صدا و سیما به عمد می‌خواهد زن ایرانی را عقب نگاه دارد

سیاوشی: ساختار جامعه هم مانع از حضور و فعالیت زنان شده است و بخشی از کم فعالیتی خانم‌ها ناشی از آن است.

ما سال قبل و در آستانه انتخابات مجلس از زنان شورایی در استان‌های خوزستان، کرمان، فارس، آذربایجان غربی و سیستان و بلوچستان که یک انتخابات را پشت سرگذاشته بودند پرسیدیم اگر زنان بخواهند به مجلس بروند با چه مشکلاتی مواجهند. عمدتا بر این مسأله تأکید داشتند که نداشتن منابع مالی مانع بزرگی برای زنان است.

سلحشوری: کمبود منابع مالی درست است اما نمی‌تواند مانع اصلی باشد. می‌دانید که پدیده‌های اجتماعی تک علتی نیستند. در این موضوع هم نباید به دنبال یک علت خاص برای تبیین عدم حضور زنان بگردیم. حتماً موانع اقتصادی اثر دارد ولی موانع اجتماعی فرهنگی متعددی پیش روی فعالیت زنان قرار دارد.

یکی از مهمترین موانعی که پیش پای فعالیت زنان است روش و نحوه برخورد صدا و سیما به عنوان رسانه مؤثر کشور است. برخورد صدا و سیما در مورد زنان اصلاً مناسب نیست. هر سه نفر شما نیز عضو کمیسیون فرهنگی هستید و بیشتر با این رسانه و مسائلش مواجهید. تنها در یک مورد در ایامی که المپیک برگزار می‌شد شاهد بودیم که مجری چگونه به لیلا رجبی توهین کرد و یا در موردی دیگر مجری‌ای که خود مانع از رفتن همسرش به مسابقات فوتسال شده بود مرتب طعنه می‌زد که یک زن چگونه مي‌تواند هم قهرمان شود و مدال بیاورد و هم از فرزندش مراقبت کند. چگونه مي‌توان صدا و سیما را از این رفتارها برحذر داشت؟

سلحشوری: متأسفانه صدا و سیما رویکرد خاص خود را دارد و یکی از موانعی که اشاره کردم پیش روی فعالیت زنان قرار دارد همین صدا و سیماست. صدا و سیما در مورد خانم لیلا رجبی رفتار دور از شانی داشت. کما اینکه مدتی قبل رفتار نشریه یالثارات که به هنرمندان توهین کردند رفتاری به دور از اخلاق اسلامی بود. ببینید وقتی یک عملی یا حرف‌هایی در جامعه‌ای غیر اسلامی به میان می‌آید آن جامعه اسلامی نیست و خیلی اهمیت پیدا نمی‌کند ولی جامعه‌ای که ادعای اسلامی بودند دارد چگونه می‌تواند حرف‌هایی از این دست بزند؟ در مورد صدا و سیما نیز رویکرد این رسانه متأسفانه بر جدی نگرفتن زنان است. وقتی فیلم و سریالی های صدا و سیما را می‌بینید به این پرسش باید پاسخ دهند که چقدر نقش زنان در آن‌ها پررنگ و جدی است؟ آیا زنان به جز نشستن در خانه و آشپزی و مسائل مربوط به خانه کار دیگری در سریال‌ها دارند؟ همین چندی قبل که سریال «کیمیا» پخش شد باز هم‌آن انتظاری که در ترسیم زن ایرانی داشتیم برآورده نشد و نقدهای بسیاری به آن سریال و نقش اصلی آن وارد بود. در حالی که می‌دانیم زنان در بطن جامعه خیلی خیلی جلوتر از آنچیزی هستند که تلویزیون نشان می‌دهد. این برداشت از رفتار صدا و سیمای ما وجود دارد که عامدا می‌خواهد زنان را عقب‌تر نگاه دارد.

