ترکیه و قمار جدید‌اش در عراق

دسامبر 2015 میلادی، در یک جمعه بارانی، ارتش ترکیه 1200 نیرو را به همراه 15 تانک و 12 زره پوش وارد عمق خاک عراق کرده و در پادگان «زلیکان» در بعشیقه از توابع استان نینوا مستقر کرد تا شاید بتواند با ایجاد جای پایی محکم برای خود در شمال عراق، خواب‌های خود برای این همسایه‌اش را محقق کند.

به گزارش خبرنگار دانشجویان ایران (ایسنا) از اربیل، پادگان زلیکان که در دوره استانداری «اثیل النجیفی» استاندار سابق نینوای عراق برای آموزش نیروهای "حشد الوطنی" تاسیس شده بود از سوی شورای استانی موصل غیرقانونی اعلام شد لذا خالی از نیرو بود.

حشد الوطنی عبارتی بود که اثیل النجیفی به نیروهای تحت رهبری خویش اختصاص داد و قصد داشت با کمک عربستان سعودی، ترکیه،‌ قطر و آمریکا این نیروها را در مقابل نیروهای حشد الشعبی که تحت امر وزارت دفاع عراق هستند قرار دهد،‌ ولی این توطئه با برکناری وی از سمت استانداری نینوا توسط پارلمان عراق با شکست روبرو شد.

علیرغم بهره گیری مقامات ترکیه از عناوینی مختلف برای این لشکر کشی،‌ اعزام این حجم نیرو از سوی دولت مرکزی عراق معنایی جز نقض حاکمیت سیاسی عراق پیدا نکرد، کما اینکه سعدی احمد پیره عضو دفتر سیاسی حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق در این خصوص به ایسنا می‌گوید: نیروهای ارتش ترکیه نه به اندازه‌ای است که برای جنگ آزادسازی موصل باشد و نه به اندازه آموزش نیروهای عراقی باشد. بلکه این نیروها درصدد فتنه گری در عراق هستند.

سخنان این مقام برجسته کرد بیانگر یک نکته مهم و کلیدی است، اینکه دولت ترکیه در بازی جدیدی که شروع کرده است اهداف دیگری را دنبال می‌کند اهدافی که در کوتاه مدت با نقض حاکمیت عراق و در بلند مدت با تجزیه عراق همراه می شود.

سایت تحلیلی خبری ملت پرس در اقلیم کردستان عراق در تحلیل این اقدام ترکیه می‌نویسد: دولت ترکیه در طرحی با همکاری عربستان سعودی درصدد ایجاد منطقه سنی نشین به ریاست مسعود بارزانی در شمال عراق می‌باشد.

دولت ترکیه از زمانی که استراتژی خارجی خود را از پیوستن به اتحادیه اروپا به حضور قوی در خاورمیانه تبدیل کرد شلیک نهایی را بر استراتژی به صفر رساندن مشکلات با همسایگان خود انجام داد و وارد گود چالش با کشورهای همسایه خود شد.

سیهانوک دیبو، کارشناس کرد اهل سوریه در گفتگو با ایسنا می‌گوید: ترکیه از زمانی که روی به حضور در منطقه آورد تحت تاثیر هدایت‌های قطر و عربستان سعودی همراه سیاست‌های این کشور شد و عملا محور عربستان، قطر و امارات را انتخاب کرد. اینگونه بود که به یکباره دولت ترکیه موضع تهاجمی نسبت به سوریه اتخاذ کرد و فراتر از این مرزهای خود را به روی تروریست‌های تکفیری باز کرد تا وارد سوریه شوند. بدین ترتیب آتش جنگ و کشتار در این کشور شعله ورتر شد.

قدری گورسل تحلیل‌گر ترک در گفتگو با المانیتور در مورد این راز برملا شده ترکیه چنین می‌نویسد: بدون دسترسی بلامانع به خاک ترکیه توسط نیروهای جهادی از سال ٢٠١١، شرایطی که امروز در شمال سوریه پدید آمده بوجود نمی‌آمد. در عین حال، داعش هم تا این حد قوی نمی‌شد که به یک تهدید عمده برای تمامی دنیا بدل شود."

علیرغم همه این اقدامات ترکیه نتوانست به اهداف خود در سوریه ( ساقط کردن نظام اسد) برسد که آن هم دلایل متعددی داشت. از جمله این دلایل وجود بازیگرانی قوی‌تر و عدم پذیرش سیاست ترکیه از سوی قاطبه مردم سوریه بود. همزمان نباید فراموش کنیم که پیروزیهای کردها در سوریه علیه داعش یکی از دلایل مهم شکست ترکها در سوریه بود. بخصوص که کردهای سوریه با پیروزی بر داعش مرزهای ترکیه با سوریه را به کنترل درآوردند و عملا شاهراه‌های ارتباطی ترکیه با داعش و جبهه النصره در سوریه هر روز محدودتر گردید.

