​آخرین وضعیت بزرگترین طرح انتقال آب به سه استان کشور

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها – فاطمه کازرونی: از ابتدای مطرح‌شدن بحث اجرای تونل بهشت‌آباد تاکنون صحبت‌های زیادی از سوی مسئولان دو استان مجاور در ارتباط با اجراشدن یا نشدن این طرح مطرح‌شده است و هر بار یکی درباره دلیل لزوم اجرایی شدن و دیگری درباره دلایل خود برای اجرایی نشدن این طرح داد سخن داده است.

نکته قابل‌توجه در این میان این است که تونل بهشت‌آباد طرح انتقال آب از استان چهار محال و بختیاری به فلات مرکزی ایران است که استان‌های یزد، کرمان، اصفهان و حتی چهارمحال را در برمی‌گیرد اما مشخص نیست چرا برخی رسانه‌ها سعی دارند این امر را تنها انتقال آب به اصفهان وانمود و رسانه‌ها در برخی استان‌ها نیز مدام درباره مشکلات زیست‌محیطی این طرح که هیچ‌کدام توسط کارشناسان مجرب تأیید نشده مطالبی منتشر می‌کنند.

دو هفته پیش نیز خبری از قول وزیر نیرو منتشر شد مبنی بر اینکه «تونل بهشت‌آباد مطلقاً اجرا نمی‌شود، کار متوقف‌شده و هیچ‌وقت هم اجرا نخواهد شد.»

این خبر واکنش‌های مختلفی را در رسانه‌های جمعی در برداشت و در ابتدا برخی رسانه‌ها این خبر را مبنی بر توقف کامل طرح بهشت‌آباد تلقی کرده و در ادامه نیز مسئله عدم توقف طرح و ادامه آن با لوله‌گذاری مطرح شد.

پیش‌ازاین استاندار اصفهان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اعلام داشته بود که فعالیت اجرایی سد بهشت‌آباد به‌زودی آغاز و با دعوت از وزیر نیرو وی کلنگ افتتاح این طرح را در اصفهان به زمین خواهد زد.

وی از تجهیز کارگاهی و انجام عملیات زمین‌شناسی این طرح خبر داد و تصمیم درباره اجرا به شکل لوله و یا تونل را موکول به بررسی‌های تخصصی کرد.

البته ابتکار مدیرکل حفاظت محیط‌زیست در سفر خود به اصفهان این مطلب را عنوان کرد که هیچ نظری درباره تونل بهشت‌آباد ازجمله اظهارنظر درباره لوله‌گذاری یا ادامه طرح با تونل پیش از ارزیابی‌های زیست‌محیطی توسط کارفرمای طرح قابل انجام و تأیید نهایی  نیست.

بر این اساس با توجه به اینکه از سال گذشته اجرای طرح بهشت‌آباد به شرکت «توسعه منابع آب و نیروی ایران» واگذارشده است بر آن شدیم تا  جزئیات طرح بهشت‌آباد را از مجری اصل طرح بپرسیم.

آنچه در ذیل می‌خوانید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار مهر با عیسی بزرگ‌زاده معاون فنی و پژوهش‌های شرکت آب نیرو (توسعه منابع آب و نیرو در ایران) است.

چندی پیش رسانه‌ها از آغاز عملیات اجرایی تونل انحرافی سد بهشت‌آباد تا یک ماه آینده و مکاتبات در راستای اخذ تفاهم‌نامه و موافقت ‌ ‌های مختلف برای تأمین منابع مالی طرح خبر دادند اما به ناگاه این خبر اعلام شد که طرح تونل بهشت‌آباد متوقف‌شده است. واقعیت اجرای این طرح در زمان فعلی چگونه است؟

واقعیت پروژه بهشت‌آباد این است که این طرح به شکل تونل بلند اجرایی نمی‌شود و به‌جای آن از ترکیب خط لوله و تونل کوتاه استفاده می‌شود.

باید بر این مطلب تأکید کنم که پروژه بهشت‌آباد دارای کد اجرایی است و شرکت آب نیرو با جدیت در ارتباط با این پروژه مشغول فعالیت است ضمن اینکه وزارت نیرو و ذی‌نفعان در این پروژه بر اجرای آن مصمم هستند.

