دیگر نمی‌توان ظهور قدرت‌های جدید در جهان را نادیده گرفت

سالنامه فرانسوی زبان آنالیتیکا ایرانیکا، چاپ فرانسه که عمدتا موضوعات تاریخی و تمدنی را منتشر می‌کند این بار در گفت‌وگو با سفیر کشورمان در فرانسه به بررسی مسائل مختلف مربوط به ایران پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، گفت‌وگو انجام شده با علی آهنی، سفیر ایران در این شماره از سالنامه، تحت عنوان "چشم انداز روابط ایران و فرانسه" منتشر شده و به شرح زیر است:

پرسش: از زمان به قدرت رسیدن اوباما ما دیگر در یک جهان دو قطبی یا چند قطبی نیستیم. آیا شما با این اندیشه آقای فابیوس موافق هستید که براساس آن امروزه ما در یک جهان بدون قطب هستیم؟ نگاه شما به نظم جهانی چیست؟ آیا قدرت‌های جدید منطقه‌ای وجود دارند؟

- بر خلاف آنکه در طول دهه‌های گذشته شاهد آن بودیم، یعنی تقابل بین بلوک غرب و در راس آن ایالات متحده آمریکا و بلوک شرق به رهبری اتحاد جماهیر شوروی، امروز دنیا کاملا تغییر کرده است و ما شاهد ظهور قدرت‌های جدید در جهان هستیم و با توجه به تغییرات عمیق در ذهنیت افکار عمومی، نظم قبلی حاکم بر جهان دیگر قابل پذیرش و تحمل نیست. لذا به حساب آوردن بازیگران جدید نوظهور از منظر اقتصادی یا سیاسی، خواه در آفریقا، در آمریکای لاتین، در آسیا در اروپا یا در خاورمیانه، اجتناب ناپذیر است.

بدین ترتیب ما در برابر نظم نوینی در جهان هستیم. در کنار قدرت‌های قدیم و شناخته شده، ما شاهد ظهور قدرت‌های جدیدی هستیم که نسبتا با هم متفاوتند. بنابراین امکان پذیر نیست که این بازیگران جدید را چه در خاورمیانه و چه در دیگر نقاط جهان که هرکدام وزن و نقش خود را دارند، نادیده گرفت.

ما شاهد ظهور کشورهای "بریکس" بوده‌ایم که امروزه به قطبی مهم و جدید علاوه بر گروه 20 و دیگر گروه‌ها تبدیل شده است. لذا امروزه دیگر قابل تصور نیست که گفته شود این آمریکاست که دنیا را مدیریت می‌کند. این دوره گذشته است. این نظر ماست.

پرسش: در زمان جهان دو قطبی نیز شما یک دیپلمات کاری بسیار مجرب بودید. سپس در زمان جهان تک قطبی و بعد هم در دوره کنونی. به همین دلیل نگاه شما بسیار مهم است، زیرا شما هم تجربیات خودتان را مطرح می‌کنید و هم به عنوان متخصص روابط بین المللی نظر می‌دهید.

- در خصوص تغییرات همه مجبورند آنرا بپذیرند و واقعیات را آنطور که هست قبول کنند. از جمله ایالات متحده آمریکا که همه تلاش خود را انجام داد تا جمهوری اسلامی ایران را بی‌ثبات کند و حتی آن را با دنبال کردن سیاست به اصصلاح "تغییر رژیم" سرنگون سازد.

با آمدن اوباما آنها ظاهرا تلاش کردند رویکردشان را درباره ایران تغییر دهند زیرا آنها به خوبی می‌دانند که سرنگون کردن یا بی‌ثبات کردن ایران امیدی واهی است و به همین دلیل بود که آمریکا تصمیم گرفت به سوی ایران دست دراز کند و توجه جمهوری اسلامی ایران را جلب نماید و خواهان کمک ایران برای حل بحران‌های مختلفی شود که منطقه خاورمیانه را به لرزه انداخته است.

بنابراین، این موضوع کاملا نقش و اهمیت قدرت‌های جدید منطقه‌ای را نشان می‌دهد. از این پس دیگر نه یک قطب منحصر به فرد بلکه قطب‌های متعددی که هرکدام دارای نقش، نفوذ و قدرت خود می‌باشند، مطرح هستند.