وقتی این کشور بر روی زمین نتوانست به پیروزی برسد بر آسمان سوریه متمرکز شد و کوشید در شورای امنیت سازمان ملل متحد زمینه ایجاد منطقه پرواز ممنوع را فراهم کند اما این درخواست نیز راه به جایی نبرد و با ساقط کردن بمب افکن سوخوی 24 روسی و در پی آن استقرار اس 400 روسیه در 50 کیلومتری مرز سوریه با ترکیه این رویا نیز حتی به شکل موقت، به تاریخ پیوست.

ترکیه که همزمان با عملیات آزادسازی سنجار شاهد موفقیت کردها در سوریه و حضور یگانهایی از نیروهای پ.ک.ک در سنجار بود، احساس کرد که در عرصه بین الملل بازی در عراق و سوریه را نه تنها به رقیب خود ایران می بازد بلکه بازی را به نفع پ.ک.ک نیز باخته است چرا که بخش عمده ای از مرزهای سوریه با ترکیه و عراق اکنون در کنترل نیروهای حزب اتحاد دمکراتیک است که تحت تاثیر تفکرات پ.ک.ک در سوریه و عراق اکنون یکه تازی می کنند.

از این رو می توان درک کرد که ترکیه درتلاش است در ماجراجویی جدید خود به این نکات دست یابد:

1- ارتباط کردهای سوریه را با گروه‌های کرد وابسته به پ.ک.ک در سنجار و مرزهای سوریه با عراق قطع کند. البته کارشناسان بر این اعتقاد هستند پیروزی کردها در سوریه و حتی عراق نتیجه ورود ترکیه به دامن تروریسم تکفیری است چون کردها در سوریه و ترکیه جبهه مخالف این تروریسم را انتخاب کردند و علیرغم اینکه ترکیه این گروه‌های کردی را در ردیف گروههای تروریستی قرار داده است اما امروز کشورهای منطقه و حتی آمریکایی‌ها و روس‌ها ضمن برقراری ارتباط مستقیم با کردها مانعی برای کمک به کردهای سوریه نمی بینند. اگرچه ترکیه در سیاست آشکار خود به ائتلاف ضد داعش پیوسته است ولی واقعیت این است به همان میزان که عربستان در این ائتلاف علیه تروریسم تکفیری می جنگد به همان میزان هم ترکیه می جنگد و سیاست پنهان ترکیه امروز بیشتر از هر زمانی برای همه برملا شده است. با ورود جدی روسیه به موضوع سوریه و اقدامات این کشور در شورای امنیت سازمان ملل متحد بزودی پای ترکیه به این شورا برای کمک به تروریستها باز خواهد شد.

2- با کمک عربستان و قطر در تلاش برای ایجاد منطقه سنی نشین در شمال عراق به دور از کنترل دولت مرکزی است. هرچند در این طرح شاید عراق کاملا تجزیه نشود اما بریدن دست دولت مرکزی از موصل فی نفسه عراق را تجزیه می‌کند.

3- ترکیه به خوبی فهمیده است که دیر یا زود باید به ارتباط نفتی خود با داعش پایان دهد،‌ به این منظور این کشور در تلاش برای جایگزینی این داد و ستد می‌باشد. جایگزینی که با حضور مستقیم ترکیه محقق می شود. از این رو منطقه سنی نشین تنها باعث کوتاه‌تر کردن نفوذ ایران در منطقه نمی‌شود بلکه همزمان باعث تضمین انرژی مورد نیاز ترکیه هم می‌شود.

با تحقق این خواسته‌ها دولت ترکیه خواب امپراطوری عثمانی را محقق می کند. اما آیا ترکیه در رسیدن به این خواسته ها موفق می شود؟

در سطح دیپلماسی عراقی‌ها مصمم به خروج ارتش ترکیه از خاک عراق هستند و این پرونده در شورای امنیت سازمان ملل متحد به جریان افتاده و بعید است روسیه بطور جدی وارد این کارزار در شورای امنیت علیه ترکیه نشود.

در سطح نظامی اگرچه امروز عراق در الرمادی سرگرم مبارزه‌ای نفس‌گیر با داعش است ولی قطعا گروه‌های زیادی هستند که از همین حالا در فکر ضربه زدن به این نیروها هستند و استقرار نیروهای ارتش ترکیه در یک منطقه وسیع، آسیب پذیری آنها را دوچندان کرده است.

حزب کارگران کردستان ترکیه ( پ.ک.ک)‌ نیز تهدید کرده است که هراقدام ارتش ترکیه را بدون پاسخ نمی‌گذارد. دولت ترکیه که در استراتژی رسیدن به اتحادیه اروپا شکست خورد و راهبرد خود را بر نفوذ در منطقه خاورمیانه و کشورهای همسایه قرار داد در تمام 5 سال گذشته با شکست روبرو شده است. کارشناسان بر این اعتقاد هستند ترکیه در ماجراجویی جدید خود نیز راه به جایی نخواهد برد چون این ماجراجویی هویت اشغال دارد و تجربه اشغالگری در تمام دنیا با شکست روبرو شده و اراده مصمم مردم عراق در محکومیت این اشغال پیامی جز این ندارد.

انتهای پیام