مناقشه ایران و عربستان: موضع کشورهای جهان

تنش‌های بین عربستان سعودی و ایران که با اعدام روحانی شیعه توسط عربستان آغاز شد و با تعرض به ساختمان‌های دیپلماتیک سعودی‌ها در جمهوری اسلامی شدت گرفت، کشورهای جهان را وادار کرده تا با انتخاب یک طرفی یا درخواست آرامش واکنش نشان دهند.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، برخی کشورها حرکت سعودی‌ها را در قطع یا کاهش روابط با ایران را دنبال کرده‌اند در حالی که دیگر کشورها با هدف آرام کردن وضعیت به هشدار دادن پرداخته‌اند.

در زیر نگاهی به موضع برخی از کشورها در این تنش‌ها انداخته می‌شود.

بازیگران اصلی:

عربستان سعودی پس از تعرض به دو ساختمان دیپلماتیکش به دنبال اعدام روحانی برجسته شیعه توسط این پادشاهی، روابط خود را با ایران قطع کرد. این کشور سپس تمامی پروازها بین دو کشور را لغو کرد.

پس از تعرض به اماکن دیپلماتیک عربستان، ایران می‌گوید دستگیری‌هایی را انجام داده و از اعتراضات خشونت‌آمیز انتقاد کرده است. با این حال روز سه‌شنبه حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران موضع تندی اتخاذ کرد و گفت: اقدام عربستان در قطع روابط با کشورش نمی‌تواند جنایت عربستان در اعدام نمر النمر روحانی شیعه را پوشش دهد.

کشورهایی که از عربستان سعودی حمایت کردند:

بحرین – این جزیره کوچک با اکثریت شیعه دورتر از سواحل عربستان که از مدت‌ها قبل برای حمایت از حاکمان سنی‌اش به ریاض وابسته بوده سات، اولین کشوری بود که روابط با ایران را قطع و پروازها بین دو کشور را لغو کرد. بحرین مرتبا به طور رسمی ایران را به آمزوش شبه نظامیان و تلاش برای قاچاق اسلحه به داخل این کشور که میزبان ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده است متهم کرده است.

به گزارش ایسنا، این اتهام همواره از سوی مقامات ایران رد شده است.

سودان- این کشور آفریقایی روابط دیپلماتیک با ایران را قطع کرد و به دیپلمات‌های ایرانی دو هفته فرصت داد تا این کشور را ترک کنند. سودان زمانی به سمت ایران گرایش داشت اما پس از تجزیه از سودان جنوبی غنی از نفت در سال 2011 برای جلب کمک‌های عربستان به این کشور گرایش یافت.

امارات متحده عربی - این کشور سرشار از نفت متشکل از هفت شیخ نشین می‌گوید این کشور تعداد دیپلمات‌هایش در ایران را کاهش خواهد داد و سفیرش را فرا خواهد خواند و فقط بر روابط تجاری متمرکز خواهد شد. با این که امارات از عربستان سعودی حمایت می‌کند، ممکن است به جای قطع کامل روابط‌ش، به دلیل تاریخ طولانی تجارت با ایران کاهش روابط را اتخاذ کند.

کویت – این غول نفتی سفیرش را از تهران فرا خوانده اما در کوتاه مدت روشن نیست که چگونه روابط دیپلماتیک ایران و کویت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. کویت کوچک محل زندگی هم شیعیان و هم سنی‌هایی است که در صلح با یکدیگر زندگی می‌کنند و دارای سیستم سیاستی بسیار آزادی در میان کشورهای خلیج فارس است.

اردن – این کشور سنی متحد نزدیک عربستان سعودی در منطقه و ذی‌نفع در کمک‌های خلیج فارس است.

محمد مومنی، سخنگوی دولت اردن حمله به سفارت عربستان در ایران را محکوم کرده است.

مصر – سامح شکری، وزیر خارجه مصر در دیدار از ریاض در روز سه‌شنبه حمله به نمایندگی‌های دیپلماتیک عربستان در ایران را محکوم کرد و گفت: رفتار ایران پس از اعدام شیخ النمر مداخله در امور داخلی این کشور محسوب می‌شود. قاهره از زمانی که ارتش مصر رییس‌جمهور اسلام گرای این کشور را در 2013 سرنگون کرد به طور نزدیکی متحد ریاض بوده است. از آن پس ریاض میلیاردها دلار به مصر کمک کرده است.

اتحادیه عرب – بر اساس بیانیه‌ای که منا، خبرگزاری رسمی مصر منتشر کرد، این نهاد حملات به اماکن دیپلماتیک را محکوم کرد و ضرورت مداخله نکردن در امور داخلی کشورهای عرب را به ایران یاد آور شد.

کشور میانجی:

عمان – این کشور سلطنتی دارای روابط بلند مدت تاریخی با ایران است و به عنوان پایگاهی برای مذاکرات پنهانی بین مقامات ایرانی و ایالات متحده خدمت کرد که موجب شد توافق بین‌المللی درباره‌ی برنامه هسته‌ای ایران انجام شود.

