انتشار آماری که زندگی‌مان را بهتر می‌کند

براساس قانون مرکز آمار ایران، آمار و اطلاعاتی که در طرح‌ها و سرشماری‎‎های گوناگون جمع‌آوری می‎‎شود، محرمانه است و تنها در تهیه آمارهای کلی و عمومی مورد استفاده قرار گیرد و حتی بر طبق قانون، استناد به این اطلاعات در مراجع قضایی، اداری، مالیاتی و نظایر اینها، موثق نخواهد بود.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه یزد، امروزه نظام آماری کشورها ارتباط مستقیمی با توسعه یافتگی آن کشورها دارد چرا که بنیان تمام برنامه‌ریزی‌های خوب، دقیق و مناسب که پایه‌ریز توسعه یافتگی کشورها قلمداد می‌شود، همین آمارهای به‌روز و صحیح است.

امروز علم آمار به عنوان زیربنای توسعه و اساس برنامه‌ریزی کشورها همانند خواندن و نوشتن به یکی از ضرورتهای جوامع پویا تبدیل شده لذا به توصیه نهادهای بین‌المللی در بسیاری از کشورهای دنیا، روزی تحت عنوان روز جهانی آمار نامگذاری و گرامی داشته می‎‎شود.

امسال نیز از سوی سازمان ملل برای دومین بار پس از سال 2010 میلادی، روز بیستم اکتبر سال ۲۰۱۵ مصادف ۲۸ مهر ۱۳۹۴ به عنوان روز جهانی آمار نامگذاری و با هدف فرهنگ‌سازی بیشتر در این حوزه، شعار این روز "داده بهتر، زندگی بهتر" اعلام شد. هر چند شعار امسال روز جهانی آمار بیانگر این نکته مهم است که اگر اشخاص و دستگاه‎‎های تولیدکننده آمار، داده‌های خوبی را ارائه دهند و آمارهای آلوده ندهند، شاهد زندگی بهتری در جوامع خواهیم بود ولی بازهم بسیاری به بهانه‌های واهی و نادرست از ارائه اطلاعات و داده‌های صحیح سرباز می‌زنند و گاهاً واهمه دارند.

محمد حمید فخرالدین، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد در میزگردی که در دفتر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه یزد برگزار شد، پیرامون اهمیت موضوع آمار، ابتدا به ساختار کنونی نظام آماری استان، اشاره و تصریح کرد: دفتر آمار و اطلاعات استانداری که پس از احیای سازمان مدیریت و برنامه‎‎ریزی به معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‎‎ریزی تبدیل شده است و براساس شرح وظایف و ساختار نیروی انسانی، وظیفه‎‎ی جمع‌‏‏آوری، تولید، پردازش و نشر آمار را برعهده دارد.

این مقام مسئول افزود: غالباً آمار از طریق سرشماری‎‎ها، طرح‎‎های آماری دفاتر استانی و یا حاصل آمارهای ثبتی دستگاه‌های اجرایی جمع آوری می‌شود و برای انتشار در اختیار مرکز آمار ایران قرار می‌گیرد.

وی همچنین به برخی از پیش‌نیازهای تولید آمار اشاره کرد و گفت: در دو حوزه‌ی سرشماری‌ها و طرح‌های آماری به طور مستقیم برای چارچوب‌سازی نیازمند نقشه هستیم، به عبارتی این معاونت در چهار گروه بهنگام‌سازی نقشه، گروه سرشماری‌ها و طرح‌های آماری، گروه حساب‌های منطقه‌ای و گروه آمارهای ثبتی، در این حوزه فعالیت می‌کند که در این ساختار سازمانی مجموعاً متشکل از 10 نفر نیروی انسانی است.

فخرالدین متذکر شد: معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنام‌ ریزی استان به لحاظ ساختاری به نحوی است که می‎‎تواند گسترده‎‎تر یا متمرکز شود، به عنوان نمونه در طرح سرشماری کشاورزی 93، مجموع نیروهای بکارگرفته شده در طرح به حدود 250 نفر ‎رسید و یا در سرشماری نفوس و مسکن 95 این تعداد براساس پیش‌نویس طرح در استان به 1000 نفر خواهد رسید.

