المانیتور بررسی کرد: ریاض نگران نزدیکی تهران-قاهره است

دولت مصر می تواند با تحت فشار قرار دادن عربستان سعودی هم پیمان اصلی و تأمین کننده تسلیحاتی ارتش آزاد سوریه و گروه های مخالف دیگر، برای دستیابی به حل سیاسی در سوریه ایفای نقش کند.

المانیتور نوشت آیا مصر می تواند در یافتن راه حلی سیاسی برای سوریه نقشی کلیدی ایفا کند؟

بر اساس این گزارش، بحران سوریه سبب بروز گمانه زنی ها در این باره شده است که آیا می توان به مصر اجازه داد نقش یک میانجی را در دست یابی به راه حلی سیاسی در سوریه ایفا کند یا خیر. چندین بازیگر منطقه ای و همچنین خود سوریه در حال تمرکز روی مبارزه علیه تروریسم هستند تا یافتن ر اه حلی برای درگیری های سیاسی با رژیم بشار اسد رئیس جمهور سوریه و نیروهای مخالف آن.

عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور مصر -که کشورش بخشی از ائتلاف بین المللی علیه شورشیان داعش در سوریه و عراق است- در روز بیست و هشتم ماه سپتامبر در مصاحبه با شبکه تلویزیونی سی ان ان بر این موضع تأکید کرد.

سیسی بر نگرانی های خود تأکید کرد، زیرا مصر در حال مبارزه با تروریسم در درون مرزهای خویش است. او گفت: «در این باره نگران هستم که اگر ارتش عرب سوریه فرو پاشد، تسلیحات و تجهیزات آن به دست افراط گرایان خواهد افتاد. از این رو افراط گرایان می توانند به روند پیشروی های خود ادامه دهند.» او افزود: «شرایط موجود بین اسد و مخالفان سوری باید حل و فصل شود.»

این بحران -که هر روز در حال تشدید شدن است- مستلزم آن است که طرف های درگیر یعنی دولت اسد و مخالفان در پی مصالحه یا یافتن راه حلی سیاسی بر اساس بیانیه ژنو در سال دو هزار و دوازده باشند. این بیانیه ارائه کننده چشم اندازی درباره آینده سوریه بر اساس چارچوب زمانی قطعی و بدون ادامه یافتن خشونت هاست. در این بیانیه آمده است زندانیان سیاسی باید آزاد شوند، دوره انتقال باید با قابلیت برگزاری انتخاباتی آزاد و عادلانه پارلمانی همراه شود و قانون اساسی جدیدی تدوین و همچنین یک همه پرسی برگزار شود.

هیچ یک از این اقدامات در تضاد با ایده روسیه، ایران و مصر مبنی بر این که اسد دست کم باید تا به ثبات رسیدن شرایط امنیتی در سوریه بر سر قدرت باقی بماند؛ قرار ندارد.

رسیدن به یک مصالحه هدفی دور از دسترس به نظر می رسد زیرا باید محصول یک توافق بین رژیم و مخالفان و همچنین بین کشورهای حامی هر دو طرف درگیری باشد: در یک سو، روسیه و ایران قرار دارند که از هم پیمانان اسد محسوب می شوند و در سوی دیگر، آمریکا، عربستان سعودی، ترکیه و دیگر هم پیمانان مخالفان قرار دارند.

با این حال، چنین توافقی می تواند عملی باشد، اگر همه طرف ها به مصالحه تمایل داشته باشند، موضوعی که در جنگ علیه شورشیان داعش ضروری است.

در غیر این صورت، همه طرف های دیگر باید بهای تشدید شرایط سیاسی در سوریه را بپردازند.
در چنین شرایطی، مصر می تواند نقشی محوری ایفا کند. در روز چهارم ماه اکتبر در قاهره، سیسی در کنفرانس خبری مشترک با باجی السبسی همتای تونسی خود، بر لزوم همکاری به منظور دست یابی به راه حل جامع سیاسی برای درگیری ها در سوریه تأکید کرد.

