بررسی چشم‌انداز مناسبات تهران و باکو در آستانه کمیسیون مشترک اقتصادی

اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان اول و دوم دی ماه در شهرهای تهران و تبریز برگزار و در پایان، یادداشت تفاهم همکاری بین دو کشور امضاء خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، برای شرکت در این نشست در واقع یک هیات 100 نفره اقتصادی آذربایجان دوشنبه به تهران می ‌آید.

همچنین در کنار این اجلاس نشست بازرگانان دو کشور به ابتکار اتاق بازرگانی ایران در تهران و تبریز برگزار خواهد شد. این اجلاس زمینه مطلوبی برای گسترش هرچه بیشتر روابط اقتصادی بین دو کشور ایجاد خواهد کرد.

شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان و محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران روسای کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور هستند.

روابط تهران و باکو معمولا با فراز و نشیب همراه بوده است، ولی خوشبختانه امروز روابط دو کشور مسیر مثبتی را طی می‌کند. اشتراکات فراوان دو کشور، تهدیدها را تبدیل به فرصت‌ کرده است. ما اشتراکات متعددی داریم، هیچ دو کشوری را مانند ایران و آذربایجان نمی‌بینید که این همه با هم اشتراک داشته باشند. این اشتراکات در حوزه‌های فرهنگی، تاریخی، مذهبی و دینی و زبانی است. اینکه ما بتوانیم اشتراکات‌مان را طوری مدیریت بکنیم که به نفع منافع ملی دو کشور باشد بسیار حایز اهمیت است.

در این روند سیاست دولت یازدهم مبنی بر تاکید بر تحکیم و توسعه روابط با همسایگان بسیار موثر واقع شد و ما در سطوح رسمی، به سرعت از دوران اعتمادسازی عبور کرده و به دنبال بهسازی روابط هستیم. اراده مسئولان دو کشور بر توسعه مناسبات قرار گرفته و طرفین به این نتیجه رسیده‌اند که در سایه همکاری و دوستی بهتر می‌توانند منافع دو کشور را تامین بکنند. در دو سال گذشته چهار بار روسای جمهور دو کشور در تهران، باکو، دائوس و آستاراخان با هم دیدار داشته‌اند، بیش از 40 هیات عالیرتبه مبادله شده، بیش از 20 سند همکاری به امضا رسیده و کمیسیون مشترک دو کشور بعد از سال‌ها رکود فعال شده است. مرزها امن شده و مقامات نظامی و امنیتی دو کشور به تهران و باکو سفر کرده‌اند و این یعنی اینکه اعتماد در سطح بالا وجود دارد.

در بخش دینی، شیخ‌الاسلام آقای‌الله شکور پاشازاده عالی‌ترین مقام مذهبی آذربایجان دو بار به ایران سفر کرده و دیدارهای مهمی با مقام معظم رهبری داشته و برای نخستین بار نیز ماه گذشته آیت‌الله نوری همدانی به عنوان مرجع عظام تقلید جهان شیعه به باکو سفر کردند.

بعد از مرحله اعتماد‌سازی و تاکید بر مشترکات، یکی از مسائلی که باعث بهبود روابط شد این بود که طرفین نگاه تهدیدمحورانه خود به دیگری را به نگاه فرصت محورانه تبدیل کردند. امروز در سیاست خارجی ایران، بنا بر این است که به کشورهای همسایه مخصوصا کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز نگاه فرصت‌محورانه داشته باشیم یعنی تعامل سازنده با کشورها را فرصتی بدانیم که می‌تواند ظرفیت‌های ما را در سیاست خارجی بالا ببرد. این نگاه خوشبختانه به دلیل تقویت تعاملات دوستانه در دولتمردان آذربایجان نیز ایجاد شده و آنان نیز به ایران به عنوان یک فرصت برای تامین منافع ملی نگاه می‌کنند.

محور قرار دادن دیپلماسی برد- برد نیز در تنطیم و تحکیم مناسبات ما موثر بوده است. روابط کشورها در صورتی که منجر به تامین منافع طرفین شود، مبتنی بر دیپلماسی برد-برد است؛ چرا که در این نوع تعامل هر دو طرف برنده شده و منافع خود را تامین کرده‌اند. امروز اراده لازم برای بکارگیری دیپلماسی برد- برد موجب پایداری و ثبات در مناسبات فیمابین شده است.

