چرا عراق تا این حد به حضور نظامیان ترکیه در موصل حساس شده است؟

از اوایل هفته جاری با انتشار خبری مبنی بر اعزام نزدیک به 150 مربی نظامی ترکیه به شمال عراق، تنش میان دو کشور بالا گرفته است؛ تنشی کم سابقه که حتی پای شورای امنیت را نیز به میان کشیده است.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، وجود نیروهای ترکیه در مناطق شمالی عراق موضوع تازه‌ای نیست و به پیش از سرنگونی نظام صدام برمی‌گردد. این طرح براساس توافقی میان صدام و دولت ترکیه مجوز قانونی گرفت و با سقوط صدام و روی کار آمدن نظام جدید در عراق باز هم به قوت خود باقیماند. توافق مذکور به هر دو طرف امکان می‌داد شبه نظامیان کرد که دشمن مشترک بغداد و آنکارا محسوب می‌شدند را در داخل مرزهای یکدیگر تعقیب کنند.

گرچه دولت بغداد امروز دیگر به شکل مستقیم از این توافق نفع نمی‌برد ولی با اصرار آنکارا توافق را تمدید کرده و در مقابل بارها از ترکیه کمک‌های نظامی قابل توجهی برای مقابله با داعش دریافت کرده است ولی چرا اکنون این موضوع تا این حد حساسیت طرف عراقی را بر انگیخته است؟

اینکه ورود 150 مربی نظامی ترکیه به شمال عراق تا این حد جنجال به پا کرده در واقع یک دلیل موجه برای بغداد دارد که می‌توان به طور خلاصه آن را "جلوگیری از روی کار آمدن نیروی نظامی موازی با ارتش عراق در کوتاه مدت و ممانعت از تجزیه این کشور در دراز مدت" نامید.

نیروهایی که ترکیه به شمال عراق اعزام کرده وظیفه آموزش و تجهیز صدها داوطلب سنی و عشایری شمال عراق را برعهده دارند که فرماندهی آنها را اثیل النجیفی، استاندار پیشین نینوا و برادر اسامه النجیفی، رئیس قبلی پارلمان عراق برعهده دارد.

خاندان النجیفی که با پشتوانه سیاسی و اقتصادی برخی کشورهای عرب منطقه از نفوذ بالایی در مناطق سنی نشین شمالی و غربی عراق برخوردارند، پس از سقوط استان نینوا و مرکز آن موصل به دست داعش تا حدود زیادی از عرصه قدرت کنار گذاشته شدند. اسامه النجیفی که دوره ریاستش بر پارلمان به اتمام رسیده بود به معاونت ریاست جمهور عراق انتخاب شد که پس از چندی نخست وزیر عراق با اعلام اصلاحاتی این پست را نیز از وی گرفت. اثیل هم که به ناکارآمدی در اداره موصل و تسلیم کردن آن به داعش متهم شده، توسط پارلمان از استانداری برکنار شد.

اکنون این دو برادر هسته اولیه نیرویی سنی تحت عنوان "حشد الوطنی" (بسیح ملی) را تشکیل داده‌اند که در مقابل نیروهای شیعی "حشد الشعبی" (بسیج مردمی) قرارگرفته است و در واقع تلاشی از سوی اهل سنت عراق برای جلوگیری از به حاشیه رانده شدن، به دست گرفتن اداره مناطق خود و جدا شدن از دولت مرکزی عراق در بلند مدت محسوب می‌شود؛ تلاشی که کاملا از سوی عربستان و قطر حمایت می‌شود.

ترکیه نیز که از تشکیل یک منطقه خودمختار سنی در شمال و غرب عراق منافع زیادی به دست می‌آورد از این طرح حمایت می‌کند و کار آموزش و تجهیز این نیروها در پادگان الزلقان در حومه موصل را بر عهده گرفته است. پادگانی که چند ماه است با اطلاع آمریکا در شمال عراق ایجاد شده و از ورود خبرنگاران و هر فرد دیگری به آن به شدت جلوگیری می‌شود.

واشنگتن اعلام کرده که از برنامه ترکیه برای آموزش نیروهای تحت فرمان اثیل النجیفی آگاه است اما این طرح در چارچوب برنامه‌های ائتلاف تحت رهبری آمریکا نیست. در واقع ائتلاف تحت رهبری آمریکا که خود اقدامات مشابهی در آموزش کردها و عشایر سنی استان الانبار را در دستور کار دارد این طرح ترکیه را در راستای برنامه‌های خود علیه داعش مثبت می‌داند و از آن حمایت می‌کند.

گرچه اثیل النجیفی هدف از تشکیل این نیرو را آزادسازی موصل و دیگر مناطق سنی نشین شمال عراق از دست داعش اعلام کرده اما پشتیبانی گسترده منطقه‌ای از آن شک و شبهه‌های زیادی را بر انگیخته و نگران شدید شیعیان و به تبع آن دولت مرکزی بغداد را به دنبال داشته است.

در واقع دولت بغداد نگران سرنوشت این نیروها پس از بیرون راندن داعش از موصل و استان نینواست. آنها می‌گویند نیروهایی که هیچ ارتباط مالی یا فرماندهی با دولت مرکزی ندارند در آینده می‌توانند برای وحدت ملی عراق خطرساز باشند و این اقدام را سنگ بنای تجزیه کشور می‌دانند. همین امر باعث شده تا دولت مردان عراقی تمام تلاش خود را برای جلوگیری از تشکیل این نیروها به کار گیرند و حتی حاضر شده‌اند روابط تجاری و نظامی خود با ترکیه را به خطر بیندازند و آنکارا را به شورای امنیت بکشانند.

انتهای پیام