جاری بودن عبادت در همه افعال اختیاری

به گزارش خبرگزاری مهر، چهارمین جلسه از سلسله نشست های تبیین گفتمان تمدن نوین اسلامی در استان البرز با سخنرانی آیت الله سید محمدمهدی میرباقری، رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم، درباره «زیرساخت های فکری ناظر به تشکیل حکومت و تمدن سازی» برگزار شد.

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم، در ابتدا با اشاره به مباحث مطرح شده قبلی متذکر شد: حد نصاب توحیدی که ما باید واجد آن بشویم و قرآن به آن دعوت می کند، توحید در الوهیت است. معنی این که حضرت حق را به عنوان اله اخذ کرده، هیچ اله دیگری را در عرض او قرار ندهیم، «لا اله الا الله» ، «لاتعبدوا الا الله».

وی سپس با بر شمردن مقام الوهیت و توحید در این زمینه به مراتب و سطوح مقام توحید پرداخت و افزود: ما در حوزه اختیار خودمان باید فقط او را عبادت کنیم، البته عبادت کردن در مقامات مختلف فرق می کند. ممکن است عبادت چشم چیزی باشد، عبادت گوش، عبادت قلب و عبادت فکر و عقل عبادت های دیگری باشد. 

آیت الله میرباقری در تبیین معنای عبادت، بیان داشت: معنای ‌این که عبادت فعل است، این نیست که همه از جنس فعل خارجی اند، ممکن است در منزلتی تبدیل بشود به این که انسان به گزاره ای ملتزم بشود، فهم آن گزاره، التزام به آن گزاره و پذیرش آن هم ممکن است یكی از مراتب توحید و بندگی خدا باشد. پرستش خدای متعال و پذیرش الوهیت او در همه عرصه هایی که ما اختیار داریم جاری است. یعنی هر کجا اختیار ما عمل می کند باید خدا را بپرستیم.

وی در مورد جایگاه تفکر و رابطه آن با الوهیت بیان داشت: نمی شود بگویید كه خدا پرستی فقط مربوط به چشم و گوش و زبان است؛ فکر لازم نیست خدا را بپرستد! فکر مناسک خدا پرستی نمی خواهد! مثلا فکر همین قدر که به منطق، ملتزم بود، خدا را می پرستد! این گونه نیست. فکر هم مناسک بندگی دارد.

مدرس حوزه علمیه قم سپس به ربط الوهیت و جامعه پرداخت و اضافه کرد: انسان همه کارهایش پرستش است، همه افعال اجتماعی هم پرستش است، لکن پرستش مشاع اجتماعی است، جامعه یا به نحو مشاع خدا را می پرستد و یا به نحو مشاع دنیاپرستی می کند. هرگاه جامعه شکل می گیرد یا برای رفع نیاز های مادی و به دنبال توسعه و تامین شهوات است و یا اراده ها برای گسترش عبادت با هم جمع می شوند، هماهنگ می شوند، همفکری می کنند، همکاری می کنند، همدلی می کنند؛ دغدغه مشترک پیدا می کنند، فکر مشترک و کار مشترک انجام می دهند. جامعه انبیا این طوری است. جامعه انبیا جامعه ای است که حول انبیا شکل می گیرد، اراده انبیا خالص ترین اراده ها و محورند؛ بقیه حول آن ها جمع می شوند یک عبادت مشاع انجام می دهند.

وی در ادامه با بر شمردن جریان های ممتد و مختلف تاریخ، نقش انبیاء و فراعنه را روشن تر بیان کرد و گفت: یک طرف تاریخ انبیاء است، یک طرف تاریخ فراعنه؛ بخشی از اراده ما با کل تاریخ انبیاء، همکاری مشاع می کند، به همین دلیل نه فقط در پرستش اجتماعی مردم دوران خودمان بلکه در پرستش تاریخی جبهه مومنین سهیم می شویم.

