تحکیم روابط با همسایگان شمالی در سایه نشست سه جانبه باکو/ نگاه سیاسی و اقتصادی روزنامه ها

این گزارش به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز سه شنبه 19 مرداد 1395 خورشیدی در حوزه های سیاسی و اقتصادی نگاهی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی کرده است.

** باکو تازه ترین مقصد سیاست خارجی ایران
نشست سه جانبه جمهوری اسلامی ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان دیروز دوشنبه (18 مرداد) در باکو برگزار شد. روزنامه های امروز به بازتاب این نشست پرداختند و از پیامدهای مثبت آن در روابط سه کشور گفتند.
روزنامه «اعتماد» گزارش خود از نشست باکو را چنین آغاز کرد: اجلاسی با دستورکار افزایش روابط سیاسی، گسترش مناسبات اقتصادی، توسعه همکاری ها و البته نزدیک کردن دیدگاه ها. دیروز سالن حیدرعلی اف در باکو، حسن روحانی و ولادیمیر پوتین را پذیرا بود تا این دو رییس جمهور در کنار الهام علی اف، رییس جمهور آذربایجان آخرین وضعیت مناسبات موجود میان تهران، باکو و مسکو را مورد بحث و بررسی قرار دهند و درباره طیف مختلفی از مسائل از جمله کریدور شمال به جنوب، همکاری های اقتصادی و بانکی، همکاری های نفتی، مسائل زیست محیطی و همچنین مبارزه با تروریسم و افراطی گری تصمیم گیری کنند و در پایان با یکدیگر عکس یادگاری بگیرند.
به نوشته اعتماد، حسن روحانی در این نشست صحبت هایش را با این عبارت آغاز کرد: «توسعه روابط همه جانبه با کشورهای همسایه اولویت سیاست خارجی ایران است» و اینگونه خواست به همتایان روس و آذری خود این پیام را بدهد که تهران به دنبال افزایش مناسبات با همسایگان خود است.
روزنامه «آرمان» هم در گزارشی در این خصوص نوشت: دیروز دیدار سه جانبه سران ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان در باکو برگزار شد؛ در زمانی که بحرانهای مختلفی در خاورمیانه به صورت جدی در جریان است برای جلوگیری از اشاعه آن به ویژه به منطقه اوراسیا گفت وگوی سه جانبه و مرور رویکردها و توافقات در این زمینه اهمیت فراوانی دارد. در همین راستا یددار سه جانبه روسای جمهوری ایران -روسیه و آذربایجان از جهات مختلفی ازجمله ابعاد سیاسی و امنیتی حائز اهمیت است. علاوه بر موضوعات امنیتی که در این دیدار سه جانبه درباره آن بحث و گفت وگو شد در ابعاد اقتصادی هم این دیدار دارای اهمیت بسیاری است چرا که کریدور شمال - جنوب که یک مسیر هفت هزار کیلومتری را به هم وصل می کند از پتانسیل های اقتصادی شبه قاره گرفته تا دریای عمان و خلیج فارس را از مسیر ایران به حوزه آسیای مرکزی، اروپا و قفقاز وصل می کند و امکان تحقق این ظرفیت بیش از هر زمان دیگری است.
روزنامه «ابتکار» هم از زبان «حسن روحانی» رییس جمهوری در این نشست نوشت: از آنجایی که براساس اصول و موازین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، توسعه روابط همه جانبه با کشورهای همسایه از اولویت برخوردار است، جمهوری اسلامی ایران، از هر نوع ایده و ابتکاری برای افزایش تعامل و همکاری با همسایگان استقبال می نماید. برگزاری نشست سه جانبه سران جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان و جمهوری فدراسیون روسیه از آنجایی که فرصتی را برای طرح دیدگاه ها، تبادل نظرات و پیگیری روابط و مناسبات و در مجموع پیشبرد منافع مشترک فراهم می نماید، از منظر جمهوری اسلامی ایران ایده و ابتکاری مثبت و ارزشمند است. بدون شک، برگزاری چنین نشستی در شرایط کنونی منطقه و جهان، با اتکاء به روابط حسنه سه کشور و اراده موجود برای توسعه و تعمیق هر چه بیشتر روابط، از اهمیتی مضاعف برخوردار است. از آنجایی که این سه کشور همسایه به دلایل مختلف بالاخص موقعیت جغرافیایی و ژئوپلتیکی، با طیف گسترده ای از موضوعات، فرصت ها، چالش ها و برخی تهدیدات مشترک در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، فناوری، زیست محیطی و غیره مواجه هستند، تعامل و همکاری مشترک آنها بیش از گذشته ضرورت دارد.