اجرای 95 درصد از طرح‌های آماری توسط بخش خصوصی

این مسئول خاطرنشان کرد: با توجه به سیاست برون‌سپاری، 95 درصد از طرح‎‎های آمارگیری استان از طریق بخش خصوصی که شامل پنج شرکت آماری دارای گرید و مجوز از مرکز آمار ایران هستند، انجام و در مورد سایر طرح‎‎ها مانند سرشماری‎‎های عمومی، به لحاظ حساسیت طرح، خود معاونت آمار اقدام به سرشماری می‎‎کند.

به گفته‌ی وی، معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یکی از معدود حوزه‌های سازمان مدیریت است که از روزهای آغازین سال برای طول سال، برنامه‌ی اجرایی دارد و فعالیت خود را بر طبق برنامه اعلام شده در حوزه آمارگیری شروع می‎‎کند.

وی با اشاره به ارائه گزارش ماهانه از روند اجرای طرح‌ها و برنامه‌ها به مرکز، مهمترین طرح‎‎‎‎های سرشماری صورت گرفته یا در دست اقدام این مرکز را انجام سرشماری عمومی کشاورزی در آبانماه سال گذشته، برگزاری طرح آزمایشی نفوس و مسکن در سال جاری و انجام طرح اصلی سرشماری در سال آینده برشمرد.

مرکز آمار ایران تنها مرجع نشر آمار رسمی است

فخرالدین یادآور شد: از آنجایی که مرکز آمار ایران مسئول تهیه و انتشار آمارهای رسمی کشور محسوب می‎‎شود، معاونت آمار و اطلاعات استان‌ها بازوان توانمند مرکز آمار ایران در تولید آمار به شمار می‎‎آیند که این آمار می‎‎تواند از برش استانی برخوردار باشند.

وی در مورد ارائه برخی آمارها از سوی مراجع دیگر مانند بانک مرکزی، اظهار کرد: همان طور که گفته شد مرکز آمار ایران مسئول انتشار آمار رسمی در کشور است ولی در برخی موارد بانک مرکزی با توجه به وظیفه و تخصص ذاتی، آماری را ارائه می‌دهد که به عنوان شاهد و گواه در کنار آمار منتشره توسط مرکز آمار ایران، ‌از آنها استفاده می‌شود.

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت استان در رابطه با وجود برخی نگرانی‎‎های مردمی در رابطه با ارائه داده‎‎های صحیح در سرشماری‌های عمومی، اظهار کرد: برابر با ماده هفت قانون تاسیس مرکز آمار ایران، هر شخص ساکن در جمهوری اسلامی ایران و حتی اتباع ایرانی ساکن در خارج از کشور موظف هستند تا به کلیه پرسش‎‎های سرشماری‌ها و طرح‌های آماری مرکز آمار ایران، پاسخ صحیح بدهند. در ادامه این ماده قانونی نیز تاکید شده است که آمار و اطلاعاتی که در طرح‌ها و سرشماری‎‎های گوناگون جمع‌آوری می‎‎شود، محرمانه خواهد بود و جز در تهیه آمارهای کلی و عمومی نباید مورد استفاده قرار گیرد. همچنین براساس این قانون، استفاده، مطالبه و استناد به اطلاعات جمع‌آوری شده از افراد، در مراجع قضایی، اداری و مالیاتی موثق نخواهد بود.

به گفته فخرالدین، براساس ماده هشت این قانون، وزارتخانه‎‎ها و موسسات وابسته به دولت موظف هستند تا در ارائه آمارها از تعاریف، مفاهیم، روش‎‎ها، معیارها و طبقه‌بندی‎‎های مرکز آمار ایران تبعیت کنند و مکلف به انجام آمارگیری‌های جاری هستند.

اجرای طرح آزمایشی سرشماری نفوس و مسکن در یزد

رضا ولی زاده، رییس گروه اجرای طرح‌های آماری و سرشماری معاونت آمار سازمان مدیریت استان با بیان اینکه عمدتاً سه نوع سرشماری کارگاه‎‎های صنعتی، بخش کشاورزی و سرشماری نفوس و مسکن در کشور انجام می‌شود، افزود: هر چند قدمت سرشماری‎‎ نفوس و مسکن به 6000 سال پیش برمی‎‎گردد، ولی سرشماری عمومی سال آینده هشتمین دوره سرشماری نفوس و مسکن در کشورمان محسوب می‌شود.