عضو خبرگان رهبری پس از صحبت های اجمالی در باب فلسفه تاریخ، به مباحثی پیرامون عصر ظهور پرداخت و بیان داشت: ما اگر دلداده عصر ظهور باشیم، برای عصر ظهور برنامه ریزی و اقدام و در جامعه تاریخی مشارکت می کنیم. لذا منتظر کسی است که خودش را وقف کرده، برای حضرت کار می کند در روایات هست مثل کسی است که در رکاب و در خیمه گاه حضرت است.

وی با تاکید بر عام بودن عرصه حضور دین در زندگی بشر به تبیین عبادت مشاع تاریخ پرداخت و گفت: ما دنبال عصر ظهوریم؛ اگر خودمان را وقف عصر ظهور کردیم، عبادت، مشاع تاریخی می شود؛ نسبت به گذشته متعلقیم، وابسته ایم، نسبت به آینده هم تعلقی داریم؛ بر اساس این گذشته برای آن آینده کار می کنیم این عبادت مشاع تاریخی است.

آیت الله میرباقری با تاکید دوباره بر اهمیت جایگاه عبادت در تمامی شئون زندگی بشر، عرصه تفکر را از ریشه ای ترین جایگاه های عبادت فردی و اجتماعی معرفی کرد و گفت: عرصه بندگی خدای متعال، عرصه توحید، عرصه عبادت، عرصه پرستش خدای متعال، عرصه ای فراگیر است. 

وی افزود: همه قوای ما را در بر می گیرد؛ ما برای نماز خواندن، نگاه کردن، حرف زدن، شنیدن و خوابیدن مان آداب داریم، ولی وقتی به کتابخانه می رویم، گویا آدابی نیست، لذا هر کتابی را می شود خواند! هر طوری می شود فکر کرد! هر مطلبی را می شود نوشت! اسمش را پژوهش و تحقیق می گذاریم. بعد هم می گوییم علم کمال است و مطلوب ذاتی است!

مدرس حوزه علمیه قم، در بخش دیگری از سخنانش، بیان داشت: انسان وقتی وارد تعلیم و تعلم و پژوهش هم می شود یا شیطانی کار می کند یا رحمانی. حاصل تحقیقاتی که تحت ولایت اولیاء طاغوت در غرب اتفاق می افتد یک علم شیطانی است، جهل است. البته کارآمدی هم دارد، دقت هم دارد، محاسبه هم می کند، ولی مگر شیطان بناست محاسبه نکند؟ شیطان با همان قوه جهلی که دارد محاسبه می کند.

وی عبادت را دارای دو سطح فردی و اجتماعی توصیف نمود و ساختار جامعه را برخواسته از نوع پرستش مشاع اجتماعی معرفی کرد و افزود: انسان در سیر فردی یا طبق آیه شریفه «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور»، سیر در بیت النور دارد و یا این که «والذین کفروا اولیائهم الطاغوت یخرجونهم من النور الی الظلمات» است، در حیات اجتماعی نیز همین گونه است، یک جامعه ممکن است ذیل ولایت اولیا طاغوت زندگی کند، حیات اجتماعی آن ها وادی ظلمات می شود «یخرجونهم من النور الی الظلمات» یعنی تمدن ظلمانی درست می شود، یک تکنولوژی ظلمانی درست می شود، ساختار اجتماعی ظلمانی درست می شود.

آیت الله میرباقری در خاتمه با تاکید بر لزوم عبادت اجتماعی برای نیل به آرمان های عصر ظهور، بیان داشت: عصر ظهور عصری است که حیات اجتماعی، حیات خالص می شود ، کما این که عصر قرب ظهور، عصری است که «بعد ما ملئت ظلما و جورا» صفات اولیا طاغوت در همه جامعه منعکس می شود. هر کجا نگاه می کنی ظلمت است، چون صفت آنهاست.

گفتنی است که در پایان این جلسه آیت الله سید محمدمهدی میرباقری به پرسش های حاضران در نشست چهارم تبیین گفتمان تمدن نوین اسلامی در استان البرز پاسخ داد.