« نظارت مبتنی بر ریسک» رویکرد اصلی نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری

به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی بانک مرکزی، در ادامه مروری اجمالی بر اقدامات و دستاوردهای حوزه نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری در یک سال گذشته خواهیم داشت.

ادارات نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی و نظارت استانی

الف‏‏- ادامه ساماندهی موسسات موجود فعال در حوزه بازار غیر متشکل پولی:

1-    شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مجاز فعال در زمینه پولی و اعتباری در سطح کشور(صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها، شرکت های لیزینگ، . . . )

2-     انجام اقدامات لازم جهت تجمیع،تبدیل و ارتقاء برخی  موسسات پولی فاقد مجوز از بانک مرکزی و انجام تشریفات مربوط به تعطیلی و انحلال برخی واحدهای پولی غیر مجاز شناسایی شده از طریق همکاری مراجع انتظامی ، قضایی و ثبتی.

3-     تدوین برنامه عملیاتی ساماندهی نهادهای فعال در بازار غیرمتشکل پولی.

ب‏‏- جلوگیری از ایجاد و توسعه نهادهای پولی غیرمجاز با همکاری سایر دستگاههای ذیربط:

1-     بروز رسانی فرایند شناسایی اشخاص حقیقی و حقوقی غیر مجاز فعال در زمینه پولی و اعتباری در سطح کشور(صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها ، تارنماهای غیر مجاز فعال در زمینه خرید و فروش ارز، شرکتهای لیزینگ، . . . ).

2-    همکاری با مراجع قضایی، انتظامی و سایر دستگاه ها برای جلوگیری از تداوم فعالیت اشخاص حقیقی و حقوقی و تارنماهای غیر مجاز فعال در بازار  پولی

    طرح موضوع ساماندهی نهادهای پولی غیرمجاز، در نهادها و مراجع حاکمیتی ازجمله شورای عالی امنیت ملی، مبارزه با مفاسد اقتصادی و . .

    برگزاری جلسات کارگروه ساماندهی بازار غیر متشکل پولی موضوع مصوبه شورای عالی امنیت ملی، ارائه گزارشات و اطلاعات و مدارک مورد نیاز در کارگروه مزبور و ابلاغ مصوبات کارگروه به دستگاه ها و مراجع ذیربط.

    معرفی اشخاص حقیقی و حقوقی و تارنماهای غیر مجاز فعال در بازار پولی کشور به نیروی انتظامی و مراجع قضایی به منظورجلوگیری از تداوم فعالیت آنها.

ج‏‏- گسترش نظارت حضوری و غیر حضوری بر بازار غیر متشکل پولی(صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها ، شرکتهای لیزینگ، . . . )

1-    گسترش بازرسی های دوره ای و موردی از نهاد های پولی فعال ( صندوق های قرض‌الحسنه،‌ تعاونی های اعتبار،موسسات اعتباری،‌صرافی ها و شرکت های لیزینگ و . . . )

    انجام بازرسی های موردی از واحدهای پولی فاقد مجوز و دارای مجوز براساس شرایط و حسب مورد.

    نظارت بر عملکرد موسسات اعتباری در شرف تاسیس تا زمان اخذ مجوز فعالیت از بانک مرکزی.

    بررسی فروش ارزهای مداخله‌ای توسط شرکت های صرافی های منتخب بانکی به شرکتهای صرافی به منظور اطمینان از ثبت آنها در سامانه سنا و همچنین بررسی ارزهای خریداری شده توسط شرکت های صرافی از هلدینگ های پتروشیمی.

2-    تدوین شیوه نامه جهت رسیدگی و برخورد با تخلفات موسسات پولی تحت نظارت

    تدوین شیوه نامه رسیدگی به تخلفات صرافی ها به استناد ماده 42 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها

    تدوین و تصویب شیوه نامه برخورد انضباطی با شرکتهای تعاونی اعتبار به استناد ماده 24 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر شرکتهای تعاونی اعتبار.

    ‏‏-تدوین و تصویب شیوه نامه نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان صرافیها، مطابق با ماده 42 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها.

3-    پاسخگویی و رسیدگی به شکایات اشخاص حقیقی و حقوقی نسبت به تخلف یا عدم رعایت قانون، مقررات و دستورالعمل‌های بانکِ مرکزی از سوی موسسات پولی غیربانکی.

4-    استفاده از همکاری سازمان های مردم نهاد در نظارت بر موسسات پولی غیر بانکی و انجام اقدامات و پیگیری های لازم در خصوص ادغام کانون و انجمن لیزینگ و تشکیل جامعه لیزینگ به منظور نظارت دقیق‌تر بر شرکت های لیزینگ.

