اختلاف دیدگاه بغداد و اربیل؛ ضرورت مقابله با توطئه‌های آمریکا

به گزارش خبرگزاری مهر، عراق کشوری در خاورمیانه است که شکل گیری آن به چند قرن گذشته باز می گردد. این کشور از بدو تاسیس تاکنون مسیر پر فراز و نشیبی را طی کرده است و همه نوع حکومت از پادشاهی تا جمهوری و دیکتاتوری بعثی ها را به خود دیده است.

پس از سال ۲۰۰۳ و اشغال این کشور پل برمر به عنوان حاکم نظامی از سوی آمریکایی ها انتخاب شد و پس از شورای انتقالی، و دولت های ایاد علاوی، ابراهیم الجعفری و نوری مالکی را پشت سر گذشته است و هم اکنون نیز حیدر العبادی رئیس کابینه عراق است.

اما موضوعی که در اینجا به دنبال پرداختن به آن هستیم موضوع اقلیم کردستان در عراق است. در واقع سیر تحولی اقلیم کردستان را از سال ۱۹۹۱ و منطقه پرواز ممنوعه در مدار ۳۶ درجه در شمال عراق می توان جستجو کرد.

اقلیم کردستان عراق شامل استانهای دهوک، اربیل، سلیمانیه است و حدود ۴۰۰۰۰ کیلومتر مربع را شامل می شود. جمعیت آن را حدود چهار میلیون نفر تخمین می زنند. مرکز اقلیم کردستان اربیل است.

ریاست این منطقه در حال حاضر با مسعود بارزانی است. مسعود بارزانی در سال ۲۰۰۵ ریاست اقلیم کردستان عراق را پس از انتخاب از جانب پارلمان بر عهده گرفت. در سال ۲۰۰۹ دوره ریاست وی با کسب ۶۹ درصد آرای پارلمان تمدید شد. در سال ۲۰۱۳ دوره ریاست بارزانی پس از اختلاف احزاب کرد بر سر همه پرسی قانون اساسی اقلیم کردستان بار دیگر به مدت ۲ سال تمدید شد.

از نظر قانونی مهلت وی به پایان رسیده است و پارلمان کردستان عراق قصد تمدید دوره ریاست وی را ندارد و اعتراضاتی که اخیر رخ داد نیز در همین راستا بود اما بارزانی با توسل به زور و به کار بستن نیروهای امنیتی کوشید که موقعیت خود را تقویت کند.

میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق اختلافات حل نشده ای وجود دارد که این اختلافات در دوره نوری المالکی تشدید شد. موضوع ماده ۱۴۰ قانون اساسی درباره مناطق مورد منازعه، فروش نفت اقلیم کردستان عراق و بودجه اختصاص داده شده به این منطقه از مهمترین اختلافات طرفین بود که حل نشده است.

اربیل همچنین به ویژه در دوره نوری مالکی میزبان فراریان از چنگال عدالت بوده است که فرار طارق الهاشمی که سمت معاون رئیس جمهوری وقت را داشت از جمله آنها بود. همچنین آن گونه که رسانه های عراقی اعلام کرده اند، اربیل میزبان کنفرانس هایی علیه ملت عراق بوده است. علاوه بر آن رسانه ها همواره از حضور صهیونیستها در این منطقه سخن گفته اند موضوعی که از سوی مسئولان اقلیم رد شده است.

بروز و ظهور داعش در عراق این فرصت را به مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق داد که با استفاده از شرایط به دست آمده مناطق مورد منازعه را به کنترل خود درآورد. عقب‌نشینی ارتش عراق در مناطق شمالی در نبرد با گروه داعش منجر به آن شد که پیشمرگه‌های کرد در حالت آماده‌باش قرار گیرند و در مواردی خلأ قدرت را برای جلوگیری از نفوذ بیشتر داعش پر کنند. در نبرد با گروه داعش پیشمرگه‌های کرد وارد منطقه نفت‌خیز کرکوک و مورد مناقشه شدند و ضمن ممانعت از کنترل آن توسط تروریست‌ها از تعیین سرنوشت این استان با برگزاری همه‌پرسی خبر دادند.

روابط گرم بارزانی با آمریکایی ها سبب شد آمریکایی ها هنگامی که داعش به نزدیکی اربیل رسید ائتلاف بین المللی را تشکیل دهد و آمریکایی ها نیز در این مدت در راستای تضعیف نیروهای مردمی عراق و تبلیغ برای پیشمرگان کرد برآیند.

جنجالی که چند روز گذشته پس از آزادی سنجار با کمک آمریکایی ها انجام شد نیز با جنجال های فراوانی روبرو شد. قیس خزعلی رئیس عصائب اهل الحق عراق سیطره پیشمرگان بر سنجار را اشغالی پیچیده تر از اشغال داعش توصیف کرد.