روزنامه «دنیای اقتصاد» هم مهمترین محور نشست سه جانبه ایران، روسیه و جمهوری آذربایجان را ایجاد گذرگاه شمال- جنوب و اتصال آسیا به اروپا از طریق قفقاز و به طول 7200 کیلومتر دانست. به نوشته این روزنامه با توجه به این که دولت یازدهم همواره در سیاست خارجی اش بر اولویت بهبود روابط با کشورهای همسایه تاکید کرده است، روز گذشته روحانی گفت: «سیاست خارجی ایران در قبال سایر کشورها و به طریق اولی کشورهای همسایه، مبتنی بر همکاری، هم افزایی و یافتن راه های دستیابی به منافع مشترک، سود متقابل و در یک کلمه سیاست برد–برد است.» او تاکید کرد: «در همین چارچوب، مشارکت با کشورهای منطقه و استفاده از مکانیزم گفت وگوهای چندجانبه را بسیار مفید، ضروری و کارگشا می دانیم.»
دنیای اقتصاد در ادامه نوشت: از سوی دیگر رئیس جمهوری، تروریسم و افراط گرایی، دخالت قدرت های فرامنطقه ای در امور کشورهای منطقه، استفاده سیاسی و ابزاری از عنصر تحریم اقتصادی برای پیشبرد اهداف سیاسی، مشکلات و چالش های زیست محیطی، مواد مخدر، جدایی طلبی، جرایم سازمان یافته، جرایم سایبری و... را تهدیدات و چالش های مشترکی عنوان کرد که مواجهه و مقابله جدی و کارآمد با آنها، نیازمند همکاری و تعامل هر چه بیشتر این سه کشور است.
روزنامه «اطلاعات» هم در بازتاب نشست سه جانبه چنین آورد: تکمیل «هاب ترانزیتی ایران» و تبدیل کشورمان به مرکز گذر کریدورهای حمل ونقل منطقه ای و به تبع آن کانون تحولات اقتصادی منطقه، از جمله موضوعاتی است که در دستور کار این نشست سه جانبه قرار گرفت. این کریدور 7200 کیلومتری غرب خزر یا شمال- جنوب، از یکسو ایران را ازطریق جمهوری آذربایجان به روسیه و از راه گنجه به بنادر گرجستان و سپس کشورهای شرق اروپا و از سوی دیگر هند وکشورهای خلیج فارس را از مسیر بندرعباس و ایران به جمهوری آذربایجان و ازآنجا به روسیه وشرق و شمال اروپا پیوند می دهد.
روزنامه «جمهوری اسلامی» هم در مورد بیانیه پایانی این نشست آورد: روسای جمهوری اسلامی ایران، جمهوری آذربایجان و فدراسیون روسیه در پایان نشست سه جانبه خود با انتشار بیانیه مشترکی ضمن حمایت از برنامه جامع اقدام مشترک در خصوص وضعیت برنامه هسته ای ایران بر ضرورت گسترش همکاری های بانکی ،انتقال فناوری و تجهیزات، اتصال شبکه برق و خطوط حمل و نقل و ارتباطات و نیز اهمیت رایزنی های دو و سه جانبه برای مقابله موثر با تروریسم تاکید کردند.

**تهران- مسکو در مسیر گسترش روابط
رییس جمهوری دیروز در حاشیه نشست سه جانبه، با «ولادیمیر پوتین» همتای روسی خود دیدار و گفت و گو کرد. بخش قابل توجهی از گزارش سیاسی روزنامه های امروز به بازتاب این دیدار اختصاص داشت.