وی با اشاره به این که اولین دوره سرشماری نفوس و مسکن در ایران مربوط به سال 1335 است، خاطرنشان کرد: سرشماری نفوس و مسکن براساس آخرین تکنیک‌های سرشماری هر 10 سال یک بار در کشور ما انجام می‌شود ولی با این وجود در سال 1390 بنا به درخواست دولت قبل، این سرشماری با وجود گذشت پنج سال از سرشماری قبلی، انجام و دوره بعدی آن در سال 1390 انجام شد.

ولی‌زاده با اشاره به برگزاری طرح آزمایشی سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال جاری در تمامی استان‌های کشور، خاطرنشان کرد: به همین منظور آزادشهر یزد به عنوان منطقه سرشماری آزمایشی نفوس و مسکن در نظر گرفته شده که خانوارهای این منطقه می‌توانند از 21 مهرماه تا چهارم آبان ماه اطلاعات خود را به صورت اینترنتی تکمیل کنند، ضمن آنکه از چهارم آبانماه تا چهارم آذرماه نیز ماموران سرشماری، مراجعه حضوری به این خانوارها خواهند داشت.

وی، هدف از اجرای آزمایشی این طرح را شناسایی و رفع موانع احتمالی سرشماری اصلی عنوان کرد و گفت: براساس برآوردهای صورت گرفته در طرح سرشماری آزمایشی استان یزد، 1200 خانوار در منطقه آزادشهر مشارکت خواهند داشت.

رییس گروه اجرای طرح‌های آماری و سرشماری استان از جمله محاسن ثبت‎‎نام اینترنتی خانوارهای منطقه سرشماری آزمایشی طرح را صرفه‎‎جویی بیشتر در زمان مراجعه حضوری ماموران و همچنین ارائه کد شناسه به خانوارهای مزبور و ارائه آن به مامور سرشماری در هنگام مراجعه ذکر کرد.

وی، مدارک مورد نیاز خانوارها هنگام مراجعه ماموران را شناسنامه و کارت ملی تمام اعضای خانواده و اطلاعات مربوط به کدپستی محل سکونت خانوار عنوان کرد.

اجرای مکانیزه سرشماری نفوس و مسکن

ولی‌زاده با اشاره به ابزارهای نوین آمارگیری، از بهره‌گیری کشورمان از آخرین تکنیک‎‎ها در این حوزه خبر داد و گفت: سرشماری نفوس و مسکن به روش کاملاً مکانیزه و با استفاده از تبلت انجام می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت سرعت در جمع‌آوری و انتشار آمار، تصریح کرد: اطلاعات سرشماری در این روش مستقیماً وارد تبلت می‎‎شود که منجر به افزایش سرعت جمع بندی و کاهش زمان انتشار آمار می‎‎شود. علاوه بر این نیز با توجه به انتقال سریع و اینترنتی آمار از تبلت به سامانه مرکز آمار، نظارت بر روند آمارگیری و رفع نواقص احتمالی به سرعت و دقیق انجام می‎‎شود.

به گفته‌ی ولی‌زاده، سرشماری‎‎های عمومی در واقع با هدف چارچوب‌سازی انجام می‎‎شود و سپس در طرح‎‎های نمونه‎‎گیری که شاید به 50 تا 60 طرح در طول سال نیز برسد، استفاده می‌شود.

وی اظهار کرد: بر خلاف باور بسیاری از افراد جامعه که سرشماری نفوس و مسکن را یک سرشماری جمعیتی می‎‎دانند ولی باید گفت شاخص‌های متعدد دیگری از جمله ساختارهای جمعیتی، مهاجرتی، ویژگی‌های اجتماعی، شاخص‌های بهداشتی، وضعیت مسکن و آموزش از آن استخراج می‎‎شود.

این کارشناس مباحث آماری، مهمترین کاربرد نتایج سرشماری نفوس و مسکن را شناسایی اوضاع اقتصادی و اجتماعی در پایین ترین سطوح جمعیتی عنوان کرد که می‌تواند بعنوان آمار پایه در اختیار برنامه‌ریزان و دولتمردان قرار بگیرد.