5-    بازرسی موردی از سرپرستی‌ها و شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی مستقر در حوزه جغرافیایی تحت نظارت استانی حسب در خواست  مقامات محترم نظارتی بانک.

6-    حضور در جلسات استانی دستگاه‌های ذی‌ربط از جمله مراجع قضائی، سیاسی و امنیتی، در راستای ایفای وظایف نظارتی محوله و تعیین تکلیف نهادهای پولی دارای مشکل و بحرانی.

اداره رسیدگی به شکایات و تقاضاها

الف‏‏‏- بررسی و رسیدگی به شکایات و تقاضاها

بررسی و رسیدگی به 5390 مورد شکایت و تقاضای دریافتی از اشخاص حقیقی و حقوقی، ادارات داخلی بانک و سازمان ها و نهادهای خارج از بانک 

ب‏‏- تهیه و تنظیم گزارشات: 

انجام 145 مورد بازرسی حضوری جهت بررسی تعدادی از شکایات و تقاضاها و ارائه گزارشات مربوطه. 

ج‏‏- پاسخگویی  به تلفن مشتریان :

لازم به توضیح است، بصورت میانگین، همکاران در هر روز، پاسخگوی 200 تلفن ارباب رجوع می باشند که  زمان قابل ملاحظه ای را به خود اختصاص داده است .

هـ‏‏- تهیه و تنظیم و پیگیری بخشنامه ها و دستورالعمل‌ها: 

    تهیه و تدوین دستورالعمل نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان مؤسسات اعتباری .

    ابلاغ دستورالعمل به سیستم بانکی و تعیین تکالیف بانک ها در خصوص اجرای دستورالعمل .

    پیگیری اقدامات صورت گرفته توسط بانک ها و مؤسسات اعتباری در راستای اجرای دستورالعمل یاد شده. 

    پیگیری مفاد ماده (25) مرتبط با نحوه اجرای قانون ارتقاء سلامت نظام اداری و اعلام نتایج به سازمان بازرسی کل کشور.

    تهیه 151 مورد گزارش درارتباط با بررسی و پی گیری شکایات دریافتی

اداره ارزیابی سلامت نظام بانکی:

الف‏‏-  بررسی عملکرد و کارایی زیر ساخت فناوری اطلاعات در شبکه بانکی 

1-    بررسی صحت و کارایی سامانه شناسه واریز حسابهای دولتی؛ سامانه چکاوک و سپام 

2-     انجام بازرسی دوره ای و سر زده از واحد فناوری اطلاعات شبکه بانکی 

3-     بررسی و ارزیابی فنی زیر ساختهای بانکها جهت اخذ مجوز های ارزی.

4-    بررسی ابتدایی رتبه بندی فاوا بانک ها

5-    پیگیری فرایند راه اندازی انبار داده در شبکه بانکی کشور

6-    تعامل و بررسی در خصوص جدول اقدامات نظارتی و اخذ بازخورد اصلاحات صورت گرفته در بازه های زمانی مصوب

7-    پی‌گیری ارایه خدمات به موسسات فاقد مجوز

ب‏‏- تدوین رویه‌های نظارتی  و ابلاغ آن به شبکه بانکی

1-    تدوین رویه ارزیابی نظام کنترلهای داخلی

2-    تدوین رویه ارزیابی حاکمیت شرکتی

3-    تدوین رویه ارزیابی کفایت سرمایه و سرمایه پایه

4-    تدوین رویه تسهیلات کلان

5-    تدوین رویه تسهیلات اشخاص مرتبط

6-    تدوین رویه نظارت بر قرعه‌کشی حسابهای قرض‌الحسنه پس انداز

7-    تدوین رویه شفافیت اطلاعات

8-    تدوین رویه طبقه‌بندی دارایی ها و ذخیره گیری

9-    تهیه رویه نظارتی طبقه‌بندی دارایی‌ها و ذخیره‌گیری

10-    بررسی دستورالعمل حسابرسان منتخب و بروزرسانی آن

11-    تهیه گزارش تعامل حسابرسان مستقل و ناظران بانکی

12-    تشکیل کمیته سرفصل حساب‌ها و انجام امور دبیرخانه‌ای مربوطه

13-    تشکیل کارگروه کارمزد خدمات بانکی و انجام امور دبیرخانه‌ای کارگروه مربوطه

ج‏‏- تهیه گزارش از عملکرد شبکه بانکی کشور

1-    وضعیت شاخص‌های سلامت بانکی 

2-    رتبه‌بندی بانکها و موسسات اعتباری کشور بر اساس روش CAMELS 

3-    بررسی وضعیت سرمایه بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور 

4-    مطالبات غیرجاری بانک‌ها و موسسات اعتباری و به روز رسانی آن برای مقاطع زمانی مختلف 

5-    بررسی عملکرد شعب و کارکنان بانک‌ها و موسسات اعتباری 

6-    تعیین مبنایی جهت صدور مجوز تاسیس شعب جدید بانک‌ها و موسسات اعتباری 

7-    اظهار نظر در خصوص آئین نامه‌های مختلف مانند کفایت سرمایه، آئئین‌نامه نقدینگی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ....

