تولید علم و نظریه، کار نخبگان حوزه و دانشگاه است

رئیس جامعة المصطفی(ص) العالمیه گفت: اگر در عرصه علوم انسانی تولید نداشته باشیم، باید مصرف کننده باشیم و معنای مصرف کنندگی مرگ است.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، آیت‌الله علیرضا اعرافی برنده نخستین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی، در پاسخ به این سوال که تولید علم و نظریه وظیفه کدامیک از کنشگران فرهنگی جامعه است؟ اظهار کرد: تولید علم و نظریه کار نخبگانی است که در حوزه و دانشگاه تحصیل و تدریس می کنند و مشغول امور تحقیقاتی و پژوهشی هستند.

وی تولید علم را گذشتن از مرزهای متعارف تحصیل و تدریس خواند و ادامه داد: این گستره، پژوهشکده ای است که به عمق دانش می تواند دسترسی پیدا کند، دارای ابداع و ابتکار باشد و البته در این سبک که تولید نامیده می شود، مراتبی نیز وجود دارد. ضمن آن که طبیعی است رسیدن به آن قله ای که در آن ابداع و ابتکار و درنوردیدن مرزهای دانش متعارف باشد، نیاز به مقدماتی دارد.

این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه با بیان اینکه این مقدمات در هر رشته ای در جایگاه تحصیلات عالی محقق می شود و حوزه و دانشگاه به تناسب تخصص های خود باید وارد این زمینه و عرصه ها شوند، بیان کرد: طبعا نهادهایی همچون آموزش و پرورش یا نهادهای عمومی مانند رسانه ها، می توانند به عنوان کمک و زمینه سازی و پشتیبانی برای رسیدن به تولید علم و نظریه، نقش آفرین باشند اما عامل و نهاد مستقیم در این عرصه، حوزه و دانشگاه است.

وی با اشاره به این که مقدمات در زمینه تولید علم و نظریه نیز انواع و اقسامی دارد و بخشی از آن و در واقع مقدمه مهم، فرهنگ تحقیق و پژوهش در حوزه علوم انسانی و سایر علوم است، تصریح کرد: این فرهنگ با فرهنگ پرسش گری و تحقیق و نوآوری باید در نهاد خانواده پایه ریزی شود و سپس در آموزش و پرورش رشد و تعالی پیدا کند.

این نظریه پرداز علوم انسانی اسلامی گفت: متاسفانه نظام تعلیم و تربیت ما که پایه های آن در خانه ریخته می شود و در آموزش و پرورش ادامه پیدا می کند، کمتر مبتنی بر تحقیق و نوآوری شده است و غالبا نظام حفظی و نمره و آزمون مبتنی بر محفوظات استوار شده، این آسیب دیرپایی است که در نظام آموزش و پرورش ما وجود دارد؛ البته در سند آموزش و پرورشی که در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد، چند راهبرد جدی آن، تاکید بر تغییر نظام آموزش و پرورش از حافظه محوری و محفوظات مداری به سمت تحقیق و پژوهش و نوآوری است.

وی با بیان اینکه بنابراین نهاد خانواده و نظام آموزش و پرورش و نهاد فرهنگی عمومی -عبارت از رسانه ها و … -این عامل مهم را در دست داشته و ترویج روحیه تحقیق و پژوهش را در اختیار دارند، اظهار کرد: از سوی دیگر نظام اداری و برنامه ریزی کشور در رشد یا ایستایی تحقیق و پژوهش موثر است. اگر دستگاه های سیاست گذار، برنامه ریز و فعال در عرصه های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، تصمیمات خود را بر پایه تولید علم و تحقیق استوار کنند، به طور طبیعی زمینه ای فراهم می شود تا حوزه و دانشگاه و نخبگان نیز به سمت تحقیق و پژوهش گرایش پیدا کرده و حرکت کنند.

اعرافی با تاکید بر این که بنابراین نظام اداری، سیاسی و اجتماعی ما هم بر این مساله اثر دارند، اظهار کرد: این بخشی از زمینه های تولید علم است که به طور عمومی اگر در جامعه هم نظام آموزش و پرورش و فرهنگی و از سوی دیگر نظام اداری و سیاسی و اجتماعی ما بر پایه تحقیق و پژوهش استوار شوند، عرصه ای فراهم می شود که جامعه دانشگاهی و حوزوی و نخبگانی به سوی تحقیق و پژوهش تمایل پیدا کنند.

وی با اشاره به اینکه در حوزه علوم انسانی و اجتماعی طبعا ما رنج بیشتری می بریم، بیان کرد: به دلیل آن که تحقیق در این حوزه از پیچیدگی و دشواری بیشتری برخوردار است؛ تئوری ها و اندیشه های حوزه علوم اجتماعی، لایه های پیچیده ای دارد و در یک خط افقی روشن حرکت نمی کنند.

رئیس جامعه المصطفی(ص) العالمیه با تاکید بر این که این حوزه از پیچیدگی بیشتر برخوردار است، گفت: این در حالی است که سرمایه گذاری ما در حوزه علوم اجتماعی کمتر است. ضمن آن که علوم اجتماعی بخشی از آن فرهنگی بوده و با مبانی فلسفی و ارزش های متفاوت عجین شده و در آمیخته است.

وی اضافه کرد: بازشناسی این حوزه های فرهنگی و مبانی فلسفی موثر در علوم اجتماعی نیز کار را پیچیده تر می کند در حالی که در این حوزه در بیشتر اوقات استعدادهای متوسط تری داریم و از آن طرف سرمایه گذاری لازم نیز انجام نمی شود بنابراین همه این مسائل یاد شده در برنامه ریزی ها باید لحاظ شود و زمینه ای فراهم شود تا حوزه و دانشگاه به تولید علم و آفرینش اندیشه ها و ابتکار در این حوزه ها نزدیک شوند.

اعرافی همچنین در پاسخ به این سوال که عدم تولید علم و نظریه در عرصه علوم انسانی چه پیامدهای منفی در پی خواهد داشت؟ خاطرنشان کرد: جامعه ای که مصرف گرا باشد آن جامعه عقب مانده خواهد بود به ویژه اگر این مصرف گرایی در مبانی معرفت شناسی و معیشتی جامعه باشد.

برنده نخستین دوره جایزه جهانی علوم انسانی اسلامی با بیان این که علم نیز به ویژه علوم انسانی، جزو مبانی معرفت شناختی و معیشتی جامعه است، یادآور شد: ما اگر در این زمینه تولید نداشته باشیم، باید مصرف کننده باشیم و معنای مصرف کنندگی مرگ است و انحطاط، راه را برای نفوذ عمقی آن فراهم می کند.

امام جمعه موقت شهر قم در پایان سخنان خود تاکید کرد: بنابراین تحول در علوم انسانی و تولید علم و نظریه در این گستره، از اهمیت حیاتی و فوق العاده مهمی برخوردار است که نباید نادیده گرفته شود.

انتهای پیام