آیا محوطه باستانی ایذه ثبت جهانی می‌شود؟

فاطمه علی‌اصغر: نقش برجسته شماره دو، کول فرح باستانی، یادگار تمدن ایلامی؛ در این نقش برجسته یک کاهن در حال عبادت کردن نشان داده می‌شود و در مقابل کاهن یک گاو قرار دارد و فردی که دارد گاو را قربانی می‌کند. فرد قربانی کننده شکم گاو را پاره می‌کرده و یک نفر در کنار آن‌ها در حال رقص است. پشت سر کاهن چهار نفر وجود دارند. این گمان وجود دارد که این چهار نفر پیش از اضافه شدن کاهن وجود داشته‌اند که اگر درست باشد قدمت این نقش برجسته به 5 هزار سال پیش می‌رسد.

فرامرز خوشاب، دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی ایذه به خبرآنلاین می‌گوید: «متاسفانه یک سال پیش مسئولان اداره میراث فرهنگی خوزستان، این منطقه تاریخی را به عده‌ای پیمانکار واگذار کردند. امیدوارم که ابزار این پیمان‌کارها را ببینید و قضاوت بکنید آیا مسئولان میراث فرهنگی می‌دانستند که به چه کسی دارند اجازه مرمت نقش برجسته دوره ایلامی کول فرح را می‌دهند؟»

اکنون مسئولان میراث فرهنگی که این اجازه را صادر کرده‌اند از سازمان رفته و در پست و جایگاه دیگری مشغول به کار هستند، سوال خوشاب این است که ای کاش آن‌ها را بیاورند و از بپرسند که چه دلیل و توجیه فنی برای واگذاری این نقش برجسته به پیمانکاران وجود داشته است. با چه دلیل و توجیه فنی نقش برجسته باستانی را بدون هیچ آزمایش فنی و آنالیزی مرمت کرده‌اند؟ مرمت این نقش برجسته آیا با بناهای ساختمانی جدید فرقی ندارد؟ این مسئولان بزرگترین خیانت را به این نقش برجسته وارد کرده‌اند.

وضعیت نامناسب این نقش برجسته در حالی است که این روزها بحث جهانی شدن کول فرح مطرح است. کول‌فرح یا کول‌فره، تنگه‌ای در هفت کیلومتری شمال شرقی ایذه، شامل شش نقش برجسته متعلق به دوره ایلامیان است که با توجه به سنگ نبشته‌های به جا مانده و بقایایی از محل زندگی آن‌ها در گذشته‌های دور که در میان کوه‌ها باقی‌مانده مانند گورها، کانال آب و بقایای ساختمان و نقطه دیدبانی می‌توان گفت این محل پرستشگاه نارسینا، یکی از خدایان ایلامی بوده است.

خوشاب می‌گوید که امیدوارم متخصصان فن در مورد مرمت این اثر ملی اظهار نظر کنند. به اعتقاد من، مدیر جدید اداره میراث فرهنگی و گردشگری خوزستان باید افرادی که در حق این نقش برجسته و تاریخ مملکت جفا کردند، دادگاهی شوند.

از سوی دیگر وضعیت این سنگ نگاره روز به روز وخیم‌تر می‌شود. آیا کارشناسان میراث فرهنگی می‌توانند جلوی روند تخریب این اثر ملی با اهمیت را بگیرند؟

آنچه خوشاب به عنوان یک دوستدار میراث فرهنگی می خواهد، این است: «من از کارشناسان میراث فرهنگی خواهشمندم که در این زمینه اقدام بکنند و به داد این اثر ارزشمند برسند. مگر قرار نیست این اثر جهانی شود؟»

منطقه باستانی کول فرح متعلق به دوران ایلامی است که ریشه‌های تمدن هخامنشی را می‌توان در آن جستجو کرد. دلایل تطبیقی دوازه ملل کاخ آپادانا در تخت جمشید، دقیقا کپی نقش برجسته شماره چهار کول فرح ایذه محسوب می شود که مراسم بارعام را به تصویر کشیده. در این سایت باستانی ابزار موسیقی، تشریفات نظامی و سیاسی روی نقش برجسته‌ها به زیبایی جان گرفته که نشان از اهمیت این سایت باستانی دارد.

منطقه باستانی کول فرح از جاذبه‌های تاریخی گردشگری استان خوزستان به شمار می‌رود که به دلیل قرار گرفتن در منطقه خوش آب و هوای استان خوزستان، سالانه گردشگران بسیاری را به سوی خود جلب می‌کند. محوطه کول فرح در سال ۱۳۷۸ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۲۵۹۷ در فهرست اثار ملی ایران به ثبت رسید. در حریم محوطه باستانی کول‌فرح تپه‌های باستانی پرچستان و چغاکره همچنین تالاب میانگران وجود دارد که کاوش و حفاظت از آن‌ها بسیار حائز اهمیت است و نبود حفاظت درست از آنها منجر به مشکلات متعددی می‌شود.

۴۷۴۷