طاق بستان و مصائب بوی کباب/ آینده این میراث در هاله‌ای از دود است

به گزارش خبرنگار مهر، محوطه تاریخی طاق بستان تفرجگاه مردم شهر کرمانشاه است چیزی شبیه به منطقه دربند و درکه در استان تهران که وقت غروب مردم زیادی را به خنک‌ترین بخش شهر می‌کند تا هم دلی از عزا در بیاورند و هم یک محوطه تاریخی را ببینند.

از بلوار اصلی به سمت طاق بستان وجود هتل تازه ساختی که به جای الگوبرداری از معماری ساسانی یادآور بنای تخت جمشید است، خودنمایی می‌کند و پس از آن بازار فروش فست فودها و چلوکبابی‌ها شروع می‌شود.

ازدحام جمعیت به راحتی مسیر طاق بستان را مشخص می‌کند هر گردشگری چه خارجی و چه ایرانی، باید مسیر رسیدن به طاق بستان را طی کند و از تونل دود کباب‌ها رد شود!

جا به جا، مکان به مکان، مغازه به مغازه حتی لابه لای دو درخت چند سیخ دنبه درحال سوختن و آب کردن دل‌هاست و دودش فضا را پر می‌کند.

ماشین‌ها از لا به لای دودها می‌گذرند سفره‌خانه‌ها، چایخانه‌ها، کبابی‌ها و بستنی فروشی‌ها درهم و بی‌ضابطه هر کدام سعی می‌کنند بیشتر دیده شوند و مشتری را با دود بیشتر به خود جذب کنند.

این وضعیت تا چند قدمی ورودی محوطه طاق بستان ادامه دارد؛ ورودی محوطه برای گردشگران داخلی سه هزار تومان و برای خارجی‌ها ۲۰ هزار تومان است. بازدیدکننده‌ها کباب خورده یا بوی کباب خورده وارد محوطه‌ای سرسبز می‌شوند.

سوال همیشگی آنها از متصدی فروش بلیت این است که می‌شود پیک نیک هم به محوطه آورد یا نه؟ آنها پاسخ منفی می‌شنوند. دو مامور نیروی انتظامی در حال گشت زدن هستند و در برخی از نقاط این محوطه نیروهای یگان حفاظت مراقب هستند کسی بساط پیک نیک برپا نکند.

محوطه یک دریاچه کوچک دارد که سال گذشته یک بار خشکسالی بسترش را کوچک کرد. برخی می‌گویند خشکی آن به دلیل فعالیت برخی از نهادهایی بوده است که در بالادست آب را بسته‌اند تا راه دیگری برایش باز شود اما همین که رسانه‌ها از خشکی دریاچه انتقاد کردند قرار شد دوباره آب به دریاچه بریزد تا بعد.

رو به روی دریاچه و کنار جوبی آبی که زمانی رودخانه بوده، طاق بستان همان نقش برجسته معروف کنده شده در دیوار کوه مشخص است.

سر ظهر مردم نقش برجسته را نگاه می‌کنند و زیر سایه درختان می‌نشینند و هر کدام برای نقش‌هایی که در دل کوه است قصه می‌بافند؛ «آن نقش رنگی را می‌بینی یکی از قاجاریون برای خودنمایی آن را روی دیوار کنار نقش برجسته ساسانی‌ها کند». «ساسانی‌ها قدیمی‌تر بودند یا هخامنشی‌ها؟». «چرا این نقش در چنین جایی کنده شده آن یکی نقش برجسته را می‌بینی؟ مثل کتیبه و یا سنگ قبر است».

برخی پاشنه‌های پا را بلند می‌کنند تا بتوانند معنی کتیبه‌های دیگر را هم بخوانند. خوانده یا نخوانده برای همراهانشان بازگو می‌کنند.

