بداهه خوانی سبکی خاص در موسیقی کُردی

به گزارش خبرنگار ایرنا، موسیقی محلی کردی با پیشینه تاریخی و عجین شدن با فرهنگ، آداب و سنن این منطقه توانسته در بین سبک های موسیقی ایرانی جایگاهی خاص برای خود داشته باشد.
موسیقی کردی از دیرباز دارای ویژگی، غنا، ریشه و اصالت بوده و به صورت سینه به سینه نقل شده است و این نوع موسیقی کردی به علت تنوع از غنی پرباری برخوردار است و این غنی موسیقی، ماهیت، اصالت و ریشه دار بودن آن را نشان می دهد.
پیدایش موسیقی کردی مثل اکثر قوم ها و ملت های دیگر از افسانه ها و حکایت های بومی و در قالب ترانه شروع شده و بیشتر محتوای آنها همان افسانه های کردی است که شکل حماسی، قهرمانی و دلدادگی دارند و سینه به سینه حفظ شده اند.
موسیقی کردی بازتاب غنای روحی و معنوی مردم و در عین حال تریبونی برای تفسیر مسایل عمیق جامعه بوده و نغمه هایی از قبیل مقام های الله ویسی، کوچه باغی، صمد عسکری و ترانه های ملودیک که در موسیقی کردی وجود دارند بر اشعار هجایی و گاه عروضی استوار هستند.
ثبت آثار هنرمندان برجسته ای مانند استاد حسن زیرک، سیدعلی اصغرکردستانی، عثمان هورامی، علی مردان و طاهیر توفیق و برخی از مقام خوان های معاصر توانسته تا حدود زیادی موسیقی محلی کردی را از هجوم سبک های موسیقی غربی محفوظ کند و در این میان موسیقی کردی یکی از محدود موسیقی های ایرانی است که در آن بداهه خوانی و بداهه نوازی رایج است.
یکی از هنرمندان قدیمی سنندج در زمینه بداهه نوازی و بداهه خوانی در موسیقی کردی می گوید: بداهه خوانی یکی از سبک های بسیار سنگین در موسیقی کردی است و لازم است هنرمند برای بداهه خوانی در سایر سبک ها نیز تبحر کافی داشته باشد.
داریوش گودرزی افزود: هر هنرمندی نمی تواند در این عرصه وارد شده و هنرمندان بداهه خوان باید سال ها در این زمینه فعالیت کنند و تنها با آشنایی کامل در سایر سبک های موسیقی کردی می توان بداهه خوانی را انجام داد.
وی اضافه کرد: هنرمندان بداهه خوان باید علاوه بر آشنایی بر وزن و ریتم موسیقی، از لحاظ درونی نیز استعداد آوازخوانی را داشته باشد تا بتواند در این سبک موفقیت لازم را کسب کند.
این استاد برجسته که بیش از 27 سال از عمر خود در زمینه غنی بخشی موسیقی کردی فعالیت کرده است افزود: لازم است پژوهشگران و موسیقی دانان کردی در زمینه جمع آوری آوازهای کردی اقدامی اساسی انجام دهند و بخش های مختلف این موسیقی را به صورت مکتوب جمع آوری کنند.
مسئول آموزشگاه موسیقی نوای سنندج نیز با اشاره به فعالیت گروه های موسیقی مختلف در استان کردستان گفت: گروه های مختلف موسیقی در کردستان موسیقی پردازند و آموزش انواع سازها موسیقی و آواز خوانی در آموزشگاه های مختلف صورت می گیرد.
شهرام علی محمدی افزود: در کردستان موسیقی بخشی از زندگی معمول مردم بوده و از قدیم و حتی قبل از پیدا شدن وسایل ضبط موسیقی در این مناطق، موسیقی قهوه خانه ای و مجلسی معمول بوده است.
وی اضافه کرد: موسیقی کردی از گذشته های دور با زندگی مردم آمیخته شده و بخشی از ترانه ها و آوازهای کردی که به ترانه های کار مشهور هستند، در هنگام کارهای کشاورزی، قالبی باقی و نمدبافی اجرا می شود.
او خواستار حمایت بیشتر مسئولان از هنرمندان موسیقی این استان برای ترویج هنر موسیقی در بین اقشار مختلف مردم بویژه قشرهای جوان شد.
