ابلاغ دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی در دانشگاه‌های علوم پزشکی

معاون توسعه پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی جندی‌ شاپور اهواز از ابلاغ دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خبر داد و انواع تخلفات بر اساس این آیین‌نامه را تشریح کرد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، دکتر نادر صاکی با بیان این‌ که به استناد دستورالعمل رسیدگی به تخلفات پژوهشی، سه دسته کلی تخلف در حیطه پژوهش تعریف شده است، اظهار کرد: دسته اول شامل تخلفات پیش از شروع مراحل انجام پژوهش و به‌طور عمده در طراحی طرح‌نامه یا پروتکل است که می‌تواند شامل موارد مختلفی باشد.

وی افزود: عدم ثبت طرح‌نامه پژوهش‌های زیست‌ پزشکی با هر نام و عنوان از جمله طرح، طرح تحقیقاتی، پژوهش، مطالعه، پایان‌نامه و مانند آن‌ها در دانشگاه یا مؤسسه مربوطه، عدم اخذ مجوز کمیته اخلاق در پژوهش، عدم ثبت کارآزمایی‌های بالینی در سامانه ثبت ملی کارآزمایی‌های بالینی ایران، عدم اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو در مورد مطالعات بالینی مرتبط با داروها و سایر فرآورده‌ها، استفاده از ایده‌های پژوهشی سایرین بدون رعایت حقوق مالکیت فکری، عدم رعایت مقررات و ضوابط اداری و کدهای اخلاقی در انتخاب حامی مالی یا انعقاد قراردادهای مربوطه، عدم رعایت موازین اخلاق نشر در تهیه طرح‌نامه پژوهش، عدم آشکارسازی حمایت‌کنندگان پژوهش و عدم شفاف‌سازی یا بیان وجود هرگونه تعارض منافع مجریان یا همکاران برای انجام پژوهش از موارد تخلفات نوع اول است.

معاون توسعه پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با بیان این‌ که دسته دوم تخلفات پژوهشی حین انجام پژوهش روی می‌دهند، تصریح کرد: این تخلفات شامل نقض یا تخلف از مفاد کلیه کدهای اخلاقی عمومی و اختصاصی مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌ویژه کدهای حفاظت از آزمودنی انسانی در پژوهش‌های علوم پزشکی هستند.

صاکی اضافه کرد: عدم اخذ رضایت آگاهانه معتبر و مبتنی بر ارائه صحیح اطلاعات پژوهش و عدم اطمینان از درک درست موارد توسط شرکت‌کنندگان در پژوهش، هرگونه پنهان‌کاری مانند عدم گزارش عوارض جانبی و مخاطرات جدی بر شرکت‌کنندگان حین اجرای طرح، هرگونه نقض محرمانگی و افشای داده‌ها و اطلاعات مربوط به شرکت‌کنندگان در مطالعه، عدم وفاداری به مندرجات طرح‌نامه و عدم کسب موافقت مجدد کمیته اخلاق در صورت تغییر در طرح‌نامه مانند تغییر در شاخص‌های ورود و خروج شرکت‌کنندگان از مطالعه، تغییر مجری اصلی یا همکاران یا بروز مصادیقی از تعارض منافع، تغییر در مقدار و نحوه حمایت‌های مالی و تغییر در حامی مالی در دسته دوم تخلفات پژوهشی قرار می‌گیرند.

وی در توضیح دسته سوم تخلفات پژوهشی تخلفات پس از پایان پژوهش که عمدتاً در جریان انتشار یا تصمیم به عدم انتشار نتایج پژوهش رخ می‌دهد را در این دسته عنوان کرد و گفت: جعل داده شامل ساخت، ثبت و انتشار داده یا نتایج یک تحقیق به صورتی که تمام یا بخشی از داده یا نتایج مذکور اصلاً وجود نداشته است، تحریف داده شامل تغییر یا حذف مؤثر بخشی از داده‌ها، مراحل و روش مطالعه، تجهیزات و مواد مورد استفاده در مطالعه و یافته‌های تحقیق به صورتی که با داده یا یافته‌های واقعی متفاوت باشد، سرقت ادبی شامل کپی‌کردن کامل یا بخشی از نوشته، مقاله و یا پروپوزال یک فرد دیگر بدون استناد و ارجاع مناسب به صاحب یا مالک معنوی آن، جعل نویسنده شامل حذف نام فرد یا افراد حائز شرایط نویسندگی از فهرست اسامی نویسندگان در یک نوشته علمی و اضافه کردن نام فرد یا افراد فاقد اوصاف نویسندگی به‌عنوان نویسنده و انتشار نتایج پژوهش بدون ذکر مشخصات مشارکت‌کنندگان در نوشته و یا مقاله موارد تخلف پژوهشی دسته سوم محسوب می‌شود.

معاون توسعه پژوهش و فناوری دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز با بیان این‌ که رسیدگی به تخلف پژوهشی با اعلام هر شخص حقیقی و حقوقی امکان‌پذیر است، اظهار کرد: این موضوع به‌ صورت مکتوب به دبیرخانه کمیته ذیصلاح اعلام می‌شود.

صاکی خاطرنشان کرد: از تمامی اعضای هیات‌ علمی، پژوهشگران و دانشجویان انتظار می‌رود در صورت مشاهده هرگونه تخلف پژوهشی، موارد را به کمیته اخلاق در پژوهش دانشگاه گزارش کنند.

انتهای پیام