پرسش: بنابراین شما با این نظر آقای فابیوس موافقید که از جهان بی‌قطبی یا " قطب صفر"سخن می‌گوید؟

- شما بیشتر فکر می‌کنید که ما در جهان چند قطبی هستیم یا جهانی با قطب‌های منطقه ای؟ اهمیت نگاه وزارت خارجه فرانسه در این است که در یک جهان با " قطب صفر" فرانسه می‌تواند بخود اجازه دهد که اقداماتی را در جهان انجام دهد خواه در آفریقا باشد یا در خاورمیانه.

ولی این موضوع ما را به سوی این سوال اساسی می‌برد که سیاست عربی فرانسه و بازسازی سیاست عربی فرانسه بعد از بهار عربی را بشناسیم.

پرسش: نظر شما درباره وضعیت کنونی سیاست عربی فرانسه که بر دو پایه زیر استوار است چیست؟

روابط بین فرانسه و کشورهای عرب و روابط فرانسه با اسرائیل.

- شما به خوبی می‌دانید که سیاست عربی فرانسه قویا در دوران ریاست جمهوری سارکوزی آسیب دید و از این زمان به بعد ما شاهد تصویری بیشتر منفی از فرانسه در کشورهای آفریقایی و در جهان مسلمان هستیم. با به قدرت رسیدن سوسیالیست‌ها در فرانسه انتظار واقعی برای یک نگاه سیاسی متوازن‌تر و جبران اشتباهات گذشته بوجود آمد. مسلما قدرت حاکمه جدید سوسیالیست برخی اقدامات نسبتا مفید را انجام داد ولی نه در حد کافی.

برای مثال، سیاست دنبال شده از سوی فرانسه درباره پرونده سوریه که قویا در داخل فرانسه نیز مورد انتقاد قرار گرفت، به فرانسه جایگاهی را که در صحنه بین المللی شایسته آن بود نداد. برخی از متحدین فرانسه در سوریه فرانسه را تا به آخر همراهی نکردند و فرانسه را در وضعیتی حساس قرار دادند.

برخی می‌گویند که فروختن سلاح‌های استراتژیک همانند رافال که قادر است همچنین سلاح‌های هسته‌ای حمل کند قطعا توازن استراتژیک منطقه را به هم می‌ریزد و امنیت نظامی ایران را به خطر می‌اندازد در حالیکه موشک‌های اس 300 هنوز تحویل ایران نشده اند. قرارداد فروش رافال فقط یک قرارداد نظامی کلاسیک نیست بلکه یک قرارداد فروش سلاح استراتژیک است که نشانگر یک تغییر کلی سیاست فرانسه در خاورمیانه و در خلیج فارس را بوجود می‌آورد.

پرسش: بسیاری از متخصصین از فروش رافال ناراحت هستند. نتیجه یک ائتلاف و اتحاد بین ایران و فرانسه چه خواهد بود؟

- باید در وهله اول منتظر ماند و دید آیا این قراردادهایی که اخیرا امضاء شده نهایی خواهند شد یا نه؟ شما بخوبی می‌دانید که بدون چراغ سبز نهایی آمریکایی‌ها، این کشورها نمی‌توانند هیچ وقت خرید از این نوع اقلام استراتژیک را نهایی کنند. همچنین گاهی اوقات مسئله اسراییل نیز برای آمریکایی‌ها مطرح است. همچنین مسئله انطباق سیاست برخی از این کشورها با سیاست‌های رژیم صهیونیستی نیز مطرح است.

بنابراین باید در وهله اول منتظر باشیم ببینیم آیا این قراردادها می‌توانند به سرانجام برسند و نهایی شوند؟ از سوی دیگر، آیا این کشورها روزی اجازه خواهند یافت کلاهک هسته‌ای داشته باشند؟ من اینطور فکر نمی‌کنم زیرا وضعیت جغرافیای سیاسی جهان و محدودیت‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای طوری است که هیچ کشوری نخواهد توانست کلاهک هسته‌ای در اختیار آنان قرار دهد. درباره آنچه که به ما مربوط می‌شود، ما توانسته‌ایم خود را برای دفاع از خود آماده کنیم.

ما اصلا از این نوع قراردادها نگران نیستیم زیرا دکترین نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران به ایران اجازه می‌دهد که کاملا بتواند از خود دفاع کند. هیچ کس در منطقه یا خارج از منطقه جرات حمله به ایران را نخواهد داشت؛ زیرا همه کشورها بخوبی می‌دانند که ایران به اندازه کافی از اهرم‌ها و قدرت‌های مانور برخوردار است که می‌تواند منافع آنها را در صورتی که به ایران حمله کنند، به خطر بیندازد.

