آداب رمضان در چهارمحال و بختیاری؛از پخت«کاکلی» تا جشن«سر روزه‌ای»

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها: ماه رمضان ماه مهمانی خداوند، ماه نزول قرآن و از شریف‌ترین ماه‌های سال است، دراین ماه درهای بهشت گشوده می‌شود و عبادت در این ماه  فضائل زیادی دارد.

این ماه با خود برکات بسیاری به همراه دارد و از قدیم‌الایام به‌واسطه ارزش این ماه آداب‌ورسوم مختلفی در شهرها و روستاهای مختلف کشور برای این ماه مبارک برقرار بوده است.

رمضان، از سال‌های دور تاکنون، در فرهنگ مردم از جایگاهی ممتاز برخوردار بوده و همواره آیین‌های ویژه‌ای در ارتباط با این ماه، در میان مردم کشورهای اسلامی‌ ازجمله شهرهای مختلف ایران به اجرا درآمده است.

آداب‌ورسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم است که متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی، بسیاری از این سنت‌های زیبا به بوته فراموشی سپرده‌شده‌ و بسیاری دیگر نیز کم‌رنگ‌تر شده‌اند ولی ازآنجاکه این رسوم زمینه‌ساز همبستگی در جامعه اسلامی است، اهمیت فراوانی نیز دارد.

هرساله با آغاز ماه رمضان یک روح معنوی در استان چهارمحال و بختیاری حاکم می‌شود. مردم استان چهارمحال و بختیاری احترام خاصی برای این ماه مبارک قائل هستند و در این استان نیز همانند سایر استان‌ها آداب‌ورسوم‌ ویژه‌ای وجود دارد.

بیشتر آداب‌ورسوم چهارمحالی‌ها در مناطق مختلف این استان شبیه به هم است اما در برخی نقاط به‌واسطه نوع فرهنگ متفاوت است. پختن غذاهای مختلف در استان زاگرس نشین چهارمحال و بختیاری از مهم ترین آداب این استان به شمار می‌رود.

پخت آش‌ها در این استان در ماه مبارک رمضان موردتوجه قرار می‌گیرد وزنان این استان با توجه به فصل و نوع گیاهان موجود در طبیعت اقدام به پختن آش می‌کنند.

آش «اوماج» آش مخصوص رمضان در چهارمحال و بختیاری

آش «اوماج» یکی از مهم‌ترین آش‌هایی است که در چهارمحال و بختیاری در ماه مبارک رمضان توسط زنان پخته می‌شود.

آش «اوماج» از اسفناج و نخود خیس شده و خردشده و پیازداغ به همراه آرد و تخم‌مرغ و ادویه‌های محلی تهیه می‌شود که هرساله پخت این آش در ماه مبارک رمضان توسط زنان این استان انجام می‌شود.

آش «کاردین» دیگر آشی است که در ماه مبارک رمضان پختن آن بیشتر از ماه‌های دیگر سال انجام می‌شود و اختصاص به ماه مبارک رمضان دارد.

آش کاردین با گیاه کاردین که در ارتفاعات استان رویش دارد تهیه می‌شود. این گیاه ترش‌مزه است و آش پخته‌شده با این  گیاه طعم ترش دارد و بسیار لذیذ است.

در ماه مبارک رمضان همچنین آش کشک، آش دوغ، آش رشته که در نقاط مختلف کشور نیز پخته می‌شود در این  استان نیز توسط زنان چهارمحالی پخته می‌شود اما تفاوت آن این است که در برخی از این آش‌ها ازجمله آش دوغ گیاهان معطر خاص چهارمحال و بختیاری که در کوهستان‌های این استان رویش دارد استفاده می‌شود و طعم آن با آش‌های دیگر نقاط کشور متفاوت است.

«کالاجوش» غذایی ساده و پرانرژی در ماه رمضان

کالاجوش نیز یک نوع غذا است که بیشتر در ماه مبارک رمضان توسط چهارمحالی‌ها پخته می‌شود. ماده اصلی این غذا کشک، گردو، نعناع داغ، پیازداغ و کشمش است.

