بهداشت روان سالمندان را فراموش کرده ایم _ دکتر بیژن صدری زاده*

در کشورهای پیشرفته این افزایش به کندی صورت گرفته است، از این رو وقت کافی داشته اند تا برای سالمندانشان برنامه ریزی و امکانات لازم را برای آنان فراهم کنند. اما در کشورهای در حال توسعه این تغییر وضعیت، خیلی سریع اتفاق افتاده به طوری که جمعیت سالمند در مدت کوتاهی دو برابر شده است، بنابراین هیچ برنامه ریزی مناسبی برای سلامت و رفاه آنان انجام نگرفته زیرا مسئولان وقت کمتری برای رسیدگی به سالمندان داشته و برای تامین رفاه و سلامت این گروه های سنی از امکانات محدودی هم برخوردارند. درحالی که باید این قشر مورد توجه قرار گیرند و از مراقبت های جسمی و روانی لازم برخوردار شوند.
به عبارت دیگر، این عزیزان افزون بر سلامت جسمانی باید رفاه اجتماعی و اقتصادی هم برایشان تامین شود، در غیر این صورت افزایش شمار سالمندان کشور به یک چالش و مشکل بزرگ تبدیل می شود و به تدریج که جمعیت به بالای 60 سال می رسد، مشکلات زیادی برایشان پدید می آید که می توان به افزایش بیماری های غیرواگیر مانند سرطان، بیماری های قلبی و عروقی، دیابت و .... اشاره کرد که افراد مسن بیشتر در معرض خطر قرار دارند و هزینه های سنگینی را به خود و نظام سلامت وارد می کنند.
از سوی دیگر بهداشت روانی سالمندان مساله بسیار مهمی است که ضروری است به آن توجهی خاص داشت، زیرا افراد سالمند عمری را به خانواده و جامعه خدمت کرده اند و حق آنهاست تا در این زمان با قدردانی و احترام زمینه آرامش و ارزشمندی شان تامین و ارتقا یابد.
در گذشته خانواده ها از افراد سالمند نگهداری می کردند و فرد تا زمانی که زنده بود همه اعضای خانواده وظیفه خود می دانستند که از سالمند با احترام نگهداری کنند. اما امروزه با وجود مشکلات زندگی در شهرهای بزرگ و خانواده های کوچک با جمعیت کم و اغلب خودمحور و تا حد زیادی خودخواه و فراموشکار، خانه سالمندان به وجود آمده و کمتر حرمت آنان نگه داشته می شود و بسیاری به این سبب در معرض بیماری های روانی قرار می گیرند و سال های پایانی زندگی را با مشکلات عاطفی فراوانی طی می کنند.
در واقع زندگی ماشینی و کم تحرکی مشکلات زیادی را برای سالمندان ایجاد کرده و در مورد سلامت روان سالمندان نیز عملا کار موثری انجام نشده درحالی که باید در نظرداشت سلامتی تنها جنبه جسمی ندارد، بلکه بعد روانی آن هم بسیار با اهمیت و لازم است. مسئولان سلامت روانی سالمندان را هم مدنظر داشته باشند و برای آموزش آنها و اطرافیانشان سرمایه گذاری کنند، در غیر این صورت مشکلات موجب می شود سالمندی که زمانی در مسایل اقتصادی و اجتماعی جامعه مشارکت داشته و عضو توانمند خانواده و جامعه خود بوده است، به فردی تبدیل شود که روحیه آسیب پذیری پیدا کرده و برای جامعه و خانواده اش مشکل ساز شود.
بنابراین چون در فرهنگ اسلامی ما سالمند تاج سر خانواده است، باید این شرایط را حفظ کنیم و رفتارمان با افراد سالمند با احترام کامل باشد، زیرا به هر حال پیری یا همان سالمندی واقعیتی اجتناب ناپذیر است و هر اقدامی در امروز، فردا نصیب خودمان نیز خواهد شد.

** عضو افتخاری فرهنگستان علوم پزشکی ایران/ نشریه فرهنگستان علوم پزشکی