8-    ‏تدوین و تصویب شیوه نامه نحوه رسیدگی به شکایات مشتریان صرافیها، مطابق با ماده 42 دستورالعمل اجرایی تاسیس، فعالیت و نظارت بر صرافی ها.

9-    اظهار نظر در خصوص اصلاح قانونی و مقرراتی مورد نظر بانک مرکزی جهت کاهش مطالبات معوق

ادارات نظارت بر بانک ها و موسسات اعتباری 1 و 2 :

1-    بررسی مستمر رعایت‏‏‏‏/عدم رعایت نرخ سود سپرده های سرمایه گذاری و تسهیلات اعطایی در طول سال به صورت حضوری و صدور اخطاریه جهت برخی از بانک ها و موسسات اعتباری.

2-    ‏ارجاع پرونده برخی از بانک ها و موسسات اعتباری به هیات انتظامی بانک ها و موسسات اعتباری، در خصوص عدم رعایت نرخ سود سپرده های بانکی و نرخ سود تسهیلات اعطایی.

3-    انجام مکاتبات مربوط به رای صادره در هیات انتظامی.

4-    بررسی درخواست تجدید نظر به رای صادره هیات انتظامی.

5-    بازرسی های موردی باتوجه به اطلاعات دریافتی و همچنین پیگیری موارد مشاهده شده در شعب بانک ها.

6-     برگزاری جلسات با مدیران عامل بانک ها و موسسات اعتباری در بانک های عامل و در این اداره، با موضوع بررسی مشکلات اجرایی در شبکه بانکی و تعامل با بانک ها به منظورتذکر در اجرای صحیح و به موقع بخشنامه های بانک مرکزی.

7-    شناسایی سهم سود قطعی سپرده‌گذاران، بررسی سود آوری بانک ها و موسسات اعتباری و تعیین سهم سود قطعی سپرده‌گذاران بر اساس ضوابط دستور العمل ذیربط.

8-    کنترل محاسبات سپرده قانونی بر اساس اقلام عمده دارایی ها و بدهی های بانک ها به صورت هفتگی. 

9-    کنترل محاسبات سپرده دولتی بانکها و موسسات اعتباری به صورت روزانه.

10-    پیگیری و اخذ اطلاعات مربوط به مواد 16 و 17 قانون رفع موانع تولید در خصوص فروش دارائیهای ثابت (منقول و غیرمنقول) مازاد و کاهش میزان سرمایه گذاری در سهام شرکتها در چارچوب ضوابط مورد نظر.

11-    پیگیری و اخذ اطلاعات مربوط به اجرای ضوابط ناظر بر حداقل استانداردهای شفافیت و انتشار عمومی اطلاعات.

12-    بررسی حضوری فرایند نحوه طبقه بندی دارائیها (جاری، سررسیدگذشته، معوق و مشکوک الوصول)  و محاسبه کیفیت ذخایر مطالبات مشکوک الوصول مطالبات غیرجاری به صورت حضوری و اعلام میزان کسری ذخایر مذکور.

13-    بررسی نحوه شناسایی و کیفیت درآمدهای اعلامی در صورتهای مالی بانک برخی از بانک ها و موسسات اعتباری.

14-    نحوه محاسبه سود قطعی سپرده های سرمایه گذاری مدت دار. 

15-    صدور مجوز برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه جهت تصویب صورت های مالی سال 1394 به برخی از بانکها و موسسات اعتباری.

16-    بررسی نامه های دادسرای عمومی و انقلاب ( رسیدگی به جرایم پولی و بانکی).

17-    مکاتبات متعدد با مدیر عامل محترم بانکها، ادارات مختلف بانکها، کانون بانک‌های خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی درخصوص نرخ کارمزد و شرکت در کارگروه مربوط به تعیین نرخ کارمزد خدمات بانکی.

18-    تهیه گزارش درخصوص بررسی اقدامات صورت گرفته توسط برخی از بانکها در راستای فروش دارایی‌های مازاد در سال 1393

19-    مکاتبات متعدد با سرپرست هیأت بازرسی بانک مرکزی – سازمان بازرسی کل کشور در خصوص تخلفات بانک ها.

