تدبیر انتخاباتی دولت یازدهم برای مجلس دهم؛ قطار تغییر استانداران به راه است/ پرونده

مریم محمدپور: تغییر استانداران را پیش‌تر وزیر کشور وعده داده بود. عبدالرضا رحمانی فضلی حدود یک ماه پیش گفته بود: به عنوان وزیر، هر وقت به این نتیجه برسم که استاندار یا فرمانداری توانایی ایفای مسئولیت ندارد او را عوض می‌کنم،‌ حتی اگر در شب انتخابات هم به این نتیجه برسم که فرماندار یا استانداری توانا نیست او را عوض می‌کنم. (اینجا)

رحمانی فضلی در ابتدای روی کار آمدنش در برابر تغییر استاندارها مقاومت می‌کرد و تغییر تمام استانداران دولت احمدی‌نژاد تا 14 اسفند سال 92 به طول انجامید (اینجا). در سال 94 اما وزیر کشور فعال شده است و از هفت استانی که تغییر دوباره استاندار را پس از اسفند 92 به خود دیده‌اند، تجربه پنج استان مربوط به سال 94 است یعنی سالی که در آن دو انتخابات مهم در کشور برگزار می‌شود.

انتخابات نزدیک است و استاندارانی باید سرکار باشند که دولت مطمئن است با سیاست‌های او هماهنگ است. روحانی در جلسه هیات وزیران که دو استاندار سمنان و قزوین رای اعتماد گرفتند سخنانی درباره انتخابات گفته که نشان می دهد که تغییر استانداران با هفتم اسفند بی ارتباط نیست. او با اشاره به قرار داشتن در آستانه برگزاری انتخابات، استانداران را به آماده کردن شرایط و زمینه‌های برگزاری شکوهمند و همراه با آرامش انتخابات سفارش نموده و اظهار امیدواری کرده است که در پرتو یک انتخابات باشکوه، افراد تأثیرگذار با تجربه، با تدبیر و توانمند برای خدمت هر چه بیشتر به کشور به مجلس راه یابند (اینجا).

اما دولت یازدهم در تغییر این هفت استاندار چه مسیری را طی کرده است؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید به سراغ استان البرز برویم. دولت حدود 10 ماه پس از سرکار آمدنش در 4 خرداد سال 93 طاهر طاهری را عزل و حمید طهایی را جایگزین او کرد. در آن زمان حسینعلی امیری دلیل این جابجایی را همسو نبودن استاندار قبلی با سیاست های دولت عنوان کرد و گفت وزارت کشور ارزیابی استانداران را در دستورکار خود دارد (اینجا) ارزیابی ای که به نظر می رسد اکنون شاخص ها جدیدی را برای بررسی دارد.

دومین ایستگاه قطار تغییرات دوباره در استان مرکزی بود. محمد حسین مقیمی در دی ماه سال 93 به تهران آمد و در اردیبهشت سال 94 محمود زمانی قمی که از اعضای بنیاد باران است، بر صندلی پیشین او تکیه زد (اینجا). تغییر او با واکنش نماینده ولی فقیه در استان همراه بود و دری نجف آبادی، حاضر به دیدار با زمانی نشد (اینجا)، اما رحمانی فضلی در انتخاب خود مصمم بود.

قم ایستگاه سوم است. هفته نامه صدا تغییر استاندار قم را مربوط به اختلافات میان استاندار و معاون سیاسی او اعلام کرد. به نوشته این هفته نامه محمدصادق صالحی منش از جمله روحانیون نزدیک به سیدحسن خمینی و گزینه اصلاح طلبان برای استانداری قم بوده است. این در حالی بود که علی بنایی گزینه اصولگرایان برای این سمت در نظر گرفته شده بود. وزارت کشور اما در انتخابی میانه، صالحی منش را استاندار و بنایی را معاون سیاسی کرد. آنطور که هفته نامه صدا عنوان کرده اختلاف نظرها میان این دو نفر از بدو کار اغاز و عدم هماهنگی در برنامه‌ها و اختلاف در شیوه مدیریتی روندی فرسایشی را در این استان موجب شد. حاصل آن هم پیش نرفتن طرح‌های سیاسی و عمرانی در استان قم بود. همچنین صالحی منش در آخرین عزل و نصب‌های خود در استانداری قم، با برکناری دو مدیرکل زیرمجموعه معاونت سیاسی خود، دو سرپرست را به جای آن‌ها منصوب کرد، اقدامی که روزنامه 19 دی که نزدیک ترین رسانه به علی بنایی معاون سیاسی استانداری قم است، آن را مخالف نظر علی بنایی می‌دانست(اینجا).  به هر تقدیر با ادامه این اختلافات وزارت کشور به این نتیجه رسید که تغییراتی در استانداری قم ایجاد کند. بنابراین دوم تیرماه اعلام شد که محمد صادق صالحی منش که در 18 ماه گذشته استاندار قم بود، از این سمت استعفا کرده است. او در متن استعفای خود دلیل این تصمیم را شرکت در انتخابات مجلس دهم عنوان کرد (اینجا)  پس از آن هم در 24 تیرماه "سیدصادقی"، با تصویب هیات دولت، به عنوان استاندار قم تعیین شد(اینجا) .