مسئول صندوق بیمه هنرمندان کردستان نیز گفت: این صندوق دارای بیش از 937 عضو بوده و هنرمندان موسیقی جزو قدیمترین اعضای این صندوق هستند.
نوید ستاربخش افزود: 370 هنرمند کردستانی در صندوق حمایت از هنرمندان بیمه شده هستند و بیش از 60 نفر از هنرمندان استان کردستان از این صندوق مستمری ماهیانه دریافت می کنند.
وی اضافه کرد: صندوق حمایت از هنرمندان به هنرمندان میانسال و کسانی که توان فعالیت خود را از دست داده اند هر ماه مبلغی را به عنوان مستمری پرداخت می کند.
موسیقی کردی به بخش های مختلف بیت، سیاه چمانه، هوره، حیران،لاوک و چمری تقسیم بندی می شود که هر کدام از این بخش ها خود دارای تاریخ و قوانین مجزاست.
** بیت یا (بالوره)
بیت، یکی از مهم ترین مقام های کلاسیک کردی که در جنگ ها، جوانمردی ها، حماسه ها به کار برده می شود و در ستایش خالق یکتا و پیامبر گفته شده که نام دیگر آن در موسیقی کردی بالوره است.
بالوره گویان، بی پرده و بی واهمه آوازشان را از هر قسم که باشد سر می دهند و بیت خوانی مبتنی بر نغمه های کاملاً ساده و بدون رعایت وزن و قافیه است.
این آواز کردی سوز و مقام سوز و مقام یکی دیگر از انواع شیوه های موسیقی کردی بوده و مهمترین ویژگی این آواز کردی توجه به سوز درون، شکایت و زاری است و در بیشترین مناطق کردستان وجود دارد.
** سیاه چمانه
سیاه چمانه یکی دیگر از مهم ترین آوازهای کردی است و این آواز به شکل 10 هجایی و دو مصراعی به سبک و سیاق ایرانیان کهن سروده می شود و به علت همزیستی با مسایل عرفانی رنگ و بوی جدیدی هم به خود گرفته و در پاره ای مواقع به آن مقام شیخانه یا صوفیانه هم می گویند.
این آواز مختص منطقه هورامان کردستان بوده و واژه سیاه به معنای رنگ سیاه و چمان که همان جمان بوده از کلمه کردی جامه گرفته و به نام جامه سیاه درآمده و منظور کسی بوده که در موقع خواندن این آواز جامه مشکی می پوشیده است.
این موسیقی بیشتر در مناطق اورامان، پاوه، نودشه، نوسود، مریوان و غرب سنندج خوانده می شود و در سایر مناطق نیز دارای طرفدارانی است.
** هوره
هوره آواز یک مقام بسیار زیباست که سوگ، ماتم، غریبی، عزاداری و حماسی را به شیوه های ملیح و متین به گوش شنونده می رساند.
** حیران
یکی دیگر از آوازهای کردی حیران است که از دل بیت سر در آورده و اغلب از متنی عاشقانه و پرسوز و گداز با توسل جستن به خالق یکتا، ائمه و پیامبران برخوردار است و این آواز بیشتر در مناطق مکریان و مهاباد وجود دارد.
** لاووک
لاووک یا لاوژه از دیگر آوازهای کردی است که از ترانه های کلاسیک کردی سرچشمه گرفته و در میان کردهای خراسان به مقام های (لو و هی له لو شوان) خوانده می شود.
گورانی باشکوه ترین و بزرگ ترین شیوه موسیقی کردی است و این آواز عظیم ترین دسته نغمات در موسیقی کردی را دارد و کهن ترین بخش ادبیات موسیقی کردی را شامل می شود و در زبان عامه به تمام شیوه ها و آوازهای موسیقی کردی گورانی نیز گفته می شود.
** چمری
چمری نیز از آوازهای موسیقی کردی است که به پاس تجلیل از وجود با ارزش از دست رفته ای اجرا می شود این آواز به معنای شیون، عزا و نهال قامت خم شده است.
چمری همانند نوحه خوانی در فارسی و در مناطق مختلف ایلام، لرستان و کرمانشاه طرفداران زیادی دارد.
3020/1904