در گزارش روزنامه «مردم سالاری» آمده است که حسن روحانی و ولادیمیر پوتین روسای جمهوری ایران و روسیه در دیدار روز گذشته خود در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان بر لزوم تلاش هرچه بیشتر دو کشور برای شتاب بخشی بیشتر برای توسعه فراگیر همکاری ها تاکید کردند. دراین دیدار، رییس جمهوری روسیه با خاطره انگیز خواندن سفر پاییز سال گذشته خود به تهران و گفت وگو با مقام معظم رهبری و رییس جمهوری، اظهار کرد: از آن سفر تاکنون اقدام های بسیار خوبی برای توسعه روابط دوجانبه برداشته شده و روابط همچنان رو به تحکیم خواهد بود. خبرگزاری روسیا سگودنیا به نقل از پوتین نوشت: همکاری های ایران و روسیه به مشارکت راهبردی همه جانبه تبدیل شده شده است که به روابط اقتصادی و سیاسی هم مربوط می شود. وی ادامه داد: اکنون روابط تهران و مسکو در تمامی عرصه ها گسترش یافته و آینده بسیار روشنی دارد.
روزنامه «ایران» در یادداشتی از عزم جدی پوتین و روحانی برای گسترش روابط گفت و چنین نگاشت: به نظر می رسد انجام این ملاقات که هشتمین ملاقات دو رئیس جمهوری ظرف حدود سه سال گذشته است، به دلیل شرایط حاکم بر منطقه و تحولات اخیر در سطح منطقه ای و بین المللی و تأثیر آن بر روند آتی این تحولات، از اهمیت بسیار ویژه ای برخوردار است، به گونه ای که شاید بتوان اذعان کرد از این منظر حاشیه اجلاس بر متن آن غلبه داشته است.
روزنامه «خراسان» هم در سرمقاله خود از پیام های سیاسی- اقتصادی این دیدار گفت و آورد: روسیه به علت گره خوردگی منافعش با ایران و سوریه ، حاضر نشده شرکایش را در معرکه شام تنها بگذارد و در این راه از هزینه جانی، سیاسی و اقتصادی هیچ ابایی ندارد اولین پیامی که تصاویر دیدار روحانی و پوتین و تاکید آن ها بر گسترش روابط راهبردی به کشورهای مرتجع منطقه ارسال می کند، این است که قرار نیست در جبهه سوریه تغییری خاص اتفاق بیفتد.
در ادامه می خوانیم: فعال شدن کریدور شمال- جنوب یک پیام مهم دیگر نیز به همراه خواهد داشت و آن این که ایران در محیط آشوب زده منطقه که شعله های آن به مرزهای جنوبی اروپا نیز رسیده است همچنان به عنوان جریزه ثبات خود نمایی می کند .همچنین گره خوردگی منافع بلندمدت ایران و روسیه در حوزه های منطقه ای، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی )در اموری مانند گسترش اسالم در روسیه و لزوم مقابله با جریان های سلفی( در کنار ایجاد جبهه ای واحد در مقابل زیاده خواهی های آمریکا، دو طرف را علیرغم همه اختلافات تاریخی، به پذیرش روابط راهبردی و کالن وادار کرده است. به نظر می رسد با تحولات یکساله اخیر پروسه روابط مستحکم دو کشور در حال طی شدن مسیر خود می باشد.
روزنامه «جام جم» هم در یادداشتی چنین به رشته تحریر درآورد: تحولات جدیدی در حال وقوع است که ما را به سمت همکاری های بیشتر سوق می دهد. یکی از این تحولات، بحث سوریه است که همکاری ایران و روسیه در این کشور، یک همکاری استراتژیک به تمام معنا بوده و هر زمان، این همکاری ها بیشتر شده، موفقیت ها نیز افزایش یافته و هر زمان شاهد خدشه ای در همکاری دو کشور در سوریه بوده ایم تحولات، رنگ و بوی دیگری گرفته و شرایط به سمتی رفته که زیاد به سود منافع دو کشور نبوده است.
به نوشته این روزنامه، عرصه های دیگری نیز هست که می تواند توسعه دهنده همکاری ها باشد که یکی از آنها تداوم همکاری های نظامی و استراتژیک در سطح بالاتر است. روسیه در این زمینه نباید محدودیتی برای خود قائل باشد و در حوزه تکنولوژی و دانش نظامی باید با جمهوری اسلامی ایران، در سطح بالا همکاری کند، زیرا تقویت ایران، به نوعی تقویت روسیه است و بسیاری از تهدیدهایی که متوجه ایران است، برای روسیه نیز تهدید به شمار می رود.