چهارمین استانداری که رفتنی شد، احمدی استاندار فارس بود. حضور او در استانداری فارس و بعد رفتنش با حاشیه‌های زیادی همراه بود. ماجرای برکناری استاندار فارس از اسفندماه سال گذشته جدی شد. زمانی که علی مطهری برای سخنرانی به شیراز رفت اما به جای سخنرانی مورد ضرب و شتم واقع شده و ناگزیر به بازگشت به تهران شد. اگرچه پیش از علی مطهری نیز برنامه‌های مجوزدار متعددی که سخنرانان آن از چهره‌های دولتی (همچون علی یونسی یا معصومه ابتکار)  و یا چهره‌های سیاسی حامی دولت (مانند حسین مرعشی) بودند لغو شده بود اما این بار به دستور رییس جمهور هیاتی برای بررسی ابعاد مسئله راهی شیراز شد(اینجا). در این میان توضیحات استاندار فارس درباره اتفاقاتی که در شیراز برای مطهری افتاده بود و از جمله این ادعا که از قبل به وی گفته شده بود که در این سخنرانی حاضر نشود از سوی علی مطهری رد شد و با اعتراض حامیان دولت همراه شد  (اینجا)  در ادامه نیز خبر برکناری فرماندار جهرم توسط احمدی استاندار فارس آن هم به دلیل کمک به علی مطهری منتشر شد. کار به آنجا رسید که جمشیدی رییس ستاد انتخاباتی روحانی در فارس در نامه ای به رییس جمهور نسبت به عملکرد استاندار هشدار داد (اینجا) . هرچه بود بالاخره نهم تیرماه خبر استعفای استاندار فارس به دلیل کاندیداتوری در انتخابات مجلس دهم منتشر شد (اینجا)  هرچند از آنجا که آخرین مهلت برای استعفا و کاندیداتوری در مجلس از سوی وزیر کشور سوم تیرماه اعلام شده بود. به هر حال همانطور که انتظار می‌رفت این استعفا پذیرفته شد (اینجا)  و سیدمحمدعلی افشانی به عنوان استاندار جدید فارس معرفی شد (اینجا).

استاندار کرمانشاه پنجمین استانداری بود که صابون تغییرات وزارت کشور بر تنش کشیده شد. آنچه موجب شد تا علاوه بر اصلاح طلبان (به دلیل حضور نزدیکان احمدی نژاد در نزدیکی او)، چهره‌های مذهبی و روحانیون استان نیز خواهان برکناری او شوند شوخی ای بود که رضایی بابادی در یک مراسم رسمی با روحانیون مطرح کرد. حتی کار به تجمع طلاب و روحانیون کشید. رضایی بابادی اگرچه بعد از این ماجرا به دیدار نماینده ولی فقیه در استان کرمانشاه رفت و عذرخواهی کرد اما این موجب نشد تا معترضین خواستار برکناری او نشوند. از جمله محمد جواد مهری، رئیس مجمع نمایندگان استان نامه‌ای خطاب به وزیر کشور نوشت و خواستار عزل و دادگاهی رضایی بابادی شد. چندین امام جمعه از جمله امامان جمعه قصرشیرین، سنقر و کلیایی، اسلام آباد غرب، گیلان غرب، سرپل ذهاب نیز اعتراض کرده و خواستار عذرخواهی استاندار و برخورد با او شدند. همه این اتفاقات کافی بود تا 29 شهریور ماه بی آنکه خبری از استعفای رضایی بابادی منتشر شود، اسدالله رازانی چهره اصلاح طلبی که پیش از این مسئولیت معاونت صندوق توسعه ملی را بر عهده داشته است به عنوان استاندار جدید کرمانشاه معرفی شود (اینجا). به دنبال معرفی یکباره رازانی به عنوان استاندار جدید کرمانشاه تنها توضیحی که از سوی وزارت کشور درباره برکناری رضایی بابادی عنوان شد، سخنان امیری سخنگوی وزارت کشور بود که علت تغییر استاندار کرمانشاه را سکونت خانواده وی در تهران عنوان کرد. (اینجا) حسینعلی امیری همان موقع در جمع خبرنگاران این جابه جایی‌های در وزارت کشور و استانداری‌ها را معمول و متعارف دانسته و گفته بود: سیاست وزارت کشور عدم تغییر در ترکیب استانداران است و انشاءالله دیگر تغییر خاصی در استانداران وجود نخواهد داشت (اینجا) اما ماجرا طور دیگری رقم خورد.