من بیشتر جنبه تجاری و نظامی این قراردادهای فروش رافال را می‌بینم زیرا مدت‌ها است که فرانسه ناامیدانه به دنبال بازاری برای فروش هواپیماهای رافال بوده است و حتی براساس اطلاعات منتشر شده از سوی رسانه‌ها، فرانسه توانسته است توجه عربستان سعودی را برای فروش این هواپیماها به مصر با تامین مالی عربستان جلب کند. بنابراین بیشتر، بحث اعتبار و حیثیت نظامی فرانسه و صنایع نظامی آن مطرح است.

پرسش: در لبنان نیز عربستان سعودی پول تسلیحات فروخته شده توسط فرانسه به این کشور را پرداخته است. همچنین در نزد طرف فرانسوی نیز نوعی گرایش نظامی احساس می‌شود. آیا شما هم چنین گرایش نظامی را در سیاست فرانسه مشاهده می‌کنید؟ آیا به نظر شما خلائی از سوی آمریکایی‌ها ایجاد شده است تا فرانسوی‌ها آنرا پر کنند؟

- مطمئنا فرانسه علاقمند است حضوری چشمگیرتر در خاورمیانه داشته باشد و نقشی مهم‌تر بازی کند. ولی آیا فرانسه می‌خواهد روی یک حضور نظامی حساب کند یا ایفای یک نقش سیاسی؟

به نظر می‌رسد فرانسه علاقمند باشد که نقشی مثبت، سازنده و ثبات آفرین ایفا کند؛ به عبارت دیگر نقشی که شایسته موضع و وزن فرانسه برای یافتن راه حل‌های سیاسی، برای بحران‌های مختلف منطقه‌ای باشد. تاریخ مصرف ذهنیت مرتبط با "نظامی گری در جهان" منقضی شده است و دیگر مورد پذیرش و استقبال افکار عمومی نیست.

پرسش: شما فکر می‌کنید که نهایی شدن توافق هسته‌ای به گشایش بازرگانی و اقتصادی برای شرکت‌های فرانسوی خواهد شد؟ آیا فرانسه از مزیتی برخوردار خواهد بود؟ آیا وضعیت کنونی اقتصادی در ایران به شرکت‌های فرانسوی اجازه خواهد داد که جایگاه سابق خود را پیدا کرده و در ایران مستقر شوند؟ آیا بازار ایران بازاری مطلوب برای آنها خواهد بود؟ یا همانطور که رسانه‌های مختلف آنرا مطرح می‌کنند شرکت‌های فرانسوی مجبور خواهند بود با رقبای آمریکایی و اروپایی که از قبل در محل حضور دارند رقابت کنند؟ آیا بحث بر سر یک" نگرانی کوچک" است که بیش از پیش به یک "نگرانی جدی" تبدیل شده است؟

- روابط بین ایران و فرانسه که ریشه در تاریخ دارد روابطی سیاسی، پارلمانی، فرهنگی، هنری، دانشگاهی، علمی و مسلما اقتصادی و تجاری و با ابعادی متعدد است. چنین روابط چند قرنی زمینه و میدان مساعدی را برای شکوفایی روابط فراهم نموده است. روابطی که در طول سال‌های اخیر تحت تاثیر سیاست‌های اتخاذ شده از سوی دولت سابق فرانسه و بخصوص در موضوع هسته‌ای و مسلما تحریم‌های تحمیلی از سوی اتحادیه اروپایی، اگر نخواهیم از تحریم‌های فراسرزمینی تحمیلی از سوی آمریکایی هایی که اصلا منطبق بر حقوق بین الملل نیستند صحبت کنیم، قرار گرفته بود.

در جریان سال‌های گذشته ما شاهد غیبت آشکار شرکت‌های فرانسوی در بازار ایران بودیم، از یک سوی به دلیل تحریم‌ها و از سوی دیگر به دلیل سیاست‌های سخت دولت فرانسه که اجازه نمی داد شرکت‌های فرانسوی بروند و در ایران کار کنند. لیکن داده‌ها تغییر می‌کنند و خوشبختانه از یک سال پیش به این طرف شرکت‌های فرانسوی علامت‌های مثبتی دریافت می‌کنند که آنها را برای آمادگی جهت کار در بازار ایران تشویق می‌کند.

اگر به همکاری بین شرکت‌های فرانسوی و ایران در طول دهه‌های گذشته نگاه کنیم مشاهده می‌کنیم که بیشتر شرکت‌های فرانسوی ردپای مثبتی را در بازار ایران به جای گذاشته‌اند و از سوی افکار عمومی ایرانی مورد استقبال قرار گرفته اند. در نتیجه فرصت‌های بالقوه بسیار مطلوبی برای همکاری وجود دارد.