خب این وضع برای همه ملموس است. اما چه باید کرد؟ چگونه می‌تواند صدا و سیما را از این رفتار برحذر داشت؟

سلحشوری: باید نظارت را بیشتر کرد و ما نیز در مجلس همین مسئله را مطرح کرده‌ایم. اتفاقاً مدتی قبل که آقای عسگری رئیس سازمان صدا و سیما به مجلس آمده بودند و اتفاقاً آن موقع هنوز ماجرای لیلا رجبی و زنان ورزشکار مطرح نشده بود این نقد را به ایشان انتقال دادیم که حضور زنان در صدا و سیما جدی گرفته نمی‌شود. چهره زن ایرانی در صدا و سیما منفعل ترسیم می‌شود. خیلی با صراحت این را طرح کردم و از ایشان خواستم که جواب ارائه دهند. امیدوارم آقای عسگری نگاهشان به مانند مسئولان قبلی صدا و سیما نباشد و شاهد ارتقاء وضعیت زنان در عملکرد این رسانه باشیم.

سیاوشی: در همین جلسه من هم خطاب به آقای عسگری گفتم شما می‌خواهید خانم ایرانی در این صفحه جادویی جایی داشته باشد ولی دقیقاً همان کاری را می‌کنید که فقط خانم‌ها در تبلیغات جایی دارند. براساس شایسته سالاری می‌توانید زنانی را به عنوان کارشناس به برنامه‌ها بیاورید. زنان که فقط کارشناس مسائل بهداشتی و مذهبی نیستند. در عرصه تحلیل مسائل بین‌المللی زنان بسیار توانمندی داریم ولی من ندیدیم که هیچ وقت آن‌ها در صدا و سیما تحلیلی ارائه دهند. زمانی که آقای عسگری به کمیسیون فرهنگی آمد دائم از کمبود بودجه صحبت می‌کردند اما تأکید ما این بود که اگر رویکرد مثبتی در مردم و نسبت به مطالبات مردم رقم بزنید و برنامه‌های جذاب‌تری داشته باشید فشار افکار عمومی خود باعث می‌شود بخشی از مشکلات مالی شما حل و رفع شود.

سلحشوری: اصلاً حرف ما این بود که شما می‌گویید کانال‌های فارسی زبان بسیاری علیه ما راه‌اندازی شده‌است، ما می‌گوییم اصلاً فرض کنید ما یک کانال داریم. اما همان یک کانال را خوب اداره کنیم و برنامه‌های جذاب برای مخاطب داشته باشیم. خانم سیاوشی به موضوع حضور کارشناسان زن در برنامه‌های صدا و سیما اشاره کردند من تأکید می‌کنم مسئله مهمتر محتوای سریال‌ها و فیلم‌هایی است که برای صدا و سیما ساخته و پخش مي‌شود. به طور پنهان در این سریال‌های مي‌خواهند بگویند زن ایرانی توانمند نیست. در حالی که می‌توانند به جای منفعل نشان دادن زن ایرانی از زنان کارآفرین دعوت کنند یا داستان موفقیت زنان ایرانی را روایت کنند و اینگونه الگوسازی برای جوانان باشند. چطور زنان دیگر کشور ها معروف شده‌اند؟ چرا تلویزیون به زنان ورزشکار ما نمی‌پردازد یا اصلاً به ورزش زنان اشاره نمی‌کند. در همین ایام المپیک هر بار که مسابقه خانم‌ها می‌خواست پخش شود یا می‌گفتند مشکل فنی است یا به هر دلیلی از پخش آن خودداری می‌کردند. آخر تا کی قرار است شعور مخاطب در صدا و سیما دستکم گرفته شود. تلویزیون ما گویا این حس را ندارد که مخاطبش شعور دارد. روزی که به این حس و به این باور رسید آن وقت برنامه‌هایش برای مخاطب جذاب خواهد بود.

سیاوشی: حتی کانال‌های ورزشی صدا و سیما رغبتی برای مخاطب ایجاد نمی‌کنند. در همین ایام المپیک و یا در مواقع پخش فوتبال همه به دنبال آن هستند که این بازی از کدام کانال ماهواره‌ای پخش می‌شود و از آنجا بازی را دنبال کنند .

سلحشوری: در یک نمونه کوچک، به هنگام پخش مسابقات آن‌قدر زیرنویس پخش می‌کنند که حتی یک مسابقه فوتبال را هم نمی‌توان با خیال آسوده تماشا کرد.