عدم انتصاب مدیران همسو با دولت در استان قزوین، باعث شد ششمین ایستگاه قطار تغییرات دوباره استانداران در قزوین باشد. حامیان دولت از عملکرد مرتضی روزبه ناراضی بودند و در برابر تندترین منتقدان دولت در استان در حمایت از او صف کشیده بودند(اینجا). شهريور ماه بود كه احزاب اصلاح‌طلب استان قزوين به همراه 650 فعال سياسي به رئيس‌جمهور نامه‌اي نوشتند و از او به خاطر تغيير روزبه تشكر كردند. با اين وجود اين تغيير تا چند روز گذشته به طول انجاميد. مرتضي روزبه در ابتداي شروع فعاليتش در استانداري قزوين به اصلاح‌طلبان استان وعده داده بود 80 درصد از خواسته‌هاي آنها را محقق كند. يكي از اين خواسته‌ها انتصاب مديران همسو با شعارهاي دولت بود كه هيچ‌گاه محقق نشد. رسانه‌هاي اصولگراي استان قزوين پيش‌تر با عناويني چون «تاخير در تغيير» آن را شكست اصلاح‌طلبان دانسته بودند. تا اینکه فريدون همتي جایگزین روزبه در این استان شد . همتي مشاور رحماني‌فضلي وزير كشور است كه در رزومه خود سابقه سرپرستي استانداري قم و نمايندگي مردم در مجلس هفتم را دارد.

محمدرضا خباز قرار بود به عنوان کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان و اعتدال گرایان در لیست‌ انتخاباتی مجلس دهم در کاشمر معرفی شود، او برای همین امر از معاونت امور تقنینی مجید انصاری استعفا داده بود اما ظاهرا دولت به این نتیجه رسیده که خباز می‌تواند در برگزاری انتخابات در استانی که زادگاه دو رئیس جمهور اخیر کشور است، مفیدتر باشد و این تحلیل باعث شد هفتمین ایستگاه قطار تغییرات دوباره استانداران در سمنان بایستد (اینجا). البته دو تغییر آخر هر دو در یک روز رقم خورد. گرچه خباز در اولین مصاحبه اش پس از استاندار شدن، از عرصه سیاسی سخن نگفت و به موضوعاتی همچون گردشگری و کمبود آب و کم‌رونقی صنعت  اشاره کرد(اینجا) اما سابقه سیاسی خباز نشانه‌های دیگری به جای می‌گذارد. فریدون همتی نیز در اولین گفت وگویش در سمت استاندار قزوین به موضوعات مشابهی چون رشد و توسعه قزوین اشاره کرده است البته در کنار این سخنان عبارت دیگری نیز دارد؛ او خود را سرباز دولت تدبیر و امید معرفی می‌کند (اینجا) و سرباز می‌تواند برای فرمانده اش راهگشا باشد.

معلوم نیست قطار تغییرات دوباره استانداران، پس از این و تا شب انتخابات در کدام استان ها بایستد؛ اما حالا رحمانی فضلی که خود یک اصولگراست، تیمی را  برای برگزاری انتخابات چیده است، که اکثریت آن اصلاح طلب هستند و البته در صدر آن‌ها محمد حسین مقیمی معاون سیاسی وزارتخانه است.

27213