ریاض در آستانۀ ائتلافی جدید برای سوریه

زهرا خدایی: موج خبری که طی روزهای اخیر در رسانه ها به راه افتاده، در حال القای جدی شدن سناریوی حمله زمینی به سوریه است. اینکه این احتمال چقدر جدی است، خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگو با دکتر افشار سلیمانی، سفیر پیشین کشورمان در جمهوری آذربایجان و کارشناس مسائل بین الملل، احتمالات را مورد بررسی قرار داده که در ادامه می خوانید:

بشار اسد در آخرین مصاحبه اش از احتمال دخالت نظامی ترکیه و عربستان سخن گفته است. چقدر این امر محتمل است؟
اولاً، اگر به تحرکات و اظهارات مقامات عربستان وترکيه در قبال بحران سوریه توجه کنیم مشاهده خواهیم کرد که اولا بلوف هايي دراین اظهارات دیده می شود.

ثانیاً امکان هماهنگی میان این دوکشور برای اقدام نظامي در سوریه وجود ندارد، هردو کشور تلویحاً و بعضا آشکارا حمله نظامي زمینی به ارتش بشار اسد را منوط به پذیرش فرماندهی این حملات از سوی آمریکا نموده اند، هرچند آمریکا از حمله زمینی به مواضع اسد در سوریه استقبال کرده است اما به نظر نمي رسد در سال پایانی ریاست جمهوری اوباما و همزمان با رقابت های انتخاباتی نامزدهای دموکراتها و جمهوريخواهان با یکدیگر و بر علیه هم واشنگتن این نقش را بپذیرد،همانگونه که تشکیل ائتلاف نظامی به ریاست عربستان آنگونه که باید به سرانجامی نرسید و ترکیه و بسیاری از کشورها هم وارد این ائتلاف نشدند. کشورهایی هم که وارد ائتلاف شدند، عمدتاً عربی بودند و در واقع اقدام آنها بیشتر جنبه نمایشی داشت تا واقعی.

از سوی دیگر در شرایطی که دخالت نظامي عربستان در یمن تبدیل به چاهی برای ریاض شده و در داخل عربستان نیز جنگ داخلی قدرت میان شاهزادگان در نهان وآشکار وجود دارد بعید به نظر میرسد عربستان با حمله زمینی به سوريه دچار اشتباه استراتژیک دیگری گردد.

ازسوی دیگر اتحاد میان آنکارا- ریاض حول محورسوريه جنبه تاکتیکی دارد نه استراتژيک. اردوغان یک اخواني است اما سلمان بن عبدالعزیز ضد اخواني است، و این دو اختلافات ايدئولوژيک با یکدیگر دارند. همچنین سایر کشورهای عربی نیزمانند بحرين و امارات هرچند در ظاهر از پیشنهاد عربستان حمایت کردند اما در عمل عقب نشینی کردند.

ورود ترکیه را چگونه ارزیابی می کنید؟

ترکیه به دلیل مشکلات داخلی برآمده از تنش کردی و گولنيستی و بحران آوارگان سوری و مشکلاتی که با روسیه پس از سقوط هواپیمای جنگنده سوخوی روسی توسط جنگنده هوایی ترکیه، حادث گرديده، در شرایطی نیست که تمایلی به اقدام نظامی زمینی داشته باشد. نهایت اینکه چنین اقدامي می تواند روند مذاکرات حل بحران سوریه را که عمدتا از سوی واشگنتن و مسکو مدیریت می شود و در مونیخ نیز به توافقاتی شکننده دست یافته اند با شکست حتمی مواجه کند. فلذا آمریکا و روسیه نیز در این خصوص نمی توانند به این حمله رضایت دهند.

سخن نهایی در پاسخ به این سوال اینکه در صورتی احتمال حمله نظامي زمینی به ارتش اسد وجود دارد که آمریکا فرماندهی نظامي این حمله را بپذیرد و دیگر کشورهای مخالف اسد نیز در آن مشارکت کنند و روسیه با آمریکا معامله پنهانی در این رابطه انجام دهد، هرچند وقوع چنین سناریویی به دلیل تصادم منافع قدرتهای منطقه ای وفرامنطقه ای بعید بنظر میرسد، اما در صورت شکست مذاکرات صلح در سوریه می توان به آن اندیشید.

در خبرها آمده بود که هواپیماهای سعودی به پایگاه اینجیرلیک ترکیه آمده اند؛ همپیمانی ترکیه و عربستان در این روند را چگونه ارزیابی می کنید؟

اینگونه تحرکات بیشتر جنبه روانی و نمایشی با هدف تحریک طرفهای مقابل به منظور تجدید نظر در رویکردهای آنها را دارد. همانگونه که گفتم به دلایل مختلف سیاسی، نظامي، امنیتی و اختلاف منافع بازیگران صحنه سوریه و مبهم بودن نتایج اقدام نظامي زمینی علیه سوریه، بعید به نظر میرسد چنین اقدامی صورت واقعی به خود بگیرد. این بازیها بیشتر با هدف تغییر رفتار بشاراسد و حامیان داخلی و خارجي او صورت میگیرد.

پیامدهای حمله نظامی به سوریه چیست؟
حمله نظامی به سوریه، منطقه را وارد مرحله ای جدید با آینده ای نامعلوم تر خواهد نمود و اکثر کشورهاي منطقه را وارد جنگی پرهزینه و غیرقابل پیش بینی خواهد کرد که نتیجه آن ازبین رفتن زیرساختهای کشورهای اسلامی، عقب ماندگی اقتصادی، تشدید اختلاف در جهان اسلام، قویتر شدن جهان مسیحی و غرب از طریق فروش تسلیحات به کشورهای درگیر خواهد شد و زمینه صدها سال وابستگی کشورهای منطقه به غرب را فراهم خواهد کرد و اسرائیل درقلب جهان اسلام بیش ازپیش تقویت خواهد شد.

آینده را چگونه پیش بینی می کنید؟
در شرايط کنونی پیش بینی قریب به یقین آینده بسیار دشوار است و صرفاً می توان از احتمالات سخن به میان آورد. طرح احتمالات نیز وابسته به نوع رفتارهای بازیگران منطقه ای و جهانی دارد که خود قابل پیش بینی نیست. لذا با رصد کردن اظهارات، عملکردها و تحرکات بازیگران و تطبیق آنها با مولفه های قدرت می توان نسبت به احتمالات وقوع حوادث آتی پرداخت.

اگر مذاکرات صلح به نتیجه برسد، میتوان به بازگشت ثبات و امنیت به سوریه و تا حدودي منطقه امیدواربود اما به نتیجه رسیدن مذاکرات صلح و حل بحران سوری، مستلزم رسیدن به اجماع از سوی بازیگرانی است که اختلافات زیادی باهم دارند. باید در نظر داشته باشیم پس ازگذشت پنج سال از بحران سوریه به رغم چندین دور مذاکرات پیشا وپسا برجامی، فرجامی دلگشا را شاهد نيستيم، حل این بحران نیازمند تبلور برجام سوری از طریق تلاقی منافع مشترک همه بازیگران و بازی برد-بردی است که باختهايش هم مورد پذیرش بازیگران باشد، آنگونه که در فرجام هسته ای رخ داد.

5252