زمینه برای حزبی شدن انتخابات در کشور فراهم شود

سلسله نشست‌های گفتمان فردا با موضوع "احزاب سیاسی و انتخابات، فرصت‌ها و تهدیدها" با سخنرانی جواد اطاعت و مصطفی کرمی در محل حزب اراده ملت ایران برگزار شد.

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در ابتدای این نشست جواد اطاعت، استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه قانون انتخابات کشور بسیار قدیمی است و مربوط به مجلس دوم مشروطه می‌شود اظهار کرد: قانون انتخاباتی که هم اکنون در کشور اجرا می‌شود در مبنا به مجلس دوم مشروطه بازمی‌گردد و ماهیتش نیز بر برد و باخت در انتخابات قرار دارد، در حالی که در دنیای امروز کشورها در عرصه سیاسی توسعه پیدا کرده‌اند و سعی می‌کنند تا آن‌جا که ممکن است از الگوهای برد- برد استفاده کنند تا همفکری، وحدت و انسجام میان قومیت‌ها و جناح‌های مختلف یک کشور ایجاد شود.

وی با اشاره به سیستم انتخاباتی کشورهای توسعه یافته اظهار کرد: در اکثر کشورهای توسعه یافته دو مجلس وجود دارد که ساز و کار انتخاباتی‌شان نیز با یکدیگر تفاوت‌هایی دارد تا نمایندگانی که به هر کدام از این دو مجلس راه پیدا می‌کنند با یکدیگر تفاوت‌های آشکاری داشته باشند.

اطاعت توضیح داد: در این کشورها که اکثرا کشورهای توسعه یافته هستند یک مجلس عوام وجود دارد و یک مجلس سنا و کسانی که به مجلس عوام می‌روند می کوشند تا خواسته‌های مردم را پیگیری کنند و درواقع حرف دل مردم را به گوش حاکمان برسانند تا حاکمان بدانند مردم چه خواسته و نظری دارند اما مجلس سنا مجلسی است که نمایندگان خاصی را به خود می‌پذیرد و می کوشد براساس اهداف درازمدت کشور به قانون گذاری بپردازد.

او تاکید کرد: در این سیستم حکومتی نمی‌توان مبنای قانون گذاری را تنها بر خواست و اراده ملت قرار داد بلکه اهداف درازمدت کشور نیز بر قانون گذاری تاثیرگذار است و درنتیجه می‌توان گفت برایند نظرات مردم و خواست آن‌ها به اضافه توجه به اهداف درازمدت یک کشور مبنای قانون گذاری قرار می‌گیرد.

وی با انتقاد از شیوه حکومتی کشور اظهار کرد: مشکلی که داریم این است که یک مجلس داریم و این یک مجلس هم مجلس عوام است و هم خواص. ما مجلس خواص را حذف کردیم ولی به جای آن مجبور شدیم نهادهایی مثل مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان را ایجاد کنیم تا خلا مربوط به مجلس خواص را به نوعی پر کنیم.

وی همچنین با اشاره به این نکته که در نظام انتخاباتی ایران هدررفت آرا بالا است اظهار کرد: در نظام انتخاباتی ما هدررفت آرا بالاست و از آن جایی که این انتخابات طبق قانون اساسی بر مبنای اکثریت و در نهایت برد و باخت است یک سیستم انتخاباتی خشن است که در مواردی نیز شاهد درگیری‌ها و حتی قربانیان جانی در این شکل از انتخابات در سال‌های گذشته بوده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه فلسفه نظام‌های انتخاباتی بر پایان دادن به منازعات قرار دارد اظهار کرد: در حالی که فلسفه نظام‌های انتخاباتی بر پایان دادن به منازعات قرار دارد اما ظاهرا در کشور ما انتخابات است که محل منازعه و درگیری است.

اطاعت اظهار کرد: حزب و تحزب فرزند دموکراسی است و احزاب در قانون انتخابات جایگاه پیدا می‌کنند و این که ما به احزاب مجوز بدهیم که به وجود بیایند یا نه، حرف درستی نیست و در حالی که قانون اساسی کشور نیز وجود احزاب را آزاد گذاشته است این مساله در کشور ما باب شده است که به احزاب مجوز شکل‌گیری بدهند.

وی همچنین در پایان به موانع شکل‌گیری احزاب در کشور اشاره کرد و گفت: متاسفانه تحزب در قانون انتخابات ما جایی ندارد که اگر داشت انتخابات کشور حزبی برگزار می‌شد اما به نظرم دولت موظف است الگوهای مختلف انتخاباتی را مطالعه کند و هرچند که قانون اساسی محدودیتی ایجاد کرده است که انتخابات بر مبنای اکثریت باشد، می‌توان در برخی حوزه‌های انتخاباتی الگوهای تازه‌ای را که به اصل اکثریت بودن قانون انتخابات نیز لطمه ای نمی زند اجرا کرد.