**واکاوی انگیزه نامه نگاری احمدی نژاد به اوباما
«محمود احمدی نژاد» رییس جمهوری پیشین دیروز یک بار دیگر به «باراک اوباما» رییس جمهوری آمریکا نامه نوشت. روزنامه های امروز به بررسی علت و انگیزه این نامه نگاری پرداختند.
روزنامه آرمان سرمقاله خود را به این موضوع اختصاص داد و با اشاره به تاکید احمدی نژاد در این نامه بر لزوم بازگشت اموال مسدود شده ایران در آمریکا نوشت: احمدی نژاد احتمالا می خواهد با این اقدام به هواداران خود اعلام کند که قصد دارد چنین اقداماتی درآینده و در مسیر رسیدن به ریاست جمهوری انجام دهد. درصورتی که وی درآمریکا از موقعیت خاصی برخوردار نیست که نامه اش را مورد بررسی قرار دهند. این نامه بیشتر مصرف داخلی دارد و نویسنده می خواهد القا کند که اگر روزی وی مجددا به قدرت بازگردد، خواهد توانست که پول های بلوکه شده را مجددا به چرخه اقتصاد ایران بازگرداند. درصورتی که سیاست های غیر دیپلماتیک وی بود که باعث به وجود آمدن تحریم های بین المللی علیه ایران شد.
«محمد صادق جوادی حصار» فعال سیاسی اصلاح طلب در یادداشتی در همین روزنامه آورد: وقتی شخصی در مقام عرضه خود به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری است، به طور یقین این جایگاه را برای خود قائل است که با هواداران خود سخنی بگوید و یا نامه ای بنویسد که تاثیرگذار باشد. به طور یقین آقای احمدی نژاد هم با این رویکرد دست به نامه نگاری به اوباما زده اند. البته تجربه نشان داده است که روسای جمهور آمریکا اهمیت به نامه وی نمی دهند و تمام نامه های وی تاکنون بی جواب مانده است. درنهایت احمدی نژاد با اینگونه اقدامات اگرهم بخواهد به رقابت های ریاست جمهوری وارد شود، تنها نقش گرم کننده فضای انتخابات را ایفا خواهد کرد و سود دیگری نخواهد بخشید.
روزنامه «آفتاب یزد» در گزارش خود نامه نگاری احمدی نژاد را اقدامی برای «دیده شدن» دانست. همچنین روزنامه «روزان» آن را نامه ای با مصرف انتخاباتی و تخریب روحانی ارزیابی کرد.
روزنامه «همدلی» در گزارشی با عنوان «نامه پراکنی انتخاباتی به مقصد خارج» نوشت: روز گذشته نامه ای از او به رئیس جمهور آمریکا روی خروجی خبرگزاری ها قرار گرفت که در وهله اول گمان ها را به سوی انتخابات 96 می برد. چرا که احمدی نژاد سخنگوی رسمی جمهوری اسلامی نیست و خود نیز در نامه اش این وضعیت را انکار نکرده است. ناگفته نماند که احمدی نژاد سه بار دیگر نیز به رئیس جمهور آمریکا نامه نوشته بود که همه آنها بی پاسخ ماند.
در گزارش روزنامه شرق در این ارتباط هم می خوانیم: آن طور که گفته می شود نهادهای ذی ربط (وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی) در جریان ارسال نامه اخیر به «اوباما» نبوده اند؛ نامه ای که بیش از اینکه در مقصد بازتاب داشته باشد، خوراک داخلی دارد. از یک سو می توان آن را به تلاش نگارنده برای تطهیر خود در ماجرای بلوکه شدن حدود دو میلیارد دلار تعبیر کرد. از سوی دیگر سفرهای شهر به شهر او مدت هاست که آغاز شده؛ سفرهایی که فعالان سیاسی آنها را با اهداف انتخاباتی می دانند و معتقدند «احمدی نژاد» آماده انتخابات خواهد شد.
بازتاب خبر انتشار این نامه اما در روزنامه های اصولگرا چون «کیهان»، «جوان»، «رسالت» و «سیاست روز» بسیار کمرنگ بود.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9275**9279