محقق‌داماد: ادیان برای آرامش انسان‌ها هستند

رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم گفت: ادیان برای آرامش انسان‌ها هستند و باید به جای خشونت‌آمیزی، دوستی را جایگزین کنیم.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، آیت‌الله مصطفی محقق‌داماد، در دومین دور گفت‌وگوی دینی مرکز گفت‌وگوی ادیان و تمدن‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با اندیشمندان اسلوونی، با عنوان «گفتمان جهان بدون خشونت و افراط گرایی» از خشونت به عنوان پدیده‌ای به درازای عمر انسان یاد کرد و گفت: متون مقدس ادیان ابراهیمی تاریخ پیدایش نخستین خشونت را به زمان خلقت آدم و زندگی او بر روی زمین و رویداد درگیری دو تن از فرزندان او نسبت می‌دهند.

وی گفت: صرف نظر از نمادین یا راستین بودن این رویداد، گزارش آن در متون مقدس دینی نشانگر این نکته است که خشونت و پرخاشگری همزاد انسان است.

رئیس گروه اسلام فرهنگستان علوم افزود: نکته دیگری که در این داستان برجستگی دارد این است که هم استعداد خشونت‌ورزی و هم نیروی خشونت‌پرهیزی هر دو در نهاد انسان از بدو آفرینش به ودیعه گزارده شده است.

وی ادامه داد: قابیل که آزمندانه و حسدورزانه برادرش را به مرگ تهدید می‌کند و نهال زندگی‌اش را از گستره هستی بر می‌کند، نماد استعداد خشونت‌ورزی است ولی در مقابل هابیل که مداراجویانه از کاربرد منطق زور دوری می‌گزیند، نمود ظرفیت خشونت پرهیزی وی می‌باشد. بنابراین، این داستان ثابت می‌کند که بشر استعداد هر دو نهاد را دارد؛ در واقع بستگی به جای تربیت و محیط پرورش و طرز تفکر و فرهنگ او دارد.

محقق‌داماد بیان کرد: با نگاهی به تاریخ نوین و کهن، نمونه‌های عینی فراوانی را برای هر دو استعداد انسان در می‌یابیم، از یک سو انسانی را در می‌یابیم که خصلت‌های مداراجویانه و مهرورزی را در پیش گرفته و از سویی دیگر افرادی را می‌بینیم که مانند حیوانات درنده پنجه در روی دیگران افکنده و از هیچ خشونتی فروگذار نکردند.

وی ادامه داد: در خور یادآوری است که پیدایش گفتمان خشونت‌پرهیزی در ادبیات حقوق بشر و ناروا اعلام شدن هر گونه تبعیض علیه انسان‌ها هیچگاه به معنای تسلط انسان مدرن بر خشونت‌ورزی و پرخاشگری نیست، بلکه عصر نوین پرخاش و خشونت که با دو جنگ جهانی اول و دوم آغاز شد ادامه دارد.

رئیس گروه اسلام فرهنگستان علوم افزود: اما آنچه قابل تأمل است این است که گفتمان خشونت‌پرهیزی برای نخستین بار در تاریخ حیات انسان بر پایه‌های نظری مستحکمی بنا شده است و به نگرش عقلانی بدل گشته است.

محقق‌داماد در ادامه مطرح کرد: آنچه خلاف انتظار و جای تأسف است اینکه در قرن معاصر انگیزه‌های دینی مورد خشونت قرار گرفته است. ما پیروان ادیان به خصوص ادیان الهی و ابراهیمی باید با بازنگری و مطالعه در تاریخ جوامع دینی یک سوال را برای خویش مطرح کنیم و بدان پاسخ دهیم که اگر ادیان برای آرامش انسان‌ها هستند چه باید کرد که به جای خشونت‌آمیزی، دوستی را جایگزین آن کنیم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: تمام خشونت‌گران دینی در سایه جهل به سر می‌برند و این گونه خشونت‌ها را برای رضایت خدا و ورود به بهشت می‌دانند. آن خدایی که من می‌شناسم هرگز کسانیکه زندگی دنیایی دیگران را جهنم می‌سازند را به بهشت خویش راه نخواهد داد و بوی بهشت به مشام آنان نخواهد رسید.

معرفی خانواده دین محور به جامعه جهانی

حجت‌الاسلام والمسلمین محسن الویری، استادیار دانشگاه باقرالعلوم(ع) نیز در این نشست سخنان خود را با موضوع الگوی خانواده دینی و خشونت‌گریزی آغاز کرد و گفت: خانواده از پدر و مادر و فرزندان تشکیل می‌شود که سه منشاء اصلی تجربیات فردی، قوانین اجتماعی و آموزه‌های دینی بر روح حاکم بر خانواده وجود دارد.

وی با تأکید بر اینکه خانواده دین محور، دین بنیاد و بهره‌مند از آموزه‌های دینی نقش مهمی در برقراری صلح و پرهیز از خشونت دارد، گفت: خانواده، خود به تنهایی می‌تواند منشاء مبارزه با خشونت تلقی شود اما مهم آن است که از چه آموزه‌ای بهره‌مند شده باشد.

الویری با اشاره به نقش خانواده از منظر قرآن کریم و انبیاء الهی، اظهار کرد: لازم است تا ما دین شناسان و مبلغان دین، خانواده را از منظر قرآن کریم و دین مبین اسلام به جامعه معرفی کنیم.

وی به ضرورت تولید لوح‌های فشرده، اقلام فرهنگی، کتب و جزوات با مضامین دینی برای معرفی خانواده تأکید کرد و گفت: از طریق این مهم می‌توان خانواده دین محور را به جامعه جهانی جهت بسط و گسترش اسلام حقیقی معرفی کنیم.

گفت‌وگو؛ عامل دستیابی به صلح و آرامش

حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالحسین خسروپناه، رییس مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در باب نقش عقلانیت حکیمانه در جلوگیری از خشونت و افراط‌گرایی گفت: فلاسفه اسلامی غضب را منشاء خشونت می‌دانند و باید به واسطه عقل آن را کنترل کرد. در حکمت اسلامی عقل در برابر جهل به کار می‌رود و جهل در حکمت اسلامی معانی مختلفی دارد که می‌توان از جهل به عنوان نادانی، بی سوادی، بی تدبیری و بی فضیلتی یاد کرد.

وی گفت‌وگو را راهکار بسیار مناسبی در حل اختلاف نظرها دانست و گفت: عامل دستیابی به صلح و آرامش، گفت‌وگو نام برده می‌شود.

خسروپناه در پایان سخنان خود تأکید کرد: باید از طریق سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی و گفت‌وگوهای بین ادیان، تئوری‌ پیوند عقلانی و حکیمانه را مطرح کنیم تا بشریت به صلح و سازش دست یابد و آسایش همراه با فضیلت را داشته باشد.

بر اساس این گزارش، این دور از گفت‌وگو‌ها روز سه‌شنبه 24 آذر در مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه و چهارشنبه 25 آذر در دانشگاه ادیان و مذاهب شهر قم ادامه می‌یابد.

پیش از این نیز نخستین دور گفت‌وگوهای دینی ایران با اساتید دانشکده الهیات دانشگاه لوبلیانا، اردیبهشت 1387 در تهران برگزار شده بود.

انتهای پیام