سرنوشت مبهم هدفمندسازی یارانه در اردبیل/سرمایه صرف هزینه خدمات شد

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – ونوس بهنود: استان اردبیل یک‌میلیون و ۲۴۸ هزار نفر جمعیت دارد. از این میزان ۵۰۶ هزار و ۳۳۳ نفر در روستاها و مابقی در شهرها ساکن هستند.

ترکیب جمعیت و اقتصاد در شهرهای اردبیل موجب شده است موضوع یارانه هم در راستای اهداف آن مورد استفاده قرار گیرد و هم با اهداف و آرمان‌های آن هم‌خوانی نداشته باشد. بطوریکه کارشناسان معتقدند در واقع آغاز نیازمندی به یارانه به اشتباهات برنامه‌ریزی اقتصادی برمی‌گردد و به ویژه برای خانوار اردبیلی که از ضعف درآمد برخوردار است، تکانه‌های سیاست اقتصادی یارانه محسوس‌تر است.

درآمد میانگین اردبیل کمتر از نصف درآمد کشوری

مرور وضعیت اقتصادی خانواده اردبیلی نشان می‌دهد برخلاف برخی اظهارات مبنی بر اینکه یارانه صرف ریخت‌وپاش و هزینه‌های زاید می‌شود، در اردبیل یارانه بازوی اقتصادی و کمک‌خرج خانواده است.

به گفته یکی از فعالان اقتصادی استان میانگین درآمد مردم اردبیل کمتر از نصف درآمد میانگین در کشور است و اردبیل به لحاظ درآمد میانگین از استان‌های کم برخوردار محسوب می‌شود.

یعقوب عزیز زاده در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: تأثیر درآمد اندک در حوزه‌های مختلف مشاهده می‌شود و به دلیل نبود صنایع مادر و عدم توسعه‌یافتگی این ضعف تداوم دارد.

این اظهارات با نگاهی به وضعیت معیشت مردم نیز قابل بررسی است. از کل جمعیت استان ۶۲ هزار نفر تحت پوشش کمیته امداد است. بطوریکه مشکلات اقتصادی متوجه گروه‌های آسیب‌پذیر موجب شده بسیاری از این افراد قادر به مدیریت اقتصادی خود نباشد.

مدیرکل کمیته امداد استان اردبیل در این خصوص تصریح کرد: کمیته امداد ۳۱ هزار و ۵۹۸ خانوار در قالب ۶۱ هزار و ۹۳ نفر را تحت پوشش دارد.

بهروز زلالی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: این در حالی است که ۴۴.۵ درصد از جمعیت تحت حمایت و به عبارتی ۲۷ هزار و ۱۶۲ نفر سالمند بالای ۶۰ سال تحت پوشش کمیته امداد است.

مدیرکل کمیته امداد استان با بیان اینکه تعداد کل سالمندان بالای ۶۰ سال استان ۱۰۶ هزار و ۱۶۸ نفر است، اضافه کرد: به عبارتی ۲۵.۵ درصد از سالمندان استان، تحت حمایت کمیته امداد هستند.

به گفته زلالی هر چند طرح‌های مختلفی در راستای توانمندسازی افراد تحت پوشش اجرا می‌شود اما عملاً چرخه عضویت ادامه دارد و ما در حد توان نیازمندان را تحت پوشش قرار می‌دهیم.

یارانه صرف فیش خدمات می‌شود

در کنار کمیته امداد بهزیستی استان نیز حمایت بیش از ۱۵ هزار زن سرپرست خانوار را در کنار حمایت از معلولان دنبال می‌کند.

سایه ضعف اقتصادی بیش از همه بر گروه‌های آسیب‌پذیر سنگینی کرده و این در حالی است که اعتبارات دستگاه‌های خدمت رسان نیز به صورت محدود تعریف شده است.

در چنین وضعیتی یارانه به عنوان هدیه نجات‌بخش برخی خانوارها تعبیر می‌شود. بطوریکه یکی از شهروندان اردبیلی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: من یارانه را صرف هزینه‌های ضروری از جمله فیش آب و برق و گاز می‌کنم.

نادر علیزاده تصریح کرد: با افزایش هزینه فیش‌ها و ثابت بودن درآمد حتی تک ریالی از یارانه را نمی‌توانیم در جای دیگر صرف کنیم و همین که بتوانیم فیش‌ها را پرداخت کنیم برای ما کافی است.

