نقش ایران در مبارزه با تروریسم

بعد از 11 سپتامبر یکی از اولین اقداماتی که صورت گرفت این بود که کشورهای عضو شورای امنیت تلاش کردند تا ریشه های جریان تروریسم و گروه های تکفیری-جهادی نظیر القاعده را بخشکانند و جلوی ارسال پول، سلاح و نفرات را به این گروه ها را بگیرند. به خاطر همین قطعنامه 1373 را در سال 2001 درشورای امنیت تصویب کردند و کمیته ای به نام کمیته مقابله با تروریسم یا CTC را زیر نظر شورای امنیت تشکیل دادند.
مطابق این قطعنامه قرار بود سازوکارهای جهانشمولی ایجاد شود تا بر اساس آن همه کشورها بر علیه اقدامات گروه های تروریستی عمل کنند. با این حال اقدامات جورج بوش و برخی کشورهای منطقه باعث شد تا این اتفاق رخ ندهد. این کشورها برای این که این موضوع را از حیز انتفاع بیندازند دست به ایجاد نهادهایی موازی و گزینشی نمودند که عملا با استانداردهای دوگانه جلوی مبارزه واقعی با تروریسم را گرفت و کماکان آنرا به عنوان یک ابزار سیاسی حفظ نمود. مثلا عربستان با هزینه های گزاف مرکز ضد تروریسمUNCCT یا مرکز دیگری با عنوان بازپروری جهادیست های سابق CRC را ایجاد کرد. ویا نهاد دیگری با عنوان مجمع جهانی ضد تروریسم GCTF از انتخاب گزینشی حدود سی کشور ایجاد کردند.
این اقدامات باعث شد تا جهانشمولی که قرار بود این سازوکارها داشته باشد از بین برود و مبارزه با تروریسم و مهمترین لازمه آن یعنی همکاری کشورها در قطع منابع مالی، تسلیحاتی و انسانی این گروهها در عمل انجام نشود. این موضوع و استاندارد دوگانه حتی انتقاد خود این کشورها را نیز در بر داشته است. به عنوان نمونه سال گذشته، جو بایدن، معاون رییس جمهور آمریکا، در سخنرانی خود در دانشگاه هاروارد به به صراحت از چهار کشوری را که در اکثر این سازوکارهای موازی و نمایشی عضو هستند، نام برد و از عربستان، امارات متحده عربی ، قطر و ترکیه به خاطر حمایت از تروریست های تکفیری- جهادی علنا انتقاد کرد. بنابراین این نکته امروز واضح است که سازوکارهای بین المللی ضد تروریسم به طور صحیح و کارا عمل نمی کنند.
پس از اعلام ائتلاف جدید ضد تروریسم شامل سوریه، عراق، ایران و روسیه، این کشورها همزمان با تشدید عملیات نظامی در سوریه، در دو زمینه دیگر هم فعالیت های خود را تشدید کردند: سازوکارهای سیاسی و سازوکار های بین المللی ضد تروریسم. مذاکرات وین 1 و 2 که ایران هم برای نخستین بار در آنها شرکت کرد، نمونه این فعالیت های جدید سیاسی است. بعلاوه روسیه قطعنامه جدیدی به شماره 2199 را هم در تعمیم و تشدید مبارزه علیه تروریسم به شورای امنیت پیشنهاد داد که به تصویب رسید و گام مهمی در احیای سازوکارهایی بود که در قطعنامه 1373 سال 2001 به تصویب رسیده بود. این تلاش ها عمدتا در این جهت هستند که مبارزه با تروریسم را از حالت انتخابی و استانداردهای دوگانه خارج سازند.
اتفاق مثبت دیگری که بعد از حملات خونبار تروریستی در پاریش افتاد، قطعنامه پیشنهادی فرانسه بعنوان یکی دیگر از اعضایس دائمی شورای امنیت به شماره 2249 بود که این قطعنامه هم مشابه قطعنامه قبلی روسیه می تواند گام مثبتی باشد تا مبارزه با تروریسم را از استفاده ابزاری و گزینشی به سازوکاری جهانشمول با شرکت همه کشورها تبدیل کند و مبارزه با تروریسم را از حالت شعاری خارج کنند.
اتفاقات اخیر، شامل تحرکات جدید ائتلاف چهارگانه در صحنه های نبرد سوریه، مذاکرات وین و اقدامات حقوقی ضدتروریسم بعلاوه برخی اقدامات بعد از حملات تروریستی پاریس، می تواند ما را به اراده سیاسی جدی تر برای مبارزه واقعی و موثر با تروریسم امیدوار کند.
درباره بحث اهمیت ایران در مبارزه با تروریسم و این که جمهوری اسلامی چه نقشی می تواند در ائتلاف ضد تروریستی داشته باشد باید گفت ایران خود بزرگترین قربانی تروریسم بوده و به همین خاطر همواره با برخورد دوگانه و وجود استانداردهای دوگانه در قبال تروریسم مخالف بوده است. پیشنهاد مهم رئیس جمهور محترم در جریان سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل در سال 2013 تحت عنوان «جهان علیه خشونت و تروریسم» که همان سال به قطعنامه مجمع عمومی تصویب شد، گام مثبتی در خروج ساز و کارهای ضد تروریسم از حالت انتخابی و استفاده ابزاری است.
به علاوه همانگونه که گفته شد ایران یکی از کشورهای اصلی ائتلاف چهارگانه ضد تروریسم در سوریه است و گام های مهمی در این راستا در هر سه جنبه نظامی، سیاسی و بین المللی به همراه سایر اعضای این ائتلاف برداشته است. این ائتلاف چهارگانه یکی از مهمترین و موثرترین اقدامات ضد تروریسم در دهه های اخیر است و باید به آن توجه کافی شود. مرکز اصلی این ائتلاف دو کشور سوریه و عر اق هستند که مهترین هدف فعالیت های مخرب تروریست های هستند و دو کشور ایران و روسیه هم بعنوان همسایگان این دو کشور به آنها در مبارزه با تروریسم کمک می کنند.
نکته مهم دیگر این است که در مبارزه با تروریسم کشورهای منطقه هستند که نقش اصلی را بر عهده دارند، چرا که هرچه نزدیکی جغرافیایی کشورها به مراکز اصلی فعالیت تروریست ها بیشتر باشد، تهدیدات علیه آن کشورها بیشتر و در نتیجه نقش آن کشورها در مقابله با تروریسم نیز مهم تر خواهد بود. ممکن است آمریکایی ها یا اروپایی ها اقداماتی را در مبارزه محدود و نمایشی با تروریسم انجام دهند، اما بدون شک اولویت این موضوع برای آنها با فاصله جغرافیایی شان نسبت عکس دارد.
ایران یکی از کشورهایی است که سالهاست بر این نکته تاکید می کند که جهان باید به راهکارهای واقعی و موثر در مقابله با تروریسم روی آورد و استفاده ابزاری و گزینشی از آن را کنار بگذارد. گفتگوی تلفنی رئیس جمهور فرانسه با جناب آقای روحانی نیز با وجه به همین نقش سازنده و پیشرو ایران در مبارزه با تروریسم صورت گرفته است. با این حال این که چقدر این حرکت های مثبت اعلام در عمل به سیاست ها و تلاش های واقعی ضد تروریسم تبدیل می شود، موضوعی است که باید منتظر ماند و دید.

4949