تقابل ضوابط کمیته نما با سلیقه رومی مشتریان

فعاليت كميته نما كمي بيش از يك‌سال است درتمامي مناطق 22گانه اجراشده و با بيان ضوابط و مقرراتي در حوزه نماي ساختمان چه از نظر طراحي و چه از لحاظ مصالح تلاش مي‌كند نظم و ترتيبي به معماري و منظر شلخته تهران بدهد. شلختگي و آشوبي كه در چند سال اخير شدت يافت و تا جايي پيش رفت كه نماي بسياري از ساختمان‌هاي تازه‌ساز پايتخت هيچ نسبتي با هويت و فرهنگ با سابقه معماري ايراني نداشتند.

نماي كلاسيك و رومي در بيشتر كوچه‌ها و خيابان‌هاي تهران رو به فزوني گذاشت و شهروندان به‌عنوان مخاطبان اين ساختمان‌ها به مرور ذائقه‌شان تغيير كرد و اكنون به گفته طراحان و سازندگان، درصد قابل توجهي از خريداران و مالكان بنا به‌دنبال نماي كلاسيك هستند. به گفته سهيلا صادق‌زاده، مديركل معماري و ساختمان شهرداري نمي‌توان تمايل و رغبت مخاطبان را به زور و يكباره عوض كرد و اين تغيير نيازمند فرهنگسازي و گذشت زمان است.

• تجربه يكساله

طراحان معتقدند فعاليت كميته نما اقدام ارزشمندي براي بهبود منظر شهري پايتخت است. اما با اين وجود سختگيري‌هايي كه تاكنون به اين شكل و شمايل اجرا نمي‌شده شايد تا حدودي دست آنها را در طراحي نما بسته است. طراحان طرحي را به تصوير مي‌كشند كه خواسته مالكان است و آنچه مالكان به‌دنبال آن هستند ذائقه مشتري است كه تقريبا در بيشتر مواقع همان نماي كلاسيك است. در چنين شرايطي، كميته نما با طرح ارائه شده موافقت نكرده و طراح مجبور است با تغييراتي كار را دوباره ارائه كند. فرناز نيكخواه، طراح و سازنده مي‌گويد با تمام تغييراتي كه در طرح ايجاد كرده و تأييد دريافت مي‌كنيم اما گاهي اوقات مالك در اجرا كار خودش را انجام داده و نماي كلاسيك اجرا مي‌كند و در واقع تخلف كرده و با برخورد شهرداري مواجه مي‌شود. مالكان معتقدند نماي كلاسيك مشتري بيشتري دارد. وي البته به همشهري مي‌گويد گاهي اوقات كار براي طراح‌ها سخت مي‌شود و آن هم موقعي است كه ما نمي‌توانيم در جلسات بررسي حاضر شده و در مورد طرح با كارشناسان كميته صحبت كنيم. به گفته نيكخواه اجراي ضوابط و از طرفي تمايل پررنگ مالكان و مشتريان به طرح‌هاي كلاسيك و تعداد نماهايي كه وي پيش از اين در يك‌ماه طراحي كرده و تأييدشان را دريافت مي‌كرد اكنون تا يك چهارم كاهش يافته است.

برخي طراحان و سازندگان نيز قبل از آغاز فعاليت كميته نما كار كلاسيك انجام نمي‌دادند و عمده كارهايشان تلفيقي بوده است. محسن سينكي يكي از اين سازندگان است كه به همراه تيم طراحي‌اش نماي ساختمان‌هايش مخاطب خاص دارد اما بااين حال معتقد است كارشناسان كميته نما مي‌خواهند براساس ضوابط دقيقي پيش بروند كه اين با روح هنري معماري هماهنگي ندارد. به گفته وي استفاده از آرك ممنوع اعلام شده درحالي‌كه شبيه آن يعني رواق و قوس در معماري ايراني وجود دارد. «مي‌توان اين نشانه‌ها را در خدمت معماري ايراني در آورد، معماري‌اي كه ارزشمند است و من هم معتقدم با داشتن چنين سابقه‌اي در معماري ايراني نبايد به سمت نماي كلاسيك و غربي رفت.»

اين سازنده هر چند كه معتقد است كساني كه كار خاص انجام مي‌دهند بايد تحمل‌شان را بالا ببرند اما اين را هم مي‌گويد كه اگر شهرداري سياست‌هاي تشويقي و تسهيل‌گري براي سازندگاني كه از طرح‌هاي ايراني استفاده مي‌كنند به‌كار ببرد، كميته نما با نتيجه بهتري مواجه خواهد شد.

يكي ديگر از طراحان و سازندگان نيز به همشهري مي‌گويد برخي ضوابط كميته نما مانند محدوديت استفاده از شيشه،‌ موردي منطقي است چرا كه با اقليم و شرايط تهران همخواني ندارد اما نمي‌توان از ستون، ‌ سرستون و پاستون به‌دليل اينكه در معماري كلاسيك وجود دارد استفاده نكرد، ‌اين عناصر جزئي از معماري ايراني و هخامنشي هم بوده‌اند اما اين ممنوعيت كار ما را سخت كرده است. الميرا فصيحي مي‌افزايد: با سختگيري‌هاي موجود نه‌تنها شلختگي ايجاد شده در منظر شهري بهبود نمي‌يابد بلكه تمامي خانه‌ها بعد از مدتي به شكل مكعبي ساده درخواهند آمد. وي بااين حال معتقد است مردم نماي تلفيقي و ايراني را در سال‌هاي اخير كمتر ديده‌اند و اگر اين نما افزايش يابد، سلايق را به سمت خود هدايت خواهد كرد.

• جلسات مشترك مسئولان شهرداري با فعالان حوزه ساخت

به تازگي نشست مشتركي با حضور مسئولان معاونت معماري و شهرسازي با طراحان فعال مناطق 22گانه برگزار شده تا ضمن بررسي ديدگاه‌هاي آنها، برايند اين نظرات در كميته‌هاي نما مورد توجه قرار گيرد. به گفته سهيلا صادق‌زاده، مديركل معماري و ساختمان شهرداري طراحان تلاش شهرداري براي بهبود و سامان‌بخشي منظر شهري را ستوده و فعاليت كميته نما را مورد تقدير قرار دادند و نظرات مختلف خود را نيز بيان كردند. اين نخستين جلسه‌اي نبود كه با عوامل مؤثر در بنا برگزار مي‌شد، پيش از اين نيز جلسات مشتركي با مسئولان كميته‌ها و استادان دانشگاه برگزار شد و همچنان قرار است به درخواست طراحان اين جلسات ادامه يابد. صادق‌زاده اين را هم گفت كه قرار است نشست مشتركي هم با تعدادي از مالكان و سازندگان برگزار شود تا در خلال آن نواقص و اشكالات و حتي نقاط مثبت فعاليت كميته‌ها روشن شود.