شرکت پژو سیتروئن یکی از شرکت‌های فرانسوی می‌باشد که تحت فشار جنرال موتورز آمریکا تصمیم گرفت همکاری بیش از 25 ساله خود با ایران را ناگهان متوقف کند و این کار ضربه بزرگی به تصویر شرکت‌های فرانسوی در ایران زد و همچنین باعث خسارت سنگینی برای طرف فرانسوی شد و منجر به اخراج هزاران نفر کارگر در فرانسه و از دست دادن یک میلیارد یورو در سال برای شرکت پژو سیتروئن گردید. جالب است بدانیم که به موازات همین فشارها برای توقف همکاری بین پژو سیتروئن وایران، جنرال موتورز دسترسی شاخه‌های خود به بازار اتومبیل در ایران را تسهیل می‌کرد.

پژو که امروزه به اشتباه استراتژیک خود پی برده است تلاش دارد آنرا جبران کند ضمن اینکه می‌دانند در مجلس و افکار عمومی ایران نیز مخالفت سنگینی علیه پژو وجود دارد. دیگر شرکت‌های فرانسوی می‌توانند در بازار ایران شانس خود را داشته باشند ولی به چند شرط :

شرکت‌های فرانسوی برخلاف رقبای اروپایی شان که روحیه تاجر مابانه‌ای دارند، بسیار محتاط و بعلاوه بیشتر "سیاسی" یا "دولتی" هستند.

ضمن اینکه سیستم بانکی در فرانسه بسیار متمرکز است و این امر شرکت‌های فرانسوی را بلوکه نموده است و آنها را از دسترسی به بازار ایران محروم می‌کند در حالیکه در دیگر کشورهای اروپایی وجود بانک‌های کوچک یا بانک‌های منطقه‌ای اجازه داده است شرکت‌های آنان بتوانند به همکاری هایشان با ایران ادامه دهند.

بنابراین مانع بانکی که وجود دارد باید برداشته شود. در مدت 18 ماه بعد از توافق اولیه در 24 نوامبر 2013 در ژنو، با اینکه شرکت‌های فرانسوی در بسیاری از زمینه‌ها و بخش‌های اقتصادی مجاز از سوی این توافق همچون هوانوردی غیر نظامی، اتومبیل سازی، صنایع غذایی کشاورزی، بهداشت و غیره، خیلی توانمند هستند ولی سهم شرکت‌های فرانسوی تقریبا صفر بود در حالیکه شرکت‌های دیگر اروپایی و حتی شرکت‌های آمریکایی توانستند از این توافق بخوبی سود ببرند. به همین دلیل من تا این حد روی ضرورت آماده سازی نظام بانکی ( در فرانسه ) برای خارج کردن شرکت‌های فرانسوی از این بن بست، اصرار می‌ورزم.

مسلما، تشویق دولت فرانسه از یک سال پیش به این طرف یک نکته مهم می‌باشد ولی قفل بودن سیستم بانکی تا کنون اجازه نداده است شرکت‌های فرانسوی به جلو بروند. از طرف دیگر، سرعت عمل شرکت‌های فرانسوی موضوع مهم دیگری است برای اینکه آنها از رقبایشان عقب نمانند.

در حال حاضر، نمایندگان شرکت‌های کشورهای بسیاری از جمله خود آمریکایی‌ها در بازار ایران حاضرند بدون آنکه بخواهیم از شرکت‌های روسی و چینی که قبلا در ایران بوده‌اند سخن بگوییم. سهم اروپا از مبادلات تجاری ما که 10 سال قبل 60 درصد بوده است امروزه به کمتر از 20 درصد رسیده است.

بازیافتن همان سطح همکاری نیازمند زمان و سرعت عمل می‌باشد.

همچنین توافق هسته‌ای نهایی نیز گام بسیار مهمی است برای آن که شرکت‌های فرانسوی بتوانند نقش خود را بازی کنند. از طرف دیگر، نباید به بازار ایران فقط به عنوان صرفا یک بازار مصرفی نگاه نمود بلکه باید آنرا به عنوان یک بازار مشارکت و همکاری مد نظر داشت.