20-    بررسی عملکرد بانکها در ارتباط با عملیات صدور چک رمزدار بین‌بانکی و تهیه گزارش.

21-    تهیه گزارش درخصوص وضعیت بانکها در رابطه با سرمایه پایه، نسبت کفایت سرمایه، ترکیب سهامداران، وضعیت حساب بدهکاران موقت، نسبت مطالبات غیرجاری، وضعیت تسهیلات و تعهدات کلان و مرتبط، وضعیت سرمایه‌گذاری‌ها و وضعیت دارایی‌های ثابت.

22-    بررسی درخواست بانکها مبنی بر صدور مجوز ارزی و تهیه گزارش های مربوطه در این خصوص.

23-    بازرسی حضوری و تهیه گزارش درخصوص معاملات املاک بانکها و شرکتهای وابسته به آن آنها.

24-    رسیدگی به گزارشات مردمی مبنی بر سوء‌استفاده برخی اشخاص از خدمات و تسهیلات بانک ها.

25-    برگزاری جلسات مشترک با حسابرس مستقل بانک‌های تحت نظارت جهت بررسی ایرادات و مشکلات بانک‌ها، کیفیت حسابرسی صورت پذیرفته و الزامات قانونی مرتبط با ارائه صورتهای مالی بانک‌ها.

26-    بررسی کنترل داخلی بانک ها.

27-    بررسی مجوز قرعه کشی برخی ازبانک ها.

28-    بررسی و شناسایی سود موهومی در برخی از بانک ها

29-    انجام مکاتبات مربوط به حق عضویت برخی از موسسات در صندوق ضمانت سپرده ها.

30-    بررسی و گزارش وضعیت حسابهای موسسه ثامن‌الحجج در برخی از بانکها و پیگیری و انسداد آن.

31-    بررسی اجرای بخشنامه تضمین معاملات دولتی و رسیدگی به بندهای فرمهای ضمانتنامه در بانک ها.

32-    تهیه گزارش و مکاتبه با سازمان بازرسی، مرکز پژوهش های مجلس و دادستانی کل کشور در خصوص عملکرد ماده 5 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی (وضعیت سهامداران بانکها و مؤسسات اعتباری).

33-    مکاتبه با وزارت اقتصاد در خصوص سپرده های ریالی و سپرده قانونی نظام بانکی در پایان سالهای 1393 و 1394

34-    بررسی سرمایه پایه و  سقف اعتباری بانک ها جهت پاسخ استعلام اداره اعتبارات در خصوص ارائه مجوز تسهیلات کلان و انتشار اوراق صکوک.

35-    پاسخ استعلام بخش حقوقی در خصوص حسابهای اشخاص حقیقی و حقوقی در سیستم بانکی.

36-    مکاتبه با ادارات مهندسی نرم افزار و سخت افزار جهت دسترسی ادارات نظارتی به سامانه سناب و فضای مشترک.

37-    تهیه گزارش شاخص های مالی کلیه بانکها در مقاطع ماهانه.

38-    به روز رسانی سیستم (Allinone)  جهت تهیه گزارش ها و نسبتهای مالی.

39-    تهیه و تجمیع اطلاعات و شاخص های احتیاطی و نظارتی مورد نیاز IFSB  به منظور مشارکت در مرحله سوم ایجاد پایگاه اطلاعاتی هیات خدمات مالی اسلامی.

40-    تعیین سرفصل های مشمول پرداخت حق عضویت در صندوق ضمانت سپرده ها و شرکت در جلسات مربوطه و ارائه آمار و اطلاعات مورد نیاز به صندوق ضمانت سپرده ها.

41-    انجام امور مربوط به قرعه کشی حسابهای پس انداز قرض الحسنه وشرکت در جلسات مربوطه.

42-    بررسی نحوه صدور کارت هدیه.

43-    بررسی حاکمیت شرکتی و وضعیت کمیته حسابرسی و کمیته عالی مدیریت ریسک و کمیته های فرعی در بانک ها.

44-    بررسی آمار و ارقام تعداد فقرات بالای چک های برگشتی به صورت حضوری و تذکر کتبی به برخی از بانکها مبنی بر رعایت مفاد دستورالعمل حساب جاری به صورت کامل

45-    تهیه گزارشات کارشناسی حسب موضوعات ارجاعی از سوی نهاد های مختلف نظیر وزارت امور اقتصادی و دارایی، نمایندگان مجلس و سایر نهاد ها و موسسات دولتی و غیر دولتی.