استخراج دو سوم آمار از طریق آمارهای ثبتی

جعفر رحمانی، رییس گروه آمارهای ثبتی معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت استان نیز با اشاره به روز جهانی آمار و تاکید دبیر کل سازمان ملل بر گرامیداشت این روز از سوی کشورهای جهان، اهمیت و نقش حیاتی و تاثیرگذار آمار در سطح کیفیت و توسعه کشورها را یادآور شد و افزود: شعار امسال روز جهانی آمار، "داده بهتر، زندگی بهتر" تعیین شده که با دقت می‌توان دریافت، زندگی بهتر مواردی از جمله اقتصاد بهتر، رفاه بهتر، آرامش روانی بیشتر و آینده‎‎ای روشن‎‎تر را در برمی‎‎گیرد که همگی تحت تاثیر داده با کیفیت می‌تواند بهبود یابد.

وی با بیان اینکه 30 تا 40 درصد آمارهای کشور از طریق سرشماری‎ها و مابقی از طریق آمارهای روزمره دستگاه‎‎های اجرایی تهیه می‎‎شود، خاطرنشان کرد: متاسفانه با وجود پیشرفت‎‎هایی که کشورمان در حوزه سرشماری‎‎ها و طرح‏‏های نمونه‌گیری داشته، در حوزه آمارهای ثبتی پیشرفت قابل توجهی رخ نداده است.

او، مهمترین بخش‌های نظام آمارهای ثبتی را شامل شناسایی، ثبت و انتقال داده‎‎ها به مرکز آمار، پردازش اطلاعات و ارائه و انتشار آمارها ذکر کرد و با تاکید بر اینکه مرکز آمار در خصوص آمارهای ثبتی دستگاه‎‎های اجرایی نقش راهبر و کمک‌کننده دارد، مهمترین وظیفه مرکز آمار را در این رابطه ارائه آموزش‎‎های لازم به دستگاه‎‌‎های مذکور عنوان کرد.

جعفر رحمانی یادآور شد: خوشبختانه معاونت آمار و اطلاعات استان در این رابطه در استان اقدامات خوب و مثمرثمری را برای آموزش کارشناسان و مدیران میانی دستگاه‎‎ها انجام داده است.

رییس گروه آمارهای ثبتی معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت استان به عمده مشکلات حوزه نظام آمارهای ثبتی اشاره کرد و گفت: متاسفانه وظایف تهیه آمار معمولاً جزو اولویت‎‎های دستگاه‎‎های مذکور قرار ندارد و شاید مهمترین علت این مشکل، نداشتن باور در مورد اهمیت و نقش حیاتی آمار در توسعه کشور باشد.

وی یکی دیگر از مشکلات این حوزه را عمل نکردن صحیح بر طبق تعاریف و مفاهیم آماری ذکر کرد و دلیل اصلی این مشکل را بکارگیری نیروهای غیرمتخصص برای بخش آمار در دستگاه‎‎های اجرایی و نیز نظارت نکردن مدیران این دستگاه‎‎ها بر آمارهای تولیدی دستگاه‎‎ها عنوان کرد.

رحمانی با اشاره به انعکاس نامناسب آمار به صورت عمدی توسط برخی دستگاه‎‎ها به عنوان یکی دیگر از مشکلات این حوزه، مشکلاتی مانند تضاد آمار ارائه شده برخی دستگاه‌های اجرایی با منافع آن دستگاه به لحاظ مسائلی مانند کاهش اعتبارات را یادآور شد و آن را عامل ایجاد نوعی نگاه غیرکارشناسی به ارائه آمارهای ثبتی دانست.

وی، میزان سواد آماری را در فرهنگ آماری جوامع موثر دانست و با ارائه راهکارهای ارتقای نظام آمارهای ثبتی، گفت: به دستگاه‎‎ها پیشنهاد ارائه اطلاعات خود‌شان در سایت آن دستگاه را مطرح کردیم چرا که انتشار آنها می‎‎تواند منجر به افزایش دقت در تهیه این آمارها شود.

رحمانی همچنین کیفیت‌سنجی اقلام آماری دستگاه‌ها را یکی دیگر از این راهکارها، عنوان و تاکید کرد: قطعاً اگر داده‎‎های آماری مخدوش باشد، با بهترین پردازش‎‎ها نیز نتایج مطلوبی را به دنبال نخواهد داشت و این مضمونی از شعار امسال روز جهانی آمار است.