خانم ذوالقدر شما در مورد صدا و سیما چه دیدگاهی دارید؟ آیا می‌شود دیدگاه صدا و سیما در مورد زنان را تغییر داد؟
ذوالقدر: همکارانم اشاره کردند. همان زمان که آقای عسگری به کمیسیون فرهنگی آمدند مشکل اصلی را بودجه عنوان کردند. فقط حرف از بودجه زدند. اما ساختن سریال و برنامه‌های آموزشی که جامعه را انعکاس دهد و از درون جامعه برخاسته باشد نه تنها خرجی ندارد که باعث می‌شود جوانان ما خودشان را در این رسانه پیدا کنند و البته اگر طنز باشد که بهتر است. کما اینکه دیده‌ایم در زمان پخش برخی سریال‌های طنز حتی خیابان‌های شهرها خلوت می‌شده زیرا آن برنامه برای مخاطب جذاب بوده است.
در مورد رفتار صدا و سیما در مورد ورزشکاران زن به ويژه خانم لیلا رجبی من پیگیر بودم و تذکر هم دادم علی‌رغم آنکه هیچ مسئولی این موضوع را محکوم نکرد ولی ما در مجلس این مسأله را پیگیر هستیم. جامعه زنان از ما می‌خواهند که این قبیل رفتار را پیگیر باشیم و ما نیز باید مطالبات آن‌ها را دنبال کنیم.

خانم ذوالقدر در مورد مشارکت سیاسی زنان بحثی هست که نقدهایی به ورود برخی زنان به عرصه سیاست وارد می‌دانند. نمونه‌اش ورود شما به مجلس شورای اسلامی را ناشی از فعالیت و سابقه حضور پدرتان در عرصه سیاست می‌دانند یا ورود خانم حسینی را به همین نحو ارزیابی می‌کنند. کما اینکه در مورد فائزه هاشمی هم گفته می‌شود او از برند پدرش موفقیت کسب کرده اما آیا واقعاً این یک امتیاز است که شما از تجربه پدر بهره ببرید یا صرفاً یک رانت است برای ورود به عرصه سیاست ؟

سیاوشی: این پرسش را بگذارید ما جواب بدهیم.

سلحشوری: بله به نظرم این اجحاف به خانم ذوالقدر است و شاید ما پاسخ سئوال را بدهیم بهتر باشد.

ذوالقدر: البته که بی‌تاثیر نبوده است. من از ۱۳- ۱۴ سالگی یعنی از دوره‌ای که پدرم به دوره دوم مجلس شورای اسلامی راه یافتند علاقمند بودم. اساساً در خانواده سیاسی بزرگ شدن قطعاً باعث آشنایی و دریافت بیشتری از این حوزه می‌شود. من با سیاست بزرگ شدم و خودم هم علاقه داشتم تا آنجا که شروع کردم به کمک کردن به پدرم در کارهای اجرایی و حتی در دفتر ایشان حضور پیدا می‌کردم و نامه‌هایشان را می‌نوشتم.

سیاوشی: این موضوع که دختران یا فرزندان در سیاست از موقعیت پدر بهره بگیرند اصلاً امر منفی نیست کما اینکه در اروپا و آسیا نیز رایج بوده و ما در همسایگان خود در پاکستان هم شاهد ورود زنانی بوده‌ایم که برپایه فعالیت پدرشان شناخته شده‌اند. اما امتیازاتی وجود داشته که به این عرصه رسیده‌اند. توصیه می‌کنم جامعه ما به تجربه‌های اروپایی و آسیایی نگاهی کند آن وقت خانم ذوالقدر یا خانم حسینی و یا دیگر خانم‌ها درسیاست را بهتر قضاوت می‌کنند.

سلحشوری: اتفاقاً تحقیقات در سطح نخبگان سیاسی نشان داده بیشتر زنان فعال در سیاست این پتانسیل را داشته‌اند. ما نیز تا قبل از اینکه خانم ذوالقدر را ببینیم فکر می‌کردیم ایشان به واسطه پدر توانسته‌اند حضور پیدا کنند اما الان این خانم ذوالقدر است که پدر را حمایت می‌کند. هم پتانسیل خوبی دارند و هم جوان هستند و حتی اگر به واسطه پدر وارد عرصه سیاست شده باشند لیاقت خودشان در آینده نشان می‌دهد چه توانی داشته‌اند کما اینکه در انتخابات نماینده ایران در مجمع نمایندگان بین‌المجالس آسیایی ایشان بالاترین رأی را آوردند و انتخاب شدند.

عکس‌ها: عارف طاهرکناره

۴۷۲۳۳