یکی دیگر از شهروندان تحت پوشش کمیته امداد نیز تصریح کرد: ماهانه مبلغ ناچیز و حتی کمتر از یارانه از کمیته امداد برای گذران زندگی دریافت می‌کنم و اگر یارانه نباشد حتی در خوردوخوراک بچه‌هایم دچار مشکل می‌شوم.

نیازمندی به یارانه در بین خانواده‌های روستایی نیز به قوت باقی است. بطوریکه یکی از زنان سرپرست خانوار روستای گرمه چشمه قطع یارانه را فلج شدن خانواده‌اش تعبیر کرد و افزود: همین یارانه بعضی وقت‌ها موجب شده آبروداری کنم.

هزینه اقتصادی یارانه به دوش دولت

در وضعیتی که خانوار اردبیلی به دلیل درآمد حداقلی نیازمند یارانه است، مدیران اقتصادی بارها و بارها به بار سنگین پرداخت یارانه تأکید کرده‌اند.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان اردبیل معتقد است یارانه در اردبیل به اندازه گردش مالی این استان است و بار سنگینی را تحمیل می‌کند.

هاشم مظفری در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اعتبارات هزینه‌ای سال گذشته استان هشت هزار و ۸۳۰ میلیارد ریال است، تصریح کرد: به میزان حقوق دریافتی کارمندان، یارانه به شهروندان استان پرداخت‌شده است

وی افزود: این در حالی است که یارانه می‌تواند با تجمیع در رونق تولید مؤثر باشد و رقم پرداخت یارانه قابل‌توجه است.

مدیرکل امور اقتصادی و دارایی استان با اشاره به حذف ۳۰ درصدی یارانه بگیران اضافه کرد: در واقع هدف دولت هزینه کرد این مبلغ برای ایجاد اشتغال و فعالیت بخش خصوصی در مناطق محروم است.

وی ادامه داد: در صورتی که مسیر مناسبی برای یارانه‌ها تعریف شود می‌توان به مراتب تاثیرچند برابری در ایجاد اشتغال و تولید ایجاد کرد.

این در حالی است که رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اردبیل معتقد است بخشی از جامعه با مشکلات و آسیب‌های اقتصادی مواجه بوده و نیازمند یارانه است.

سید حامد عاملی در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: لازم است حتی در حذف یارانه‌ها این بخش مشخص شود و اگر حذفی صورت می‌گیرد به صورت قاعده مند باشد تا این گروه دچار آسیب نشوند.

تکانه ضعف اقتصادی متوجه خانوار اردبیلی

هر چند این سؤال را باید از مسئولان اقتصادی طرح کرد که چرا کار خانوار اردبیلی به دریافت یارانه کشید و چه اتفاق اقتصادی دولت را زیر بار این مسئولیت برد، اما در وضعیت فعلی حتی حذف یارانه نیز به تعبیر کارشناسان راهکار جامع نیست.

هر چند طی سال‌های اخیر یارانه از حساب بانکی پردرآمدها حذف شده اما تأثیر اقتصادی محسوسی بر جای نگذاشته و به تعبیری پول دولت که برای خدمات خود دولت صرف می‌شود اینبار با تحمیل هزینه‌ها به دنبال شانه خالی کردن از بار مسئولیت است.

به دلیل نبود برنامه‌های جامع اقتصادی، بنیه مالی ضعیف خانوارها و نبود محل‌های درآمدزایی مناسب از جمله صنایع،  اقتصاد خانوار اردبیلی چشم به راه یارانه هر ماه است.

در سال‌های اخیر تجمیع یارانه‌های حذف شده نه تنها تحرکی در این اقتصاد ایجاد نکرده بلکه تکانه‌های موضوع یارانه بیشترین بار خود را به خانوار اردبیلی تحمیل کرده است.

مدیران اقتصادی در اردبیل نه تنها در تخصیص بهینه یارانه‌های حذف شده به منظور تحرک اقتصادی استان تاکنون طرح و برنامه‌ای نداشته‌اند بلکه بیشتر به عنوان مدیران واسط یارانه را از دستی گرفته و به دستی دیگر پرداخت کرده‌اند.

بطوریکه سه سال قبل رئیس اتاق بازرگانی اردبیل از این اقدام دولت که سهم ۱۰ درصدی هدفمندسازی را به بخش تولید تزریق نمی‌کند ابراز گله‌مندی کرد و در آن مقطع زمانی حسین پیرموذن صنعت بیمار و تولید ضعیف در اردبیل را مثال موجه ضرورت اجرای این طرح خواند.

