به صلاح عده‌ای نیست که قیمت کالاها شفاف باشد

شفافیت در اقتصاد یکی از مهم‌ترین‌ عناصری است که می‌تواند کشوری را از رفتن به باتلاق بحران نجات دهد، همچنین شفافیت در امور بازرگانی و جلوگیری از قاچاق کالا از مهم‌ترین‌ مواردی است که در یک اقتصاد پویا مورد توجه ویژه قرار می‌گیرد. این‌گونه که از صحبت‌های مدیرعامل شرکت بورس کالا برداشت می‌شود، عدم شفافیت در اقتصاد ایران حلقه مفقوده‌ای است که گاه و بی‌گاه کشور را تا لبه پرتگاه می‌کشاند. وی معتقد است به صلاح عده‌ای نیست که شفافیت قیمتی در کالاها صورت پذیرد. او می‌گوید باید آن‌قدر فضای مبهم و غیر‌شفاف، مورد هجمه قرار گیرد تا کسی دیگر نخواهد در فضای مبهم فعالیت کند.
 

پس از اجرایی شدن برجام عامه مردم انتظار داشتند که قیمت خودرو کاهش چشم‌گیری پیدا کرده و پول ملی تقویت شود، اما در عمل چنین اتفاقی نیفتاد و صنعت خودرو‌ همچنان در رکود نسبی به‌سر می‌برد. در این اوضاع مدیرعامل بورس کالای ایران معتقد است اگر پراید از مجرای این شرکت و از طریق انتشار اوراق سلف موازی عرضه شود، قیمتش می‌تواند کاهش یابد و تا حدودی انحصار در این صنعت شکسته شود.خروج محصولات پتروشیمی از بورس کالا نیز موضوع دیگری بود که از سوی حامد سلطانی‌نژاد مطرح شد. وی معتقد است در خوش‌بینانه‌ترین حالت، کسانی که می‌خواهند عرضه پتروشیمی از بورس کالا بیرون بیاید، هدفشان این است که بگویند «چون خودمان تولید کردیم، می‌خواهیم هر‌طور دلمان خواست محصولمان را بفروشیم»، غافل از اینکه خوراک اصلی محصولات پتروشیمی، سرمایه ملی است.وی درخصوص افزایش قیمت آهن و این شائبه که آیا این رشد نرخ به سیاست‌های بورس کالا مرتبط بوده است یا خیر؛ به صراحت عنوان کرد: خیر، افزایش قیمت آهن چند علت داشت که از عوامل آن می‌توان به افزایش تعرفه واردات و تعطیلی کارخانه‌هایی در چین اشاره کرد. آن کارخانه‌ها چون صرفه اقتصادی نداشتند تعطیل شدند و دیگر تولیدشان به بازار عرضه نشد. این افزایش قیمت در محصولات مختلف متفاوت است مثلا قیمت‌ها در شمش به ازای هر کیلو از 1280 تومان به 1500 تومان رسیده است.

خیلی از کشورها برای اینکه از صنایع داخلی‌شان حمایت کنند برای واردات تعرفه وضع کردند.در ادامه این صحبت سلطان‌نژاد درباره ریسک اوراق سلف موازی و اوراق گواهی سپرده گفت: بورس کالا فعلا در اوراق سلف موازی و گواهی سپرده کالایی فعال است. اوراق سلف موازی نرخ سود تضمین شده‌ای دارد و فقط دارای ریسک نکول است، مثل خرید اوراق مشارکت. ولی درباره اوراق گواهی سپرده مثل این است که کالا خریدیم با این تفاوت که قدرت مانور شما زیادتر است، مثلا اگر سکه داشته باشیم و هدفمان فروشش باشد باید به صراف مراجعه کنیم و آن را بفروشیم ولی اگر سکه را در سیستم بورس کالا در قالب اوراق گواهی خریده باشیم، می‌توانیم آن را به‌صورت آنلاین بفروشیم. در این حالت سکه در دست خود شخص نیست و فقط گواهی سپرده‌اش را دارا است.سلطانی‌نژاد در ادامه درخصوص ما به التفاوت قیمت فروش و قیمت تضمین شده از سوی وزارت جهادکشاورزی و فاصله حداقل دو هفته‌ای آن در کنار بوروکراسی پیچیده اداری و ترس از متضرر شدن کشاورز، گفت: ما در خوزستان این طرح را به‌صورت پایلوت اجرا کردیم و در بقیه استان‌های کشور در سال 1394 محصول ذرت، مشمول قیمت تضمینی نمی‌شد بلکه برای آنها طرح خرید تضمینی انجام می‌گرفت که پول‌ها دیر به کشاورز پرداخت می‌شد. در طرح قیمت تضمینی فصل برداشت که شروع می‌شد ما خیلی جلو بودیم چون کشاورز در این فصل محصولش را به انبار می‌داد و در کل فرآیند چند روز بیشتر طول نمی‌کشید و وقتی کشاورز سفارش فروش را می‌داد دو روز بعد به مقداری از پولش می‌رسید به همین خاطر هم از این طرح استقبال کردند، چرا‌که سابقا دولت پول کشاورزان را در طرح خرید تضمینی دیر می‌داد ولی این طرح باعث شد که کشاورزان به مقدار خوبی از پول خود برسند.

در نهایت دولت گفت که در همه استان‌ها این طرح انجام شود هرچند که نظر ما این نبود که این طرح در کل کشور انجام شود. در حال حاضر دولت در استان‌هایی که طرح خرید تضمیمنی اجرا می‌شد مبلغ خرید را به کشاورزان پرداخت کرده، ولی هنوز مابه‌التفاوت قیمت خرید و قیمت تضمینی را به کشاورز خوزستانی نداده است و با این کار تمام مزایایی که این طرح داشت زیر سوال می‌رود، در صورتی که قرار بود تا دو هفته بعد از خرید، دولت مابه‌التفاوت قیمت تضمینی و قیمت خرید را به کشاورز بدهد. ما از این بابت نگرانی شدیدی داریم.سلطانی‌نژاد درخصوص جایگاه بورس کالا در اقتصاد کشور عنوان داشت: حجم معادلات بورس کالا در بدترین شرایط 03/ 0 و در بهترین شرایط 07/ 0 از کل GDP کشور بوده است و همین آمار نشان می‌دهد که بورس کالا در اقتصاد کشور سهم دارد. در حال حاضر صنایع پتروشیمی و فلزات در بورس کالا مورد مبادله قرار می‌گیرد، بنابراین هرچه این سازوکار شفاف‌تر باشد بهتر می‌شود از آن مالیات وصول کرد، این موضوع می‌تواند در حوزه درآمد‌های دولت هم اثر‌گذار باشد، هرچه این مکانیزم بهتر عمل کند، اقتصاد شکوفاتر می‌شود و هم تولید‌کننده می‌تواند کالای خود را بهتر بفروشد و هم کسی که خریدار است می‌تواند با قیمت بهتری کالا را خرید کند. مهم این است که یک سازوکار عرضه و تقاضای خوبی را آنجا پیاده کنیم و بازار را به نحوی مهندسی کنیم که منافع بلند‌مدت عرضه‌کننده و مصرف‌کننده حفظ شود. ما اگر به منافع فقط یکی از اینها توجه کنیم بازار طولانی‌ مدتی در این زمینه نخواهیم داشت.