منطقه سنجار نیز از مناطق مورد مناقشه است که به نظر می رسد مسعود بارزانی همانند کرکوک آن را حل شده می داند. مسعود بارزانی، رئیس منطقه کردستان عراق روز جمعه پس از آزادسازی سنجار با حضور در این منطقه در جمع خبرنگاران گفت: امروز نیروهای پیشمرگه شهر سنجار را به طور کامل آزاد کردند. امروز یک روز تاریخی است.

بارزانی با بیان اینکه سنجار از ابتدا جزء کردستان بوده است، افزود: منطقه کردستان برای بازگرداندن اهالی شهر پس ازعملیات نظامی تلاش خواهد کرد

وی در ادامه تصریح کرد که دولت اقلیم کردستان برای تبدیل شهر سنجار به استان با دولت مرکزی همکاری خواهد کرد.

برخی از جمله محمد سعدون الصهیود از ائتلاف دولت قانون درباره آزادسازی سنجار بر این باور است که این یک توافق میان آمریکا و داعش و مسعود بارزانی برای بالا بردن جایگاه وی پس از مشکلاتی که اخیر در داخل احزاب کردی رخ داده بود عنوان کرده اند.

پایگاه ایلاف در گزارشی درباره رئیس اقلیم کردستان نوشته است که مسعود بارزانی از آگوست گذشته وارد خلاء قانونی شده است و گروه های سیاسی اصلی نتوانسته اند راهکار برای برون رفت از مشکل بیابند.

این رسانه می نویسد: بارزانی به گونه ای رفتار می کند که گویا هنوز رئیس قانونی است. با توجه به اینکه همه شروط حزب دموکرات در مذاکره با دیگر احزاب کردی بر ماندن بارزانی بر ریاست اقلیم کردستان دلالت دارد این نشانه این است که وی خیال ترک پست و سمت ریاست اقلیم کردستان عراق را ندارد.

این رسانه به تلاش مسعود بارزانی برای مورثی کردن قدرت اشاره کرده است.

علاوه بر این روابط اقلیم کردستان با ترکیه خود بر دامنه مشکلات با دولت مرکزی افزوده است به ویژه که در دوره نخست وزیری نوری مالکی برخی مقامات ترکیه ای به اقلیم کردستان سفر کردند.

اما موضوع دیگری که از اختلاف میان دولت مرکزی و اقلیم کردستان حکایت دارد درگیری های طوزخورماتو در استان صلاح الدین است. به طور کلی علاوه بر کرکوک که به عنوان شهر نفت خیز مهمترین منطقه مورد مناقشه است در استان های صلاح الدین، دیالی و نینوا نیز مناطق مورد مناقشه طرفین وجود دارد. درگیری های طوزخورماتو از ۲۱ نوامبر شروع شد و ۱۷ کشته برجای گذاشت. موضوعی که واکنش نماینده مرجعیت عراق را نیز به دنبال داشت و از آن ابراز تاسف شد.

البته به اعتقاد برخی ناظران حوادث طوزخورماتو در واقع بی ارتباط با وقایع سنجار نبود یعنی با توجه به اینکه آزادسازی سنجار با هدف قدرت نمایی حزب دموکرات و مسعود بارزانی برای تقویت توان خود در برابر رقبای داخلی در اقلیم کردستان انجام شد در طوزخورماتو نیز اتحادیه مهینی باید اقداماتی انجام می داد تا از قاقله عقب نماند.

مسعود بارزانی باید از فرصت طلبی دست بردارد و به جای این افکار به طور جدی دوش به دوش نیروهای مردمی به مقابله با داعش که هم اکنون بزرگترین تهدیدی برای امنیت کل عراق است باشد.

تشکیل اقلیم کردستان گرچه بر اساس قانون اساسی سال ۲۰۰۵ واقعیت پیدا کرده است اما نباید شرایط به گونه ای باشد که به وحدت عراق لطمه وار کند. هر چند که شرایط کنونی عراق و سیاست های واشنگتن به گونه ای که این کشور را به سوی سرنوشت خطرناکی سوق می دهد.

اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق باید اختلافات خود را عاقلانه حل و فصل کنند. سیاست تضعیف بغداد همان سیاستی است که سعودی ها و برخی کشورهای حوزه خلیج فارس دنبال می کنند.

در شرایط کنونی باید همه در راستای اتحاد و همدلی گام بردارند و ناخواسته در مسیر تحقق خواسته های آمریکایی ها برای تجزیه عراق گام برندارند به ویژه که آمریکایی از فدرالی کردن و تشکیل اقلیم ها در عراق گزینه تجزیه را جستجو می کنند.