قانون انتخابات؛ ضرورت ها و راهکارهای اصلاح

تایید طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی در شورای نگهبان در هفدهم خردادماه و سخنان تازه سخنگوی وزارت کشور درباره اصلاح قانون انتخابات ریاست جمهوری برای انتخابات سال آینده (1396)، از تازه ترین بحث ها در خصوص اصلاح قانون انتخابات است.
حرف و حدیث ها درباره اصلاح قانون انتخابات البته تازگی ندارد و در آستانه هر انتخاباتی رواج می یابد اما تاکنون فقط اصلاحاتی جزیی در این قوانین انجام شده است؛ تغییرهایی که به باور کارشناسان نتوانسته فرایندی جامع برای انتخابات و سازوکاری رضایتبخش و کم چالش ایجاد کند.
«نعمت احمدی» حقوقدان و «جلال جلالی زاده» مدرس دانشگاه تهران و نماینده مردم سنندج در مجلس ششم، در گفت وگو با گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا به ارزیابی و تحلیل مساله اصلاح قانون انتخابات مجلس و ریاست جمهوری پرداختند.

*** چرایی اصلاح قانون انتخابات
جلالی زاده در گفت وگو با پژوهشگر ایرنا، درباره ضرورت اصلاح قانون انتخابات گفت: باید در قانون انتخابات اصلاحاتی لحاظ شود که کاستی های آن برطرف شده و این قانون روزآمدتر و کاراتر شود. در کشوری که قانون انتخابات در آن مترقی تر، متمدنانه تر و امروزی تر باشد، آزادی انتخابات و احترام به رای و شعور مردم به یقین بیشتر خواهد بود. با توجه به برگزاری چندین دوره انتخابات پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اکنون زمان آن فرا رسیده که قوانین انتخابات متناسب با گذشت زمان و افزایش آگاهی، دانش و اطلاعات مردم تغییر کرده و مترقی تر شود.
این نماینده پیشین مجلس افزود: باید قوانین انتخابات به طرف بهتر شدن و کامل تر شدن پیش رود و اصلاح قانون انتخابات نباید طوری انجام شود که به ضرر مردم تمام شده یا در نحوه برگزاری انتخابات ایجاد اشکال کند.

*** گام هایی در مسیر اصلاح قانون انتخابات
کارشناسان بر این باورند که در مسیر اصلاح قانون انتخابات باید برخی موارد مورد توجه و در اولویت قرار گیرند. به گفته احمدی اصلاحیه های متعددی که بر قانون انتخابات طی سال های گذشته زده شده نه تنها به اصلاح این قانون کمک نکرده بلکه آن را به یک قانون ناقص تبدیل کرده است.
به باور وی، در سال های گذشته در اصلاح قانون انتخابات دچار پسرفت شده ایم تا جایی که اکنون به جای رسیدگی به چالش های اصلی قانون انتخابات به موضوع هایی مانند تعداد کلمه های پوسترهای انتخاباتی نامزدها پرداخته می شود.
این حقوقدان در بیان مهم ترین گام ها برای اصلاح قانون انتخابات، گذاشتن شرط هایی مانند لزوم داشتن مدرک کارشناسی ارشد برای نامزدهای انتخابات مجلس را نقد کرد و افزود: در قانون انتخابات مجلس محدودیت به اندازه ای رسیده است که شرط داشتن فوق لیسانس را برای کاندیداها گذاشته اند. همین موضوع تب مدرک گرایی را در کشور بالا برده و شمار مدرک های قلابی و ساختگی را زیاد کرده است. در انتخابات مجلس تحصیلات نباید پایه باشد. انتخابت در مجلس انتخاباتی محلی است و در اکثر کشورها مقبولیت یک کاندیدا مهم است نه تحصیلات او. ادامه دار شدن محدودیت تحصیلی در قانون انتخابات مجلس، به معنی محروم کردن عده ای از مردم از حضور در انتخابات است. به باور احمدی شرط تحصیل را می توان برای انتخابات ریاست جمهوری در نظر گرفت زیرا این انتخابات مساله ای ملی است.

*** راهکارهایی برای اصلاح قانون انتخابات
به گفته احمدی، لایحه اصلاح قانون انتخابات اعم از مجلس و ریاست جمهوری و لایحه حدود اختیارات رییس جمهوری که در دولت اصلاحات طرح شد، بسیار کامل و جامع بوده و اگر آن لایحه اکنون مورد استناد قرار گیرد می تواند به بسیاری از تفسیر به رای ها پاسخ دهد. یکی دیگر از گام های موثر در اصلاح قانون و فرایند انتخابات برگزاری انتخابات الکترونیکی است که می تواند به شدت از تخلف در انتخابات جلوگیری می کند.
این حقوقدان در زمینه مزایای الکترونیکی شدن انتخابات تصریح کرد: در برگزاری انتخابات به شکل سنتی ضریب خطای انسانی بالا می رود. اکنون در بیشتر کشورهای پیشرفته انتخابات ساعت 8 شب تمام شده و نیم ساعت بعد نتیجه اش اعلام می شود.
جلالی زاده در خصوص دگرگونی های ضروری در قانون انتخابات به پژوهشگر ایرنا گفت که مهم ترین اصلاح در قانون انتخابات باید معطوف به آزادیِ عملِ بیشتر افراد داوطلب باشد. همچنین انتخابات باید به صورت حزبی پیش رود و در آن سهم بیشتری به حزب ها برای معرفی نامزدهای مورد نظرشان داده شود.
جلالی زاده همچنین افزود: سختگیری هایی که در مورد ورود افراد به گردونه انتخابات انجام می شود باید کمتر شده و برگزاری انتخابات الکترونیکی شود. مجریان انتخابات و قانونگذاران می توانند با بهره گیری از تجربه چندین دوره انتخابات برگزار شده در کشور، ایرادهای قانون انتخابات چه در انتخابات مجلس و چه انتخابات دولت را برطرف کنند.
این نماینده پیشین مجلس افزود: این امکان وجود دارد که با استفاده از تجربه دیگر کشورهای دنیا در برگزاری انتخابات، در راستای بهتر و به روزتر برگزار شدن انتخابات گام برداشت و این اتفاق به نفع نظام نیز خواهد بود.
به گفته جلالی زاده، در اصلاح قانون انتخابات نباید مثل 50 یا مثل 20 سال قبل فکر و رفتار کنیم. با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی که ابزارها و امکانات بیشتری را در اختیار کشورها گذاشته است، انتخابات باید طبق قوانین روز و متناسب با خواست ها و مطالبه های مردم برگزار شود.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
پژوهشم**9282**9279