امروز با گذشت سه سال نه تنها رقم مشخصی از هدفمندسازی به این استان اختصاص نیافته بلکه مدیران دولتی نیز از روند اجرای طرح یارانه رضایت ندارند.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در این زمینه می گوید که سال گذشته در قالب کمک‌های فنی و اعتباری ۴۰ میلیارد ریال با بانک‌ها قرارداد داشتیم.

وی افزود: البته محل تأمین این مبلغ به درستی مشخص نیست که آیا از هدفمندسازی به استان اختصاص یافته و یا از منابع دیگر تأمین شده است.

عاملی با بیان اینکه وجهی تحت عنوان هدفمندسازی تاکنون به بخش تولید و صنعت اردبیل تزریق نشده است، اضافه کرد: این در حالی است که تنها راهکار حل مسائل اقتصادی و بیماری‌های اقتصادی توجه به بخش تولید و رونق این بخش است.

نماینده‌ها طرح و برنامه‌ای ندارند

وی با اذعان به اینکه یارانه قانون جامع کشوری است و به غیر از مجلس شورای اسلامی هیچ کس در نحوه توزیع آن نمی‌تواند به صورت مستقیم تصمیم‌گیری کند، اضافه کرد: مگر اینکه خود مجلس به افراد و سازمان‌ها اختیاراتی در این خصوص بدهد.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان افزود: در عین حال نمایندگان استان می‌توانند با ارائه طرح و برنامه برای هدفمندسازی نیازهای جدی استان را در مجلس طرح و مطالبه کنند.

عاملی معتقد است تنها راهکار سالم‌سازی اقتصاد که بتواند به معیشت نیز کمک کند تولید با توجیه اقتصادی است و توجیه دار کردن تولید نیازمند اجرای یک برنامه حداقل ۱۰ ساله است.

وی افزود: بر اساس مطالعاتی که از ۱۲۷ کشور جهان صورت گرفته است، ۷۰ درصد ثروت این کشورها از محل تولید حاصل شده و لازم است به دلیل ضعف بنیه بخش خصوصی دولت از تولید حمایت کند.

وی از جمله منابع حمایتی دولت از بخش تولید را یارانه دانست و تأکید کرد: با هزینه کرد بهینه منابع مختلف از جمله یارانه می‌توان به این مهم دست یافت.

در پاسخ به این مطالبه، خبرنگار خبرگزاری مهر با نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی گفتگو کرد که بر اساس اعلام نظر صدیف بدری برای موضوع تخصیص منابع از محل هدفمندسازی هنوز طرح و برنامه‌ای وجود ندارد.

عملکرد دولت در یارانه مقبول نیست

وی تصریح کرد: در حال حاضر برنامه ششم در مجلس در دست بررسی است و دولت طرح حذف کارت سوخت را مطرح کرده است.

به گفته بدری به زودی عملکرد دولت در خصوص هدفمندسازی مطالبه می‌شود تا بر اساس این عملکرد نمایندگان به تجمیع و جمع‌بندی برسند که البته به عقیده بنده دولت در موضوع هدفمندسازی کوتاهی کرده است و با وجود کمبود منابع نتوانسته در اختصاص این منبع به بخش تولید موفق عمل کند.

نماینده مردم اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی در خصوص اینکه یارانه‌های حذف شده کجا صرف می‌شود، اضافه کرد: حذف یارانه در جای دیگر صرف نمی‌شود و در واقع دولت در تأمین همین میزان یارانه نیز دچار مشکل است.

بدری متذکر شد: با کاهش قیمت نفت درآمد دولت به شدت کاهش یافته و منابع مالی کافی حتی برای تأمین این میزان یارانه نیز وجود ندارد.

وی افزود: متأسفانه سرنوشت یارانه به درستی کنترل و واخواهی نشده است و لازم است بعد از ارائه گزارش دولت نمایندگان مجلس در این خصوص تدبیر و هم‌اندیشی داشته باشند.

یارانه‌ای که قرار بود یار اقتصاد خانواده کم درآمد باشد، از یک سو با ترس از حذف شدن و از سوی دیگر با ترس از افزایش قیمت انرژی خانوارهای کم بنیه را دچار اضطراب ساخته است.

باید دید در آینده نزدیک مجلس تازه‌نفس چه تدبیری برای کاهش فشار اقتصادی خانوارها به ویژه در مناطق کم برخوردار از جمله اردبیل خواهد داشت و آیا می‌توان امیدوار بود کارنامه مجلس قبلی را تکرار نکند؟