درواقع به‌جز سد بهشت‌آباد مابقی مسیر طرح در اصفهان عوض‌شده است و بر این اساس ما بازگشتی به عقب در ارتباط با مسیر داریم و نیازمند مطالعات دراین‌ارتباط هستیم

نیاز اصلی پروژه در شرایط کنونی کاربرد روش‌های تأمین مالی است که تاکنون نیز توفیقاتی با توجه به مجموع شرایط کشور و مسئله مهم خروج از تحریم، صورت گرفته است؛ بر این اساس این پروژه متوقف نشده و افق پیش روی این طرح نیز روشن است.

پروژه بهشت‌آباد اکنون در چه مرحله‌ای از اجرا قرار دارد؟

همان‌طور که گفتم تأمین مالی این پروژه از اهمیت خاصی برخوردار است و باید اشاره‌کنم که شرایط پس از تحریم در این تأمین مالی بسیار کمک‌کننده است؛ خوشبختانه برای تأمین بودجه این طرح گزینه‌های مختلفی در دست اقدام داریم که ازجمله این موارد استفاده از خط اعتباری جدید چین است.

درواقع در سفر اخیر رئیس‌جمهور چین به ایران توافقات کلی میان دو کشور حاصل‌شده که افق پیش رو را روشن‌تر کرده است ضمن اینکه با شرکت CGGC چین دراین‌ارتباط تفاهم‌نامه‌ای امضا کردیم و با شرکتی کره‌ای نیز برای استفاده از تسهیلات مالی این کشور به‌تنهایی یا به همراه کشورهای دیگری مانند ژاپن تفاهم‌نامه منعقد شده است.

هر دو این شرکت‌ها پیشنهادهای اولیه را برای ما ارسال کردند که این پیشنهادات در مرحله بررسی قرار دارد؛ همچنین با شرکت‌های هندی و اروپایی نیز مذاکراتی برای تأمین بخشی از منابع موردنیاز مالی داریم و به شکل موازی با آن‌ها پیش می‌رویم اما همان‌گونه که اشاره شد دو شرکت CGCC از منابع چین و شرکت دیلی کره جنوبی و کشورهای دیگر پیشنهادات خود را به ما ارائه کرده‌اند؛ موارد فوق مهم‌ترین اقدام درزمینهٔ تأمین منابع مالی است.

گویا این طرح در برخی استان‌ها آغازشده اما پروژه در اصفهان هنوز وارد فاز اجرایی نشده است.؟

در ارتباط با اجرای پروژه باید بگویم که این طرح در یزد در مرحله اجرایی قرار دارد و با سرعت خوبی پیش می‌رود اما همکاران ما در آب منطقه‌ای و استانداری اصفهان به‌خوبی در جریان این مطلب هستند که چرا اصفهان از اجرای طرح عقب‌تر است.

درواقع به‌جز سد بهشت‌آباد مابقی مسیر طرح در اصفهان عوض‌شده است و بر این اساس ما بازگشتی به عقب در ارتباط با مسیر داریم و نیازمند مطالعات دراین‌ارتباط هستیم.

استاندار اصفهان به این مطلب اشاره کردند که مطالعات سد بهشت‌آباد در منطقه اصفهان آغازشده است؛ دراین‌ارتباط توضیحات لازم را بیان فرمایید.

ما هم‌اکنون با تمام توان در حال تلاش برای اجرایی شدن عملیات سد بهشت‌آباد هستیم و قراردادی به مبلغ شش میلیارد تومان  برای عملیات ژئوتکنیک تکمیلی در محل سد بسته‌ایم؛ در این محل حدود چند هزار متر گمانه در دل زمین ایجاد و به‌زودی عملیات تزریق‌‌های آزمایشی انجام می‌شود ضمن اینکه قراردادی برای شناسایی تکیه‌گاه‌ها با شرکت آزمون فولاد - از شرکت‌های رتبه یک ژئوتکنیک - منعقدشده است.

همچنین قرارداد دیگری برای نقشه‌برداری‌های تکمیلی سد بستیم که در مرحله نهایی قرار دارد.

از سویی با توجه به اینکه شهر کاج درون مخزن سد قرار دارد و اصلی‌ترین مسئله اجتماعی این پروژه تعیین تکلیف مردم این منطقه است قرارداد «کاداسر» نیز برای این منطقه منعقدشده است.

 بر اساس این نوع از قراردادها علاوه بر اینکه نقشه شهر موردنظر تهیه می‌شود اطلاعات جامعی در ارتباط با سند ملی، سطح زندگی مالک و دیگر اطلاعات هر خانه - نه از روی نقل‌قول‌ها بلکه بر اساس نقشه دقیق- تهیه می‌شود که پیش‌نیاز جابه‌جایی و خرید آن املاک است.