- سه حوزه تجارت، ترانزیت و انرژی سه حوزه مهمی است که دو کشور می‌توانند همکاری خود را توسعه بدهند. در حوزه ترانزیت، جمهوری آذربایجان چهار مرز فعال با ایران دارد و نزدیک‌ترین راه این کشور به اروپا، آسیا و خلیج فارس و از طریق آن به آفریقا از طریق ایران است. یعنی مسیر ایران هم اقتصادی، هم امن و هم نزدیک است.

به همین دلیل در حوزه ترانزیت، مشارکت و سرمایه‌گذاری دو کشور برای ساخت مسیرهای ترانزیتی به نفع دو کشور است. در حوزه تجارت در حال حاضر به صورت رسمی بیش از 500 میلیون یورو ارتباط تجاری داریم که موازنه هم به نفع ایران است. اهمیت این رابطه این است که رابطه تجاری غیرنفتی است.

امروز کشورهای تولیدکننده نفت و گاز به دنبال متنوع‌سازی اقتصاد و کاهش وابستگی خود به درآمدهای نفتی هستند و ایران و جمهوری آذربایجان نیز با این هدف و نظر به موقعیت جغرافیایی خود، تبدیل شدن به بازیگران فعال در عرصه حمل و نقل منطقه را هدف قرار داده اند. در حال حاضر ایران و آذربایجان می بایست قبل از آغاز مرحله دیگری از بحران اقتصادی جهان، در پروژه های حمل و نقلی بزرگ سرمایه گذاری کرده و در یک وضعیت مطلوب به عنوان قطب حمل و نقل برای کشورهای منطقه، ایفای نقش نمایند. اراده سیاسی دو کشور برای توسعه روابط و روند مثبتی که مناسبات فیمابین طی می کند، مزیت مهمی است که امکانات زیادی را برای ایران و جمهوری آذربایجان ایجاد می‌کند تا اهداف مشترک اقتصادی خود در حوزه تزانزیت را دنبال نمایند.

جمهوری آذربایجان با 7 میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت و 1/37 تریلیون مترمکعب گاز، بازیگری فعال در عرصه در عرصه انرژی است. جذب سرمایه گذاری مسقیم خارجی و مشارکت شرکت های نفتی در طرح‌های اکتشاف منابع نفتی و خطوط لوله انتقال انرژی، هدف اول باکو می باشد. این کشور در دو دهه گذشته، یکی از صادرکنندگان اصلی گاز به اتحادیه اروپا بوده است؛ لذا تداوم صادرات برای کسب درآمد، هدف دیگر آذربایجان است.

جمهوری آذربایجان و برخی از کشورهای اروپایی علاقمندند که ایران پس از تحریم های اقتصادی به طرح های تاپ و تاناپ ملحق شود. همکاری زمینه انتقال گاز برای ایران به عنوان دومین کشور دارنده ذخایر گازی قابل توجه است و میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان چند طرح از جمله مشارکت در تاناپ مورد مذاکره قرار گرفته است. در سفر اخیر شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد و صنعت و رئیس آذربایجانی کمیسیون مشترک اقتصادی، به تهران نیز طرح های مشترک میان دو کشور در زمینه نفت و گاز مورد مذاکره قرار گرفت. وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان در این سفر طرف ایرانی را برای الحاق به طرح های «تاپ» و «تاناپ» دعوت کرد. در حال حاضر این پیشنهاد از سوی ایران مورد بررسی قرار می گیرد و ما به این پیشنهاد دید مثبتی داریم، البته تصمیم نهایی را سیاستگذاران وزارت نفت خواهند گرفت.

ما سالانه حدود 250 میلیون دلار از سوآپ گاز آذربایجان به نخجوان و 250 میلیون دلار از سرمایه‌گذاری در حوزه نفتی شاه دنیز در دریای خزر درآمد داریم و مجموعا بیش از یک میلیارد دلار حجم مبادلات اقتصادی است. سالانه یک میلیون آذری به ایران سفر می‌کنند که اگر هر کدام حداقل 500 دلار هزینه کنند رقم قابل توجهی می‌شود.

