نقش سازمان بین‌المللی یونسکو در ترویج فرهنگ صلح

"توقعات از سازمان ملل متحد، از بدو تاسیس تاکنون، با توجه به شرایط متحول نظام بین‌الملل تغییر کرده است. با پایان جنگ سرد نیز به‌نظر می‌رسید سازمان ملل متحد می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در مدیریت بحرانها و ایجاد صلح در نظام بین‌الملل ایفا نماید، اما مرور زمان و مواجهه این سازمان با بحرانهای بین‌المللی نشان داد که این نظر، مقرون به صحت نبوده است و کماکان قدرتهای بزرگ در تصمیمات و اقدامات آن، نقش بسزایی ایفا می‌کنند. ویرانی‌های ناشی از دو جنگ جهانی اشتیاق به صلح و تفاهم جهانی را در نظام بین‌الملل برانگیخت. با پایان جنگ سرد موجی از خوشبینی در زمینه ظهور هزاره جدید صلح، ایجاد شد اما این خوشبینی بواسطه جنگ‌های نژادی، قبیله‌ای و حتی مذهبی رنگ باخت. براین اساس ترویج فرهنگ صلح به یک امری ضروری در بین کشورها تلقی شد، لذا سازمان ملل متحد و سازمان‌های بین‌المللی دیگر با توجه به ظرفیت‌ها و پتانسیل به وجود آمده سعی کردند اقداماتی را بر اساس صلح پایدار در میان جوامع دنبال کنند. با توجه به تاثیر گذاری قدرتهای بزرگ جهانی و صرف نظر از نقش آنها بر اساس منافع ملی و مشترک سعی شده در این مقاله به نقش و تاثیر گذاری سازمانهای بین‌المللی در ترویج فرهنگ صلح با ابزار و مکانیسم‌های در اختیار در کشورهای هدف پرداخته شود."

به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) ابوالفضل موحدی‌نیا، دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل در مقاله‌ای نوشته است:

پس از پایان جنگ جهانی دوم و تاسیس سازمان ملل به جهت اسقرار صلح، نظم و امنیت جهانی به دلیل جنگهای طولانی که موجب تخریب و ویرانی‌هایی در سراسر جهان از جمله کشورهای اروپایی شده بود، دولتهایی که بواسطه این جنگها خسارت دیده بودند بر این آمدند تا با تاسیس سازمان ملل متحد فرایندی را برای بازسازی ویرانه‌ها و جلوگیری از تکرار این وقایع موانعی را برای دولتهایی که جنگ افروز بودند ایجاد نمایند. لذا کمیته‌های بین‌المللی بر اساس استاندارهای جهانی به وجود آمد. در میان ارکان مختلف سازمان ملل متحد، شورای امنیت بیش از هر رکن دیگری درگیر مساله حفظ صلح و امنیت بین‌المللی است. هرچند فعالیت دیگر ارکان، مستقیم یا غیرمستقیم، با حفظ صلح و امنیت بین‌المللی ارتباط دارد، طبق ماده ۲۴ منشور به‌طور رسمی و مستقیم مسئولیت اساسی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی برعهده شورای امنیت است و این نهاد موظف است تمام تلاش و توان خود را در جهت رسیدن به این هدف به‌کار گیرد. با توجه به این مسئولیت شورای امنیت و نیز هدف اصلی سازمان ملل، یعنی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی، نقش سازمان ملل، نه براساس عملکردش در تمام حوزه‌های فعالیت بلکه براساس عملکرد شورای امنیت در پیش‌گیری از درگیریها، پایان‌دادن به جنگها و حل و فصل بحرانهایی که تهدیدی برای صلح و امنیت به حساب می‌آیند، ارزیابی می‌شود. اما سازمانهای بین‌المللی دیگری همچون سازمانهای یونسکو، سازمان دیده بان حقوق بشر و حتی سازمان‌های چند ملیتی گام‌های موثری در جهت ایجاد صلح و امنیت در راستای برنامه‌های سازمان ملل متحد برداشته‌اند. سازمان یونسکو در سال 2004 با امضای موافقت نامه‌ای براساس همکاری نامحدودی با شرکت مایکروسافت(بیل گیتس) با هدف استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) به عنوان بخشی از سیاستهای سازمان ملل به منظور ترویج فرهنگ صلح از طریق اپلیکیشن‌های ساخت مایکروسافت دنبال نموده است. لذا مقرر شد شرکت گیتس و یونسکو با طرح پروژه‌های مختلف و تجربیات در حوزه‌هایی نظیر آموزش و یادگیری، توسعه تنوع شناختی و تبادل اطلاعات بر اساس برنامه‌های سازمان ملل اقداماتی را انجام و در دسترسی عموم قرار گیرد. لذا در همین راستا سازمان یونسکو با شرکتهای دیگر سازنده های قطعات ریزپردازی الکترونیکی با هدف توسعه آموزش یک واحد با سیلابس درسی در مدارس و آموزش عالی کشورهای هدف که عمدتاً درگیر خشونت، یا افراط گرایی و هجمه تروریسم هستند، موافقت نامه همکاری منعقد نموده است تا یونسکو با تکیه بر تجربه وسیع شرکت مذکور در تعالیم معلمان و اساتید در جهت پیشبرد اهداف یونسکو که همان آموزش فرهنگ صلح است از طریق این نرم افزارها ترویج نماید و از این طریق آموزگاران با بهبود کیفی و کسب مهارت های علمی لازم برابر اهداف صلح جویانه سازمان ملل متحد آموزش های لازم را کسب نمایند. بر این اساس وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران با ایجاد یک سیلابس دروس برای معلمان در حین خدمت خود با نام آشنایی با صلح جهانی سعی نموده اقداماتی را براساس برنامه‌های یونسکو صورت دهد تا این فاصله را با برنامه‌های آموزشی آن کم نماید. همچنین سازمان بین‌المللی یونسکو با بهره گیری از سازمان بین‌المللی روتاری در جهت ترویج صلح در کشورهای هدف با توانمندی این سازمان از طریق مدیران مناطق مختلف روتاری به همکاری با کمیسیون‌های ملی یونسکو در کشورهای مختلف در ترویج و تشویق فرهنگ صلح جهانی همکاری نمایند. سازمان بین‌المللی روتاری در سال 1905 در سن فرانسیسکو آمریکا با اهداف بشردوستانه و عامه المنفعه و نیز برقراری صلح در جهان تاسیس شده است. این سازمان با 31000 هزار کلوپ و نزدیک به 1.5 میلیون نفر عضو در 166 کشور فعال است و از این طریق سعی دارد جوامع را با فرهنگ صلح آشنا نماید. سازمان بین‌المللی یونسکو و روتاری در پیامی مشترک اعلام کردند هدف هر دو سازمان راه اندازی پروژه‌ها و برنامه‌هایی با مشارکت سازمانهای دولتی، غیر دولتی و مدنی دیگر با هدف استقرار صلح جهانی است. سازمان یونسکو به وسیله کمیسیون‌های ملی خود در کشورها با اهداف میان مدت و بلند مدت با آموزشهای لازم سعی دارد با حمایت دولتهای عضو برای توسعه‌های آموزشی به منظور ایجاد یادگیری و ترویج فرهنگ صلح و فراگیر نمودن آن را دنبال می‌نماید. سازمان بین‌المللی یونسکو در ایران با بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در جهت همکاری‌هایی در سطح جهانی و ارتباط جنوب به شمال و حتی جنوب به جنوب به عنوان روشهای اصلی بر اساس ایده پردازی صلح جهانی را گسترش داده است. یونسکو به عنوان نقش حمایتی در کشورهای هدف به دنبال ایجاد صلح پایدار و دائمی است. لازمه این کار بهره گیری از تمام ظرفیتهای داخلی کشورهای منطقه‌ای و جهانی است که با استفاده از سازمانهای بین‌المللی و با ابزارهای اجرایی به دنبال تغییر نگرش به جنگ و خشونت در مناطق درگیر از جمله آسیا و آفریقا که به نوعی در گیر جنگ و خشونت هستند، به دنبال ترویج فرهنگ صلح می‌باشد.