در ادامه این نشست مصطفی کرمی عضو شورای مرکزی حزب اراده ملت ایران و مدرس دانشگاه در سخنانی با محور مساله تحزب در ایران اظهار کرد: توجه به ساختارها، پویش ها و کارگزاری‌ها که به عنوان سه ضلع مثلثی محسوب می‌شوند که باعث شده‌اند زمینه رشد و نمو احزاب در ایران اتفاق نیفتد می‌تواند به ما در تحلیل وضعیت احزاب در ایران کمک کند.

وی افزود: مهم است که در درون هر ایدئولوژی پایه‌ای برای شکل گیری تحزب وجود داشته باشد و اگر مکتبی به حق رای مردم توجهی نکند و همان مکتب نیز هدایت جامعه را به عهده بگیرد مطمئنا نمی‌توان شاهد شکل گیری احزاب در آن جامعه بود.

کرمی در ادامه با بیان اینکه مدرن بودن مفهوم تحزب آن را از صورت بندی‌های کهن موجود از جامعه دور می‌کند اظهار کرد: صورت بندی‌های اجتماعی و سیاسی یک جامعه است که می تواند منبعی برای شکل گیری احزاب در آن جامعه باشد و طبعا اگر جامعه‌ای از صورت بندی‌های مدرن اجتماعی و سیاسی برخوردار نباشد از تولید احزاب نیز محروم می‌شود.

وی با اشاره به تجربه کشورهای اروپایی در زمینه شکل گیری نظام حزبی در آن‌ها و مقایسه آن با شرایط ایران در دوره قاجار اظهار کرد: در ایران قرن نوزدهم میلادی نظام حکومتی کاملا سنتی بوده است و هیچ پویایی در آن وجود نداشته یا اینکه بسیار کمرنگ بوده است و بنابراین وقتی در دوران مشروطه عده‌ای از روشنفکران تلاش کردند تا با نگارش کتاب‌هایی، شرایط تحزب را در ایران پدید آورند نتیجه مناسبی به دست نیامد چرا که ما هیچ کدام از تحولات اروپا را در رسیدن به تحزب طی نکرده بودیم.

عضو شورای مرکزی حزب اراده ملت ایران با اشاره به اینکه در جامعه ایران از سال 1285 چندین جریان فکری وجود داشته است که تاثیرگذار بوده‌اند به توضیح این جریان‌ها پرداخت و گفت: جریان ناسیونالیسم که حول اندیشه‌های ترقی‌خواهانه و ملی گرایانه شکل گرفته بود و در دوران رضا شاه نیز به شدت تقویت شد هیچ کوشش تئوریکی برای شکل گیری احزاب و زمینه‌های ایجاد نظام تحزب در کشور انجام نداد و جریان چپ نیز که به لحاظ اجتماعی جامعه ایران را که هیچ تناسبی با ایدیولوژی مارکسیستی نداشت را انتخاب کرده بود نیز در این زمینه چندان موفق نبود.

وی توضیح داد: جریان چپ بیشتر به تعارض و ستیز با حکومت و بخش‌هایی از جامعه که به اعتقاد آن‌ها نماینده امپریالیسم بود پرداخت و توجهی به شکل گیری احزاب نکرد.

کرمی در توضیح جریان سوم که آن را جریان اسلام گرا معرفی کرد گفت: جریان اسلام گرا نیز تجربه‌ای از تحزب ندارد و متون بنیادی این جریان نیز چندان توجهی به تحزب و اراده افراد ندارد و درنتیجه این اندیشه‌ها هیچ کدام نتوانستند شرایط لازم را برای تحزب در کشور ایجاد کنند.

وی با اشاره به شرایط سیاسی کشور پس از انقلاب اسلامی اظهار کرد: بعد از انقلاب نیز متاسفانه گفتمان قالب تحزب را برنمی‌تابد و بیشتر بر وجهه بسیج توده‌ای افراد در جامعه که از کارکردهای احزاب است توجه می‌شود و نه به سایر کارکردهای آن.

عضو شورای مرکزی حزب اراده ملت ایران در پایان نیز اظهار کرد: در ایران امروز احزاب عمدتا به جای اینکه به جامعه و نیروهای اجتماعی متکی باشند به دولت رو می‌کنند و این نیز به ساختاری بازمی‌گردد که از دوره رضاشاه در کشور ایجاد شد و طی آن دولت متولی بخش اقتصاد گردید و صورت بندی اجتماعی جدیدی را خلق کرد که تاکنون هم ادامه دارد و تا این صورت‌بندی تغییر نکند نمی‌توان انتظار چندانی برای پیشرفت تحزب در کشور داشت.

انتهای پیام