در گام بعدی قرارداد دیگری برای جانمایی جدید شهر کاج بستیم به‌گونه‌ای که مشکل آب و برق نداشته، ازنظر امنیت و دسترسی مناسب باشد و به مردم محل هم آموزش‌های لازم در ارتباط با انتقال به محل جدید داده می‌شود؛ همچنین اطلاعات اجتماعی متناسب نیز برای این کار در نظر گرفته می‌شود.

شایعات در ارتباط با تعطیل نشدن چرمهین صحیح نیست ضمن اینکه بر این نکته نیز تأکید می‌کنم که تمرکز اصلی ما بر اجرای پروژه بهشت‌آباد است

از سوی دیگر این طرح نیازمند مجوزهای زیست‌محیطی است و برای این امر ما باید حداقل یک سال نمونه‌برداری از رودخانه، موجودات جانوری و گیاهی آن داشته باشیم که بر این اساس قرارداد موسوم به لیمونولوژی برای این فعالیت‌ با دانشگاه شهرکرد اخذشده است و با دریافت نتایج این مطالعات می‌توان با استدلال‌‌های لازم و بیان راهکارهای مناسب برای حفاظت محیط‌زیست مجوزهای لازم را دریافت کرد.

همچنین کمپ کارفرمایی را در محل پروژه نسبت به سال گذشته توسعه دادیم و تجهیزات کارگاهی که در این مرحله پاسخگوی نیاز ما باشد انجام‌شده است.

از سویی با موسسه فاطر که اجرای تونل بلند را بر عهده داشت برای اجرای تونل‌های انحرافی وارد مذاکره شدیم که در مراحل اولیه تولید نقشه قرار دارد و کمپ پیمانکار فاطر نیز به آن‌ها تحویل‌شده است.

موارد ذکرشده تمام اقداماتی است که برای اجرای طرح بهشت‌آباد در اصفهان اجرایی شده یا در حال اجرا است.

برخی رسانه‌ها از این مطلب سخن به میان آوردند که کارگاه  تونل بهشت‌آباد همچنان در روستای چرمهین برپا بوده اما بر در کارگاه چرمهین قفل‌زده‌اند تا نشانی از فعالیت در این پروژه دیده نشود؟

این مطلب صحیح نیست؛ باید بر این نکته تأکید کنم که شایعات در ارتباط با تعطیل نشدن چرمهین صحیح نیست ضمن اینکه بر این نکته نیز تأکید می‌کنم که تمرکز اصلی ما بر اجرای پروژه بهشت‌آباد است.

با توجه به اعتبار در نظر گرفته‌شده برای پروژه بهشت‌آباد، پیشرفت این پروژه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ما در طول سال‌های گذشته در شرایط سخت تحریم قرار داشتیم؛ اعتبار پروژه بهشت‌آباد امسال در قانون بودجه ۱۲ میلیارد تومان بوده است که حداکثر تا ۵۰ درصد تخصیص‌یافته است؛ حال سؤال اینجاست که مگر با حدود پنج میلیارد تومان چه میزان می‌توان این پروژه را پیش برد؟!

البته ما بسیار جلوتر از آن چیزی هستیم که قوانین بودجه به ما اجازه می‌داد و درواقع  شرکت آب نیرو تلاش خود را در این راستا انجام و از اعتبار خود نزد پیمانکاران و مشاوران برای پیشبرد طرح به شکل منطقی استفاده کرد؛ باید توجه کنیم که نمی‌توان مطالعات لیمونولوژی، ژئوتکنیکی، و نقشه‌برداری طرح را رها کرد که در آن صورت این طرح درجایی به زمین خواهد خورد.

از سویی روش اصلی ما پیشبرد کار با پرهیز از مناقشه در اجرای طرح است و بر اساس توالی منطقی استانداردهای فنی مهندسی را پیش می‌ بریم.

مردم استان‌های اصفهان و چهارمحال برای ما عزیز و برای آن‌ها احترام قائل هستیم اما در سطح کشوری تصمیم بر اجرای طرح بهشت‌آباد است.

بر این اساس تلاش ما این است که نقطه نظراتی که  در بستر منطقی و قابل‌قبول قرار دارد موردتوجه قرار دهیم اما این نظرات نمی‌تواند مخالف جمع‌بندی‌های کلان در شورای عالی آب باشد.

ما در انطباق با خط کلی شورای عالی آب و مصوبات بالادستی خود را موظف می‌دانیم که با همکاران و دوستان در هر استان حتی ذی‌نفعان منطقه‌ای تعامل کنیم اما تصمیم کشور اجرای این پروژه است.