یادداشت تفاهم اتصال راه آهن جمهوری آذربایجان به ایران، در نشست آستارا - آستارا، امضا شد که در نتیجه آن، پروژه اتصال راه آهن جمهوری آذربایجان به ایران، آغاز شده و مسیر کریدور شمال - جنوب یا همان راه ابریشم احیا می شود. این سند با حضور آقای محمود واعظی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران و آقای شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد و صنعت جمهوری آذربایجان پس از دو روز مذاکره فشرده توسط رییس شرکت راه آهن جمهوری آذربایجان و مدیرعامل شرکت راه آهن ایران به امضا رسید.

جمهوری آذربایجان می‌تواند دروازه ایران برای ارتباط با منطقه قفقاز باشد و خود نیز می‌تواند از طریق ایران به خلیج فارس و دریای عمان در ارتباط با سایر مناطق دنیا قرار گیرد؛ لذا ضروری است برای استفاده از این ظرفیت، همکاری‌های خود را تقویت کنیم. ایران پل اتصال روسیه و قفقاز به آب های آزاد در خلیج فارس و دریای عمان است و مسیر ایران،امن ترین، نزدیک ترین و اقتصادی ترین مسیر حمل و نقل برای کشورهای پیرامونی می باشد. راه اندازی راه آهن آستارا - رشت و حمل کالا از خلیج فارس و دریای عمان با ایجاد تعرفه های مناسب، آسان سازی رویه برای اخذ روادید ترانزیت و سرعت بخشیدن به انتقال بار، به آذربایجان کمک خواهد نمود تا بطور واقعی به یک بازیگر فعال در عرصه حمل و نقل تبدیل شده و به هدف خود برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفت و گاز نزدیک گردد. آذربایجان که در چهارراه اروپا و آسیا قرار گرفته می تواند بواسطۀ راه آهن رشت استارا، زمینۀ انتقال کالا و مسافر از آسیا به اروپا و بالعکس را فراهم کرده واز طریق راه آهن، ایران را به روسیه متصل کند.

روابط دو کشور در بخش فرهنگی نیز رو به گسترش است، در سال جاری در تهران هفته فرهنگی جمهوری آذربایجان برگزار خواهد شد. ارتباطات بین پارلمان‌های دو کشور را نیز در سطح خوبی می‌دانم و انتظار می‌رود اعضای گروه دوستی جمهوری آذربایجان و ایران به تهران سفر کنند. در مجامع بین‌المللی ایران و جمهوری آذربایجان از مواضع یکدیگر حمایت می‌کنند و کشورهای ما در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای همکاری خوبی دارند.

در مجموع رویکرد باکو به توافق هسته‌ای بسیار مثبت بوده است. چند روز بعد از توافق هسته‌ای، آقای شاهین مصطفی‌اف وزیر اقتصاد و صنعت آذربایجان با پیام کتبی آقای الهام علی‌اف به ایران سفر کرد. در واقع بعد از هیات بزرگ آلمانی، هیات جمهوری آذربایجان دومین هیات اقتصادی در سطح جهان و نخستین هیات اقتصادی در میان کشورهای همسایه بود که به ایران سفر می‌کرد. شرکت‌های متعددی از سراسر دنیا خواهان سرمایه‌گذاری در ایران هستند، اما بدیهی است همسایگان و از جمله جمهوری آذربایجان در این زمینه اولویت دارند. ما برای افزایش سوآپ گاز جمهوری آذربایجان به نخجوان آمادگی داریم.

در دولت یازدهم توجه به تحکیم و تقویت روابط با همسایگان بیشتر شده و این سیاست علت موفقیت‌های منطقه‌ای ایران است. برنامه کاری طراحی شده برای آینده روابط ایران با جمهوری آذربایجان یک برنامه پیشرفته و دارای اولویت است و می‌تواند ظرفیت‌های جدیدی را برای توسعه روابط دو کشور ایجاد کند، البته برای رسیدن به نقطه مطلوب نیاز به کار و تلاش بیشتر است. فکر می‌کنیم ایران و جمهوری آذربایجان با توجه به اشتراکات و ظرفیت‌های موجود می‌توانند متحدان همیشگی یکدیگر در منطقه باشند.

انتهای پیام