ایران بازار بسیار متنوع و توسعه یافته‌ای دارد و حتی در سال‌های اخیر نیز ایران به فرانسه قطعات اتومبیل صادر می‌کرد که این امر توان صنعتی و زیر ساخت‌های ایران را نشان می‌دهد بدون آنکه بخواهیم از سطح دانش فنی و آموزش منابع انسانی در ایران سخن بگوییم. شرکت‌های ایرانی باید به عنوان شریکی با سهم کامل و برای تولید مشترک و صادرات به منطقه در نظر گرفته شوند. در این مورد اگر اراده سیاسی در دولت فرانسه وجود داشته باشد این کشور می‌تواند به اولین طرف خارجی ایران تبدیل شود.

پرسش: فکر می‌کنید که ایران می‌تواند در مبارزه با تروریسم نقش مهمی را در منطقه بازی کند؟ و به عنوان متحدی استراتژیک برای فرانسه و رکنی برای مبارزه با تروریسم باشد؟ چون این موضوع برای فرانسه بسیار مهم است.

- شما بخوبی می‌دانید که واژه" متحد" یا "ائتلاف" معنایی خاص و مهم دارد، در عین حال ما در این مورد دارای منافع مشترک هستیم. ما مصمیم با تروریسم مبارزه کنیم، به علاوه ایران خود بزرگترین قربانی تروریسم در جهان است. حدود 12 هزار نفر از شهروندان ایرانی در پی اقدامات تروریستی انجام شده از سوی "فرقه تروریستی سازمان مجاهدین خلق، منافقین، که ضمنا مسئولیت اقدامات تروریستی شان را هم پذیرفته‌اند شهید شده و متاسفانه آنها در حومه پاریس پایگاه دارند و به پارلمان فرانسه هم دسترسی دارند در حالیکه وزارت امورخارجه فرانسه موضعی روشن در این باره گرفته و آنها را تروریست خوانده است.

معذلک، آسان نیست که بتوان در برابر افکار عمومی و مجلس ایران این آزادی عمل گسترده این فرقه تروریستی در فرانسه را توجیه نمود.

در هر حال، ما جدیت خود را برای مبارزه با تروریسم و علیه داعش نشان داده ایم. همکاری ما با عراق و سوریه و کردها در عراق جدیت ما در مبارزه با داعش را که نه تنها یک تهدید واقعی برای منطقه بلکه برای اروپا و دیگر کشورهای جهان می‌باشد نشان داده است.

فراموش نکنید تعداد جوانان فرانسوی را که به این گروه تروریستی ملحق شده‌اند و دیر یا زود با تجربیات جنگی‌شان و سلاح‌هایی که در اختیارشان قرار گرفته است به فرانسه و کشورهای خودشان باز می‌گردند. این موضوع منافع مشترک ماست که می‌تواند اجازه دهد همکاری عمیقی بین دو کشور داشته باشیم.

در خصوص دیگر موضوعات سیاسی منطقه‌ای من از وجود ظرفیت در دو کشور برای دیالوگ و همکاری با یکدیگر و کمک به دیگر کشورها و مردم منطقه برای یافتن راه حل‌های سیاسی در لبنان، سوریه، یمن، افغانستان و . . . اطمینان دارم. فرانسه می‌تواند روی همکاری ایران حساب کند.

در دیگر زمینه‌ها از جمله همکاری‌های فرهنگی، هنری، علمی، باستان شناسی و. . . نیز دو کشور می‌توانند کاملا با هم همکاری کنند ضمن اینکه قبلا هم همکاری هایی در گذشته در این زمینه‌ها وجود داشته است و امروزه نیز باید آنها را دوباره فعال کرد. بنابراین می‌توان چشم اندازی درخشان برای روابط ایران و فرانسه تصور نمود، البته اگر مسلما دولت فرانسه نیز اراده حرکت در این زمینه را داشته باشد.

آخرین نکته در خصوص رویکرد منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران این که ما هیچ نیت سلطه جویانه‌ای (هژمونیک) در منطقه نداریم و به همین دلیل هم هست که جمهوری اسلامی ایران همواره از سوی مردم منطقه با آغوش باز مورد پذیرش و استقبال قرار گرفته است.

ما به یک همکاری جمعی در منطقه اعتقاد داریم و می‌خواهیم همگی برای صلح و ثبات و امنیت منطقه و با همه کشورهای ذیربط تلاش نماییم.

برخی از این کشورها متاسفانه به اشتباه سیاست رقابت خصمانه با ایران را در پیش گرفته‌اند که قابل درک نیست زیرا ما به دنبال یک رابطه حسن همجواری با همه این کشورها براساس احترام متقابل بوده و بر آن تاکید داریم.

انتهای پیام