نسبت دلواپسان با مراجع تقلید

 محمد جواد ظريف وزير خارجه و سکاندار مذاکرات هسته‌اي ايران روز پنجشنبه گذشته در سفري به قم با مراجع عظام تقليد ديدار و گفت‌و‌گو کرد. آن‌گونه که در خبرها آمده است، ظريف گزارشي از تحولات هسته‌اي و شرايط اجراي « برجام» را به مراجع ارائه کرده و آنها نيز از عملکرد تيم هسته‌اي کشور حمايت کرده‌اند. البته بعيد نيست در اين ميان؛ برخي علما نقدهاي مورد نظر خود را نيز با وزير خارجه در ميان گذاشته باشند.

حل و فصل پرونده هسته‌اي به عنوان يکي از شعارها و وعده‌هاي دولت يازدهم و در نهايت توافق انجام شده بين ايران و 1+5 در دو سال گذشته به يکي از محورهاي اساسي اختلاف بين دولت و مخالفان بدل شده است. مخالفان در بيان استدلال‌ها و نقدهاي خود به ديپلماسي هسته‌اي دولت گاه پاي را از حيطه نقادي قانوني و عرفي فراتر گذاشته و کار را به تهديد وزير امور خارجه و رئيس سازمان انرژي اتمي رساندند. با اين حال تلاش‌هاي بي‌شمار آنها براي به ميدان آوردن مردم در اعتراض به عملکرد تيم مذاکره کننده هسته‌اي قرين موفقيت نشد چنانچه نظرسنجي‌هاي رسمي هم حکايت از رضايت 85 درصدي افکار عمومي از توافق هسته‌اي دارد.

تحولات و گزاره‌هاي ياد شده نشانگر آن است که مخالفان برجام علاوه بر آنکه حمايت عمومي را پشت سر خود ندارند، دغدغه‌ها و نقطه نظرات منتقدانه آنان در مخالفت با برجام، در ميان مراجع عظام تقليد هم جايگاهي ندارد. بخصوص که شيوه تعامل و ارتباط آنها با تيم مذاکره کننده هسته‌اي هم در چند ماه اخير از معيارهاي اخلاقي فاصله داشته است.

اين در حالي است که جريان ياد شده به لحاظ هويتي، در اظهار نظرها و اعلام مواضع، خود را بيشتر از هر گروه سياسي ديگر مدافع ارزش‌ها و اهداف و آرمان‌هاي  انقلاب اسلامي قلمداد مي‌کند. برخي از چهره‌هاي سياسي اين جريان البته ابايي از آن ندارد که برداشت خود از تحولات و اتفاقات مهم را بر رأي و نظر اکثريت مردم ارجح بداند چنانکه يکي از بزرگان اين جريان گفته: «مشروعيت حکومت نه تنها تابع رأي و رضايت ملت نيست، بلکه رأي ملت هيچ تأثير و دخالتي در اعتبار آن ندارد».

بي توجهي يا نداشتن اهتمام لازم نسبت به رأي و نظر مردم اگر چه بر اساس معيارها و مدعيات ارزشمدارانه اين جريان سياسي  شايد غير عادي جلوه نکند، اما زاويه گرفتن از مشي و سلوک مراجع عظام تقليد نمي‌تواند امري طبيعي قلمداد شود.

مروري بر مواضع اين جريان سياسي عليه اقدامات و برنامه‌هاي دولت و بخصوص مواجهه آنها با پرونده ملي هسته اي؛ حکايتگر آن است که نه تنها هيچ قرابت و همسويي ميان اين مواضع با سلوک رفتاري و گفتاري مراجع و علماي بزرگ ندارد، بلکه گاهي در مسيري مغاير با ديدگاه‌هاي علما هم حرکت مي‌کنند. پيش از اين؛ يکي از هشدارهاي اساسي کارشناسان، فعالان سياسي و برخي علما به دولت قبل - که به لحاظ سياسي نزديکي‌هاي بسياري با جريان ياد شده دارد - در زمينه «خود مرجع بيني»‌هاي آن بود. آيت‌الله غروي عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم در همان زمان از اينکه برخي افراد دولت خود را اسلام شناس دانسته و لذا نيازي به ارتباط با علما و مراجع نمي‌بينند انتقاد کرده و گفته بود: «گاهي اوقات برخي از اين افراد خودشان را يک ايدئولوگ مي‌خوانند. گاهي اوقات حرف هايي شنيده‌اند و تصور کردند که اين حرف‌ها کفايت مي‌کند که خود را اسلام شناس معرفي کنند. خودشان را صاحب نظر و صاحب فکر در مسائل تخصصي مي‌دانند... برخي چهره‌ها حدود پنجاه سال در حوزه فقه، اصول، تفسير، فلسفه و... مي‌خوانند ولي خودشان خود را اسلام شناس نمي‌دانند.»

حال به نظر مي‌رسد ادامه همان خط «خود مرجع بيني» دوران گذشته در ميان طيف هايي از جريان سياسي مخالف دولت نيز رخنه کرده و نتيجه عيني آن، شکاف موجود ميان رهنمودهاي مراجع و موضع‌گيري پاره‌اي از مخالفان دولت است. هرچند اين گروه، اقليتي منزوي و پر سروصدا هستند که در اردوگاه اصولگرايان هم اعتبار و جايگاهي ندارند.

2727