پختن نان‌های مختلف نیز در نقاط مختلف استان طی ماه مبارک رمضان از آداب مهم چهارمحالی‌ها به شمار می‌رود.

مردم روستاهای شهرستان سامان استان چهارمحال و بختیاری قبل از ورود به ماه مبارک رمضان و زمانی که می‌خواهند به استقبال ماه مبارک رمضان بروند به پخت نذری به نام «یوخا» می‌پردازند.

نان کاکولی

نان یوخا توسط زنان روستایی در منازل تهیه می‌شود و شامل نان و شیره‌ای است که از شیره انگور، گردو، بادام روغن حیوانی و ... تهیه می‌شود. در اصل برای پخت این نان از محصولات تهیه‌شده توسط خود مردم استفاده و نان پخته شده در بین تمامی اهالی روستا توزیع می‌شود.

کاکولی پزون یکی از آداب قدیمی ماه رمضان است که در سرتاسر این استان به ویژه در شهر فرخ شهر و شهرهای دیگر استان از جمله بروجن رایج است «کاکولی پزون» رسمی قدیمی در استان چهارمحال و بختیاری است. کاکولی پزون یکی از آداب قدیمی است که در سرتاسر این استان به ویژه در شهر فرخ شهر و شهرهای دیگر استان از جمله بروجن رایج است؛ در بروجن این نان به نام «کپچی» معروف است.

در شب ۲۷ ماه رمضان تمامی شهرهای این استان کاکولی پزان رادارند و در این شب هر خانواده با توجه به بضاعت مالی برای برآورده شدن حاجت و استجابت دعا به پخت کاکولی پرداخته و این نان را در بین مردم توزیع می‌کنند.

کاکولی نوعی نان است که خمیرش از شیر، آرد و خشکبار(گردو، کشکش، بادام) تشکیل شده و برای پختن آن بر روی این نان زرده تخم‌مرغ، گل‌رنگ، زعفران، رازیانه، سیاه‌دانه و بادیانه و...زده می‌شود و در تنور پخت می‌شود.

زنان استان چهارمحال و بختیاری، بیش‌تر به‌صورت گروهی کاکلی می‌پزند. در شهرکرد افرادی که کاکولی پخته‌اند در صحن مطهر امام زادگان، حلیمه و حکیمه خاتون، آن‌ها رابین زائران، رهگذران و نمازگزاران پخش می‌کنند.

«درشتی» یکی از انواع مختلف نان‌های محلی شهرستان کوهرنگ است که  با ترکیبات گیاهان دارویی منطقه مانند آویشن، شنبلیله و ... پخت می‌شود.

نان درشتی

درشتی، نان کوچکی است که از ترکیبات آرد گندم، آرد جو،  شیر، کشک، شنبلیله، کنجد، آویشن و... در شهرستان کوهرنگ چهارمحال و بختیاری پخت می‌شود.

پختن «فتير» نیز يکی از سنت های قديمی است که به ويژه در شب ۲۱ ماه رمضان و شب‌های قدر، در شهرستان «بن» استان چهارمحال و بختیاری انجام می‌شود.

در اين ايام، هر خانواده با توجه به بضاعت مالی، و با نيت برآورده شدن حاجت و استجابت دعا، به پخت و نذر فتير پرداخته و اين نذر را هنگام افطار در بين مردم روزه‌دار و همچنين احياء کنندگان شب قدر توزيع می‌کنند.

جشن «سر روزه‌ای» یکی دیگر از آداب مهم چهارمحالی‌ها در ماه مبارک رمضان است.

در مراسم جشن سر روزه‌ای هدیه به همراه نان کاکولی، آش و... برای تازه‌عروس توسط خانواده داماد برده می‌شود و این جشن به مناسبت اولین ماه رمضان عروس و داماد گرفته می‌شود.