باتوجه به پایان یافتن جنگهای جهانی و پایان جنگ سرد در دهه 90 نظام بین‌الملل به سمت یک صلح نسبتاً پایدار حرکت می‌کرد اما با وجود برخی جنگهای منطقه‌ای که عمدتاً قومی، نژادی و... بود، باعث شد تا سازمان بین‌المللی یونسکو در جهت تحقق صلح پایدار به سمت برنامه‌های راهبردی در کشورهای هدف را دنبال نماید. بر این اساس یونسکو با همکاری‌های متعدد با دیگر سازمانهای بین‌المللی با اهداف آموزشی و کاربردی سعی در ترویج فرهنگ صلح درمیان اقشار جوامع می‌باشند. لذا سازمان بین‌المللی یونسکو با بهره گیری از کمیسیون‌های ملی واقع در کشورهای عضو سعی دارد با اهداف میان مدت و بلند مدت از طریق نظام آموزشی، تحولی شگرفی برای استقرار صلح و امنیت جهانی برنامه ریزی نموده است. اما تحقق این امر تا چه میزان می‌تواند صلح پایدار را ممکن سازد نیاز به همکاری بین‌المللی میان جوامع متعدد از طریق برنامه های یونسکو دارد هر چند ساختار و چارچوب نظام بین‌الملل بواسطه شورای امنیت برخی مسائل صلح و جنگ را با قوه قهریه و مسالمت آمیز طبق قوانین موضوعه پیگیری می‌نماید. لذا آموزش و فرهنگ سازی ترویج صلح از طریق یونسکو و مشارکت دستگاه‌های دولتی در سطوح بالا و مشارکت عمومی از ظریق برنامه‌های آموزشی امکان پذیر می‌باشد.

منابع:

1- پیام یونسکو- شماره 387-سال سی ششم/مهر 1393

2- سایت کمیسیون ملی یونسکو-ایران/ برنامه و اقدامات راهبردی

3- آموزش صلح، حقوق بشرو تفاهم بین المللی مرداد 93/کمیسیون ملی یونسکو

4- سازمان ملل متحد؛ بازیگری با نقشهای متفاوت /دکتر حاکم قاسمی

5- درباره وظایف ارکان مختلف سازمان ملل متحد بنگرید به: نسرین مصفا و دیگران، راهنمای سازمان ملل متحد، ۳ جلد، تهران، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشگاه تهران، ۱۳۷۴، یا نگاه کنید به سایت اینترنتی مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد تهران. www.unic.ir.org

انتهای پیام