آن دیگری حواسش به خانه‌هایی است که رو به روی محوطه طاق بستان پنجره دارند و می‌گوید که سعادتی از این بالاتر هم می‌شود که پنجره خانه‌ات رو به چنین جایی باز شود؟

بازدیدکننده‌ها به فروشگاه صنایع دستی محوطه نیز سری می‌زنند غرفه‌ای کوچک که سوغات هخامنشیان را دارد و کتاب‌هایی درباره آشنایی با دوران ساسانی که معلوم است کسی آنها را ورق هم نزده است نقشه راهنمای گردشگری استان را می‌گیرند و کمتر جاذبه‌ای از استان را در آن می‌یابند. چون نقشه گردشگری استان هنوز کامل نیست و بسیاری از جاذبه‌ها در آن معرفی نشده است.

طاق بستان قرار بود روزی در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گیرد اما مغازه‌های کبابی و خانه‌های اطراف مانع این اقدام هستند از سویی تملک آنها کار آسانی نیست. علی فعلی گری، مدیرکل سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در گفتگویی با خبرنگار مهر اعلام کرده بود که بحث آزادسازی اماکن تجاری اطراف محوطه تاریخی طاق بستان یکی از مهمترین موارد در ثبت جهانی این مجموعه است و باید هر چه سریعتر نسبت به آزادسازی‌ها اقدام شود تا این محوطه در فهرست یونسکو به ثبت برسد اما اینکه کار آن با چه سرعتی پیش رود بستگی به اراده استان و تامین اعتبار برای آزادسازی سریع واحدهای اطراف و دنده کبابی‌های ضلع جنوبی دارد.

متولیان میراث فرهنگی در استان اعتباراتی که لازم است تا این کبابی‌ها از محوطه اطراف و ضلع جنوبی حذف شوند را بسیار زیاد تخمین زده‌اند. فعلی‌گری گفته بود که میزان اعتبارات مورد نیاز برای تملک و آزادسازی بخش اعظم ۲۳ واحد دنده کبابی ضلع جنوبی بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان است همچنین پیش از این برای تملک یک واحد تجاری دارای ۱۸۰۰ متر مساحت سه میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان هزینه کرده‌ایم.

نزدیک غروب که می‌شود افرادی که هنوز در محوطه مانده‌اند جلوی طاق بستان جمع می‌شوند تا راهنمای گردشگری برایشان هنر ساسانیان را شرح دهد.

راهنما کتابی در دست دارد و به همه سوالات تکراری بازدیدکنندگان پاسخ می‌دهد: «شیارهای سیاه روی نقش برجسته نشان دهنده گلسنگ‌ها و خرابی سنگ‌هاست.... پله‌های حجاری شده نشان دهنده ۱۱ لایه برش سنگ برای ایجاد نقش برجسته است و...»

او می‌گوید: «آناهیتا تنگ آبی زیر پای پادشاه می‌ریزد به نشانه روشنی. شاید همین کاسه آبی که پشت سر مسافران می‌ریزیم نشات گرفته از دوران باستان باشد... پوشش آناهیتا نشان دهنده نجابت در زنان بوده و اینکه پوشیدگی زنان در ایران وارداتی نیست، بلکه متعلق به ایرانیان باستان بوده است و این نقش برجسته گواه آن.»

راهنمای گردشگری طاق بستان با هیجان برای گردشگران درباره سفرنامه‌هایی که گردشگران خارجی درباره ایران و طاق بستان نوشته‌اند، توضیح می‌دهد: «در سفرنامه‌ها نوشته شده که ایرانی‌ها آرام صحبت می‌کنند صبور و با اخلاق هستند و هنگام راه رفتن چیزی نمی‌خورند، آب را آلوده نمی‌کنند، با اسرا مهربان هستند و راستگویی، سوارکاری و تیراندازی را به فرزندان ۲۰ ساله خود می‌آموزند و ننگ برای ایرانی‌ها از دست دادن آب و خاک است.»

در همین حال بوی کباب از لابه لای حفاظ‌ها می‌گذرد از لابه لای درختان دورتا دور دریاچه هم رد می‌شود دود به بالای دریاچه می‌رسد و به سمت بازدیدکننده‌ها نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود و آنها گرسنه‌تر!