این دو مقام اعلام کردند یک راه حل برای سوریه باید در بر گیرنده اتحاد و تأمین امنیت مردم این کشور شود و این در حالی است که باید خواسته های شهروندان این کشور تأمین شود.

السیسی در مصاحبه ماه سپتامبر خود با سی ان ان از اذعان به حمایت مصر از اسد خودداری اما اعلام کرد او مخالف سرنگون کردن رژیم سوریه با زور است، اقدامی که به تجزیه سوریه و فروپاشی ارتش این کشور منجر خواهد شد. این ممکن است بدین معنا باشد که دولت مصر خواستار استعفای اسد به عنوان بخشی از یک راه حل تدریجی نیست، راه حلی که باید سبب حفظ اتحاد سوریه و همچنین ارتش این کشور شود.

نقش مصر در راه حل سیاسی بحران سوریه در نشست روز هفدهم ماه اکتبر بین میخاییل بوگدانوف نماینده ویژه سوریه در امور خاورمیانه و سامح شکری همتای مصری او انعکاس یافت. این دو مقام با انتشار بیانیه ای مشترک اعلام کردند در این باره اتفاق نظر دارند که باید راه حلی سیاسی بر اساس بیانیه ژنو برای سوریه یافت شود.
این گام تضمین کننده تشکیل نهادی انتقالی در سوریه و در عین حال به صورت همزمان ادامه دادن روند مبارزه با تروریسم است.

تحولات اخیر در سوریه ارائه کننده فرصتی استثنایی برای مصر به منظور ایفای نقش یک میانجی بین طرف های مختلف درگیر به منظور رسیدن به یک راه حل سیاسی است.

در روز سی ام ماه سپتامبر، نیروی هوایی روسیه عملیات هوایی علیه اهداف زمینی داعش را در سوریه آغاز کرد. خالد خوجه رئیس ائتلاف ملی نیروهای انقلابی و مخالف سوریه در روز سی ام ماه سپتامبر اعلام کرد در حملات هوایی آن روز روسیه سی و شش غیر نظامی کشته شدند. او مسکو را به حمایت از رژیم سوریه و ایجاد آشوب در این کشور متهم کرد.
گفته می شود نیروی هوایی روسیه اهداف شورشیان داعش و همچنین مخالفان سوری را هدف قرار دادند و این اقدام می تواند بر ارتش آزاد سوریه برای پذیرش یک راه حل سیاسی فشار وارد کند.

عملیات روسیه در سوریه احتمالا با هدف اعمال فشار بر ائتلاف برای پذیرش یک راه حل سیاسی است زیرا بیست و پنج درصد از کمیته عالی ارتش آزاد سوریه ابتکار عمل ارائه شده از سوی استفان دِ میستورا نماینده ویژه سازمان ملل متحد را طی یک رأی گیری در روز دهم ماه اکتبر پذیرفتند.

اما در نهایت این پیشنهاد دِ میستورا رد شد. علاوه بر این، حسن عبدالعظیم رئیس کمیته ائتلاف ملی برای تغییر دموکراتیک در گفتگو با المانیتور اعلام کرد برخی از نیروهای ائتلاف «به سوی هر گونه راه حل سیاسی تمایل ندارند و خواستار استعفای سریع اسد هستند . قطع نظر از تهدید های پیش روی سوریه و همچنین در نظر گرفتن این موضوع که از بسیاری جهات تحقق چنین هدفی چه اندازه می تواند دشوار باشد.»
یک مقام بلندپایه ارتش آزاد سوریه -در حالی که خواست نامش فاش نشود- در گفتگوبا المانیتور اعلام کرد: «مطمئنا عملیات روسیه سبب اعمال فشارهای بیشتری بر برخی از حامیان ارتش آزاد سوریه می شود. ابتکار عمل دِ میستورا حاوی مفاد جدیدی نیست .»