محمد حمید فخرالدین، معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت استان نیز با اشاره به وجود 170 دستگاه اجرایی در استان به گستردگی این حوزه اشاره کرد و گفت: خوشبختانه در استان یزد اراده خوبی برای اصلاح آمار و اطلاعات وجود دارد و استاندار و رئیس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تاکید زیادی روی تولید آمار دقیق و صحیح دارند.

وی درباره مشارکت بیشتر مردم در این حوزه اظهار کرد: این مهم نیازمند فرهنگ‌سازی و اعتماد سازی بیشتر است.

فخرالدین همچنین درباره گلایه برخی پژوهشگران و اساتید در مورد کسب آمارهای مورد نیازشان، اظهار کرد: متاسفانه بسیاری از این افراد در اغلب موارد با نحوه دستیابی به این اطلاعات آشنایی ندارند یا متقاضی اطلاعاتی هستند که با ماموریت‎‎های این مرکز همخوانی ندارد و گاهاً نیز به لحاظ اخلاقی از ارائه برخی از آمار به افراد معذور هستیم، با این حال غالباً معاونت آمار هر ساله چکیده شاخص‎‎های آماری سرشماری‏‏ها را منتشر می‌کند و نتایج سرشماری‎‎ها در سایت مرکز آمار و سالنامه‎‎های آماری برای استفاده علاقمندان درج می‎‎شود.

معاون سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان در پایان این نشست نیز با اشاره به رویکرد گسترش تعاملات سازمان و این معاونت با رسانه‌ها، آموزش رسانه‎‎ها در مورد تعاریف و استانداردهای آماری را ضروری خواند و پیشنهاد برگزاری کارگاه‎‎های آموزشی برای رسانه‎‎ها برای سخن گفتن درباره مفاهیم آماری را مطرح کرد.

نگاه راهبردی سازمان برای توسعه پایدار و متوازن

مسعود طوفان، رییس حوزه ریاست و روابط عمومی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان یزد نیز در این نشست با اشاره به این که یکی از مهمترین برنامه‎‎ها و اولویت‎‎های دولت یازدهم، احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی در کشور و در استانها بود، اظهار کرد: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی فراتر از بخشی‎‎نگری و جزئی‎‎نگری، متعهد و ملزم به نگاه راهبردی و کلان به منافع ملی و استان است زیرا به طور کلی ماموریت این سازمان، طراحی و فراهم کردن زیرساخت‎‎ها و راهبردهای توسعه پایدار و متوازن در استان است.

به گفته طوفان، این سازمان هم اکنون در حال انجام بازیابی و ماموریت‎‎های خود است و بازگشت روحیه کارشناسی و تخصصی در حوزه توسعه را در دستور کار دارد.

وی خاطرنشان کرد: متاسفانه در سال‎‎های گذشته تصویر ناخوشایندی در ذهن مردم از رکود، تورم، رشد منفی اقتصادی، نرخ بیکاری، افزایش شکاف طبقاتی و جرائم اقتصادی شکل گرفته است که نشان می‎‎دهد اگر روند توسعه نامطلوب باشد در بلندمدت، روندهای اجتماعی و اقتصادی را تحت تاثیر قرار می‎‎دهد. نقش رسانه در این زمینه می‎‎تواند نقش مطالبه‎‎گر برای توسعه متوازن باشد به نحوی که رسانه‌ها در توسعه استان هم ذی‎‎نفع محسوب می‎‎شوند و هم همکار. اجرای برنامه‎‎ها و روندهای توسعه‎ای در استان نیازمند مشارکت عمومی و آگاهی مردمی است و این موضوع، اهمیت نقش رسانه‎‎ها را می‎‎رساند.

وی، ارائه گزارش‎‎های تحلیلی و کیفی، نقادانه و تخصصی در این خصوص را در روشن کردن ابعاد برنامه‎‎ها و تعیین مسیر درست توسعه موثر خواند و تاکید کرد: تغییر گفتمان توسعه‎‎ای در استان از بخشی‎‎نگر به کلان نگر و از آن مهمتر آسیب‎‎شناسی گفتمان موجود توسعه از سخت افزاری به نرم افزاری و برنامه محور توسط رسانه‎‎های استان می‎‎تواند مورد توجه قرار گیرد.

انتهای پیام