناسب کشت، کمتر اثري وجود داشت.

پيامدهاي چنين رويکردي در عمل باعث عدم اولويت‌بندي اجراي طرح‌ها، بي‌توجهي به مديريت يکپارچه منابع آب حوضه آبريز و منفي شدن بيلان منابع و مصارف آب زيرزميني و مشکلات پايداري سرزمين شده است.

کشور ما از نظر سرانه منابع آب تجديدپذير در وضعيت تنش آبي قرار دارد. بر اساس آخرین آماربرداری سراسری آب کشور میزان مصرف آب برابر 100 میلیارد مترمکعب بوده که براساس میزان مصرف، به‌ترتیب در بخش‌های مختلف کشاورزی، شرب، بهداشت و صنعت استفاده شده است.

باتوجه به این رویکرد، از آغاز تشکیل دولت یازدهم برای حفظ منابع آبی کشور اقداماتی برنامه ریزی و انجام شد.

از جمله این اقدامات می توان به تدوین و ابلاغ مقادیر آب قابل برنامه‌ریزی سطحی و زیرزمینی به تفکیک مصارف مختلف و دشت‌ها و حوضه‌های آبریز (آمایش آب) اشاره کرد.

از طرفی برای تامین مالی این بخش با توجه ويژه به افزايش ظرفيت بخش خصوصي و افزایش اعتبار خريد تضميني آب از این بخش و ايجاد ظرفيت واگذاري طرح‌ها به بخش خصوصي اقداماتی در دستور کار قرار گرفت.

تأمين منابع مالي از محل صندوق توسعه ملي(به ميزان 8 ميليارد دلار طي 4سال) براي تسريع در تکميل و بهره‌برداري از طرح‌هاي مهار آبهاي مرزي و شبکه‌هاي آبياري متناظر نیز از دیگر اقداماتی بود که دولت یازدهم با دقت هرچه تمامتر سعی در اجرای آن داشت.

به این منظور تقويت اعتبارات رديف‌هاي مرتبط به ساماندهي، تعيين حد بستر وحريم رودخانه‌هاي كشور برای محدود کردن ساخت و سازها و تخریب حریم رودخانه ها به دستگاه‌های مربوطه ابلاغ شد.

با اجرای این موارد بيلان منفي سفره‌هاي آب زيرزميني به میزان سالانه حدود 400 میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرد.

یکی از اقدامات این دولت برای اصلاح خلاء قانونی در حوزه آب تدوین و تصویب برنامه‌های اجرایی طرح‌های احیا و تعادل بخشی منابع آب زیرزمینی بود.

بدین منظور جلسات منظمی در شورای عالی آب در جهت ایجاد هماهنگی در زمینه تأمین، انتقال و مصرف آب برگزار شده و شورای هماهنگی مدیریت حوضه‌های آبریز با رویکرد مدیریت بهم پیوسته در 4 رودخانه کشور تشکیل و بازنگری طرح‌های توسعه منابع آب براساس تخصیص آب بهنگام در جهت بهینه‌سازی اهداف طرح‌های اجرایی و مطالعاتی و جلوگیری از اجرای طرح‌های فاقد توجیه آغاز شد.

یکی از مهمترین پروژه‌هایی که در دولت یازدهم با نگاه ویژه بر آن تمرکز شد تدوین و اجرای طرح‌ احياي درياچه اروميه: شامل "فعالیت های انتقال آب به دریاچه" بود.

کاهش مصرف آب از طریق افزایش راندمان آبیاری و نصب کنتور هوشمند بر روی چاه ها"، "کاهش مخاطرات ناشی از خشک‌شدن دریاچه ارومیه از طریق ایجاد پوشش گیاهی در حاشیه دریاچه و تثبیت ریزگردها" و "سایر اقدامات غیرسازه‌ای مانند خرید حق‌آبه‌ها، تحویل حجمی آب، اعمال الگوی کشت مناسب و مسلوب المنفعه کردن چاه‌های غیر مجاز از دیگر اقداماتی بود که هزینه و زمان ویژه ای به انها اختصاص داده شد.

طی سه سال گذشته اولویت دادن به اجرای طرح‌هاي تامين آب شرب شهرهاي داراي تنش آب از مهمترین وظایف و ماموریت های وزارت نیرو بود. در این راستا با اقدامات انجام شده بیش از 2500 روستای کشور از شبکه سالم آب شرب برخوردار شدند.

توجه ویژه به مدیریت کیفی منابع آب و ارتقای شاخص‌های کیفی آب شرب از جمله اقداماتی بود که به نتیجه مثبت مطلوبیت نمونه‌های میکروبی در شهرها به 99.81% و در روستاها به 99.16% طی سال گذشته منجر شد.

بهره‌برداری از 14 سد با ظرفیت حجم آب قابل تنظیم 1541 میلیون مترمکعب و آبگیری از 5 سد با ظرفیت آب قابل تنظیم 1471 میلیون مترمکعب و در کنار آن بهره‌برداری از 117079 هکتار شبکه‌های آبیاری و زهکشی اصلی و شبکه‌های فرعی با مساحت 22111 هکتار طی سه سال گذشته به موفقیت انجام شد.

از دیگر اقدامات این دولت سه سال فعالیت می توان به نصب 34000 فقره کنتور هوشمند بر روی چاه‌های کشاورزی و رسیدن مجموع کنتورهای نصب شده به حدود 54000 فقره ، احداث و بهره‌برداری از 12 تصفیه‌خانه‌ آب با مجموع ظرفیت بالغ بر 637 هزار مترمکعب در روز (در استان‌های آذربایجان شرقی، اصفهان، سمنان، مرکزی، همدان، گیلان، کرمان، قم، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و تهران) ، بهره برداری از 11 ساختگاه آب شیرین کن به ظرفیت 41000 متر مکعب، تهيه، تنظيم و ابلاغ تعرفه پيشنهادي آب صنعتي و تعرفه آب شهري توسط شوراي اقتصاد اشاره کرد.

فراهم شدن 24 هزار ميليارد ريال اعتبار براي خريد ورق به منظور تهيه‌ي لوله‌ براي 27 طرح بزرگ آب‌رساني به شهرها و روستاها با استفاده از ماده‌ي 56 و از طريق مشارکت‌ بانک‌هاي سپه و پارسيان که از اين طريق، امکان آب‌رساني و يا بهبود و توسعه‌ي آب‌رساني به 115 شهر و 3542 روستا با جمعيتي بالغ بر 31.5 ميليون نفر فراهم مي‌شود نیز از پروژه هایی بود که طی سه سال به صورت برنامه ریزی منسجم و مستمر اجرا شد.

 22335