عبدالعظیم افزود اقدامات اسد همچنین مانع از هر گونه تلاش برای یافتن راه حل سیاسی می شود. او در عین حال خاطرنشان کرد روسیه در ارتباط با یافتن یک راه حل سیاسی می تواند بیشترین تأثیر رابر اسد بگذارد.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در روز چهارم ماه سپتامبر اعلام کرد اسد آماده اجازه دادن به مخالفان برای تقسیم قدرت و برگزاری فوری انتخابات پارلمانی است. این موضوع می تواند در نتیجه فشارهای روسیه بر سوریه حاصل شود. پوتین همچنین خاطرنشان کرد اتحاد و یکپارچگی مخالفان در مبارزه علیه تروریسم باید با یک روند سیاسی در داخل سوریه همراه شود.
پنتاگون در روز نهم ماه اکتبر اعلام کرد از تلاش هایش برای آموزش شورشیان سوری -شورشیان میانه رو- دست برداشته است و بر تأمین تسلیحاتی و مهمات برای فرماندهان واحدهای شورشی سوری متمرکز خواهد بود.
در روز دهم ماه اکتبر، آمریکا اعلام کرد مذاکرات با روسیه را در زمینه امنیت هوایی طی انجام عملیات بمباران در سوریه از سر گرفته است.

موضع جدید آمریکا ممکن است سبب شوکه شدن ارتش آزاد سوریه شده باشد، که نیروهایش تحت آموزش آمریکا قرار داشتند. در بحبوحه اتخاذ چنین مواضعی، ارتش آزاد سوریه از دریافت کمک های بیشتر از سوریه ناامید شد.
گشایش بین ایران و آمریکا در پی دستیابی به توافق هسته ای در اوایل امسال همچنین سبب افزایش نگرانی های عربستان سعودی شد و ریاض را ترغیب به حفظ روابط قدرتمند خود با مصر به سبب ترس از بهبود روابط تهران و قاهره کرد زیرا ایران و مصر مواضعی مشترک در قبال بحران سوریه دارند.

دولت مصر می تواند فرصت را غنیمت بشمارد و عربستان سعودی -هم پیمان اصلی و تأمین کننده تسلیحاتی ارتش آزاد سوریه و گروه های مخالف دیگر را در مبارزه علیه اسد- را برای تحت فشار قرار دادن مخالفان برای پذیرش یک راه حل سیاسی ترغیب کند.
بها المغاری تحلیل گر مسائل سیاسی در گفتگو با المانیتور اعلام کرد: «اگر عربستان سعودی با یک راه حل سیاسی موافقت کند؛ ممکن است ترکیه -به عنوان آخرین حامی ارتش آزاد سوریه- از پذیرش راه حل سیاسی خودداری کند. اما عربستان سعودی همچنین می تواند ترکیه را متقاعد کند زیرا هر دو موضعی مشابه دارند.»

این امکان وجود دارد که عربستان سعودی در بحبوحه بهبود روابطش با روسیه -هم پیمان اسد- یک راه حل سیاسی در سوریه را بپذیرد. دو طرف در روز هجدهم ماه ژوئن بر سر احداث شانزده رئاکتور در عربستان سعودی با کمک روسیه توافق کردند . محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان سعودی و عادل الجبیر وزیر امور خارجه این کشور در روز یازدهم ماه اکتبر با پوتین در روسیه دیدار و بر لزوم دست یابی به یک مصالحه ملی در سوریه توافق کردند.

با آن که ابتکار عمل دِ مسیتورا رد شد، اما عواملی که در بالا بدان ها اشاره شد می توانند سبب شوند مصر نقش یک میانجی را در دست یابی به یک راه حل سیاسی در سوریه ایفا کند . اما این عوامل فرضی هستند و طرف های مختلف ممکن است آنها را راه گریزی برای به دست آوردن زمان و پنهان کردن نیات واقعی شان از افکار عمومی سوریه و جهان بدانند.

5252