کسانی که از ایران حمایت می‌کنند:

حزب الله لبنان- حزب الله در سال 1982 با کمک سپاه پاسداران پس از تهاجم اسراییل به لبنان تاسیس شد. این گروه یکی از مهم‌ترین احزاب مورد حمایت ایران است.

بشار اسد، رییس‌جمهور سوریه – ایران یکی از بزرگ‌ترین حامیان سوریه پس از دهه 1980 بوده و در جنگ داخلی سوریه در کنار بشار اسد ایستاده است. عربستان سعودی یکی از بزرگ‌ترین حامیان کسانی است که تلاش دارند تا او را سرنگون کنند.

دولت شیعه عراق – اعدام النمر موجب خشم اکثریت شیعه این کشور شد که به خیابان‌های بغداد و نیز در جنوب این کشور آمدند و پایان دادن به روابط با عربستان سعودی را خواستار شدند. دولت شیعه عراق به ریاض هشدار داد که چنین اعدام‌هایی به چیزی جز تخریب بیش‌تر منجر نخواهد شد.

دیگر بازیگران منطقه‌یی:

اسراییل – اسراییل به دلیل برنامه‌های هسته‌ای ایران، زرادخانه‌های موشک‌های دوربرد، حمایت از شبه نظامیان مخالف اسراییل و تکرار تهدید نابودی اسراییل، ایران را بزرگ‌ترین تهدید منطقه‌یی خود محسوب می‌کند. با این که این رژیم روابط مستقیمی با عربستان سعودی ندارد اما این دو نگرانی مشترکی بر سر رشد، روز افزون نفوذ ایران دارند.

فلسطینیان – مقامات فلسطینی پس از اعدام النمر با انتشار بیانیه‌ای اعلام کردند که در مبارزه با تروریسم در کنار عربستان سعودی ایستاده‌اند. سعودی‌ها بزرگ‌ترین اهدا کنند پول به مقامات فلسطینی در جهان عرب هستند که سالانه 200 میلیون دلار برای آن‌ها فراهم می‌کنند. دولت فلسطین و حزب فتح که آن را هدایت می‌کند به دلیل حمایت ایران از حماس رقیبشان روابط پرتنشی با ایران دارد.

یمن – فقیرترین کشور جهان عرب که در جنگ داخلی چند پاره شده است. جنگی که دولت این کشور را مورد حمایت ائتلاف به رهبری عربستان است را به چالش کشیده است. این ائتلاف در برابر شیعیان معروف به حوثی‌ها مورد حمایت ایران قرار دارد.

کسانی که خواستار هوشیاریند:

سازمان ملل – بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل از ایران و عربستان خواسته تا از تلاش‌های صلح در سوریه و یمن حمایت کنند و از افزایش تنش‌ها بپرهیزند.

اتحادیه اروپا - این بلوک متشکل از 28 کشور که مخالف مجازات مرگ است از اعدام دسته جمعی از سوی عربستان سعودی انتقاد کرده و گفت: اعدام النمر آزادی بیان و حقوق اساسی سیاسی در این کشور پادشاهی را تضعیف می‌کند. از زمانی که تنش‌ها بین ایران و عربستان شعله کشیده مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با هر دو طرف تماس‌های تلفنی برقرار کرده و نگرانی خود را از این که افزایش تنش‌ها تمامی منطقه را بی ثبات‌تر خواهد کرد، ابراز داشته است.

ایالات متحده – کاخ سفید از عربستان و ایران خواسته تا اجازه ندهند مناقشات‌شان تلاش‌ها برای خاتمه دادن به جنگ داخلی سویه را از مسیر خارج کند. کابینه باراک اوباما، رییس‌جمهور ایالات متحده نیز امیدوار است تا شاهد پیشرفت توافق هسته‌ای ایران باشد.

بریتانیا – بریتانیا و ایران در سال 2015 و پس از چهار سال بعد از این که معترضان تندرو به سفارت بریتانیا در تهران حمله کردند، سفارت‌های خود را بازگشایی کردند. عربستان سعودی یک متحد دیپلماتیک و اقتصادی مهم برای بریتانیا محسوب می‌شود اگر چه انگلیس به عربستان درباره‌ی ناامیدی‌اش از اعدام‌های دسته جمعی هشدار داده است.

ترکیه – این کشور هم از ایران و هم از عربستان سعودی خواسته تا تنش‌ها را کاهش دهند و اعلام کرده منطقه خاورمیانه در حال حاضر شبیه یک بشکه باروت است و توان تحمل بحران جدید را ندارد.

آلمان – برلین از عربستان سعودی و ایران درخواست کرده است تا برای ترمیم روابط دیپلماتیک خود تلاش کنند. با این حال آلمان هم اعدام‌های دسته جمعی در عربستان و حمله به سفارت عربستان در ایران را محکوم کرده است.

روسیه – خبرگزاری رسمی روسی ریانووستی از قول یک دیپلمات برجسته روسی نوشت: مسکو آماده است تا به عنوان میانجی بین ایران و عربستان سعودی اقدام کند. هنوز مشخص نیست که آیا مقامات رسمی روسی پیشنهاد رسمی برای همکاری با دو کشور ارائه کرده‌اند یا نه؟

انتهای پیام