آیا شرکت توسعه آب و منابع ایران از  مطالعات کارشناسان داخلی و خارجی در طول ۱۸ سال گذشته در این طرح استفاده کرده است یا مطالعات جدیدی را برای طرح رقم زدید؟

بدون شک این‌گونه است؛ باید به این نکته اشاره‌کنم که به‌طورمعمول عمر مطالعات پروژه‌های سدسازی در تمام دنیا کمتر از ۲۵ سال نیست و بر این اساس ۱۸ سال در مطالعات پروژه‌های خط سازی دوره زیادی محسوب نمی‌شود.

بر این اساس منطق و قانون ایجاب می‌کرد که ما از مطالعات موجود استفاده کنیم که این کار انجام‌شده و در آینده نیز از این مطالعات استفاده می‌کنیم چراکه این کار یک‌روال منطقی است و دوستان ما در آب منطقه‌ای تمام استان‌‌ها از این مطلب آگاه هستند؛ ما با آن‌ها در تعامل بوده و گزارشات و تبادل‌نظر با یکدیگر داریم و آب منطقه‌ای هر دو استان اصفهان و چهارمحال همکاری خوبی با ما داشتند و پروژه‌های مختلفی نیز در این منطقه انجام‌شده است.

ما از بیش از ۱۲ سال گذشته تاکنون در هر دو استان دفتر و نیرو داریم و خود را اصفهانی‌ها و چهارمحالی‌ها می‌دانیم و آن‌ها نیز ما را پذیرفته‌اند و تاکنون کمتر مشکلی داشته‌ایم.

موضوعی که بر اساس همین مطالعات ۱۸ ساله مطرح است اینکه تبدیل تونل به لوله، دارای مشکلات مختلفی مانند آزادسازی زمین، مشکلات لایروبی، شکست لوله‌ها و غیره خواهد بود. این موارد از دیدگاه شما با تبدیل لوله به طرح مشکل‌ساز نخواهد بود؟

این‌ها مواردی است که مشاوران ما باید درباره آن تحقیق‌های لازم را انجام دهند؛ به‌طورکلی پروژه‌های آب‌رسانی و سدها دارای مشکلات پیچیده فنی، اجتماعی و قراردادی هستند و شغل ما نیز حل کردن همین مشکلات است؛ ما به‌عنوان شرکتی که در اجرای پروژه‌های پیچیده در کشور فعالیت داریم برای رفع این معضلات تلاش و تمرین کرده‌ایم‌ و امیدواریم با تجربیات خود در این زمینه این پروژه را نیز با کمترین مشکلات اجتماعی و هزینه‌های مالی و با رضایت حداکثری مردم ذی‌نفع به‌پیش ببریم.

بنابراین این کم معضل بودن طرح به معنای نبود هیچ‌گونه مشکلی در طرح است، ما به‌تدریج برای رفع مشکلات خود اقدام و به یاری خدا و با کمک و حمایت ساکنان محلی و مسئولان استانی این موارد را رفع می‌کنیم.

از دیدگاه شما چرا طرح  بهشت‌آباد درحالی‌که پروژه‌ای برای آب‌رسانی به فلات مرکزی ایران است برای اصفهان و استان مجاور تا این حد دارای حساسیت شده است؟

ما به نظرات اهالی هر دو استان احترام می‌گذاریم اما به‌عنوان اصلی‌ترین شرکت توسعه‌ای آب کشور برای اجرای این طرح دعوت‌شده‌ایم به‌گونه‌ای که منافع همه استان‌های مطرح در طرح تأمین شود.

شغل و وظیفه ما این است که دائم به این مسئله بیندیشیم که چگونه این پروژه‌ را به نحوی اجرایی کنیم که به نفع چهار استان یزد، کرمان، چهارمحال و اصفهان تمام شود و علاقه‌ نداریم که به حواشی این مسئله وارد شویم.

سخن آخر در ارتباط با پروژه بهشت‌آباد؟

باید تشکر خود را از مردم منطقه در هر چهار استان مرتبط با پروژه بهشت‌آباد اعلام کنم که با ما در اجرای این طرح همیاری و همکاری می‌کنند و ابراز امیدواری می‌کنم به‌گونه‌ای در راستای اجرای این پروژه حرکت کنیم که خاطری آسوده را برای مردم منطقه به ارمغان بیاوریم و این مطلب هدف اصلی ما است.