سفر نواز شریف به آمریکا؛ واشنگتن به دنبال محدودیت هسته‌ای پاکستان

 گروه بین الملل: در راستای سفر «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان به آمریکا و دیدار وی با «باراک اوباما» رئیس جمهور این کشور، «نواز شریف» موضوعاتی نظیر توافق هسته‌ای غیر نظامی، ازسرگیری مذاکرات صلح افغانستان و «طرح اقدام ملی برای مبارزه با تروریسم» را مطرح خواهد کرد.

 این در حالی است که «واشنگتن» در چند روز گذشته تاکید کرده بود که کشورهای منطقه، طالبان افغانستان را برای ازسرگیری مذاکرات با دولت کابل تحت فشار قرار دهند.

هم چنین رسانه های آمریکایی در گزارشی اعلام کردند که این کشور در حال بررسی است که آیا «اسلام‌آباد» محدودیت‌های الزامی برای توافق هسته‌ای غیر نظامی با آمریکا را می‌تواند بپذیرد یا خیر؟ اما گفتگوها در این خصوص طی دیدار «نواز شریف» نخست‌ وزیر پاکستان از آمریکا در اواخر ماه جاری میلادی با مقامات واشنگتن انجام خواهد شد.

 در واقع کاخ سفید به دنبال یافتن یک حربه دیپلماتیک برای کنترل و محدود کردن برنامه های هسته ای پاکستان است و اگر اسلام آباد به این نتیجه برسد که توافق هسته ای با آمریکا، مواضع «اسلام آباد» در قبال هند را تقویت خواهد کرد، ممکن است به این توافق تن دهند و حتی بپذیرد که محدودیت هایی در تولید سلاح های هسته ای خود از جمله محدودیت برد آن انجام دهد.

 در این راستا برخی از رسانه ها اظهاراتی راجع به احتمال به توافق رسیدن دو کشور در زمینه هسته ای و عضویت پاکستان در گروه تامین کنندگان هسته ای مطرح کردند.

به گفته رسانه های آمریکایی مذاکرات در مورد مسائل هسته ای بین «اسلام آباد» و «واشنگتن» به ریاست «پیتر آرلاووی» کارشناس مطرح سازمان اطلاعاتی آمریکا و عضو سابق  آژانس امنیت ملی برگزار خواهد شد.

«نیویورک تایمز»  نیز در گزارش روز گذشته خود در این باره نوشت: «بیشتر نگرانی دولت آمریکا از این است که پاکستان ممکن است در آستانه استقرار یک سلاح تاکتیکی و هسته ای - بر اساس مدل تسلیحاتی که آمریکا طی جنگ سرد در اروپا مستقر کرده بود تا مانع از تهاجم شوری شود- قرار داشته باشد، از این رو قصد دارد که برنامه سلاح هسته ای پاکستان را محدود کند».

اما کارشناسان خارجی نزدیک به این مذاکرات در این باره به شدت ابراز تردید کرده اند که پاکستان آماده محدود کردن برنامه ای شود که مایه افتخار دولت و مردم این کشور است و «اسلام آباد» آن را تنها عنصر دفاعی مهم در مقابل هند قلمداد می کند.

لازم به ذکر است از زمان تاسیس پاکستان در سال ۱۹۴۷ دو کشور هند و پاکستان بر سر مسائل مختلفی دچار اختلاف شدند و علی رغم تلاش های بسیار برای کاهش اختلافات، درگیری های این دو کشور هنوز ادامه دارد.

اختلافات دینی و جغرافیایی، اختلاف بر سر مسئله کشمیر، اختلاف بر سر سهم آب، اختلاف بر سر منطقه مرزی سیاچن و در نهایت اختلاف در خصوص مسائل سیاسی افغانستان بخشی از اختلافاتی است که به اعتقاد کارشناسان منجر به نشان دادن واکنش‌هایی از سوی هر دو کشور در زمانهای مختلف در طول حیات استقلال پاکستان شده است؛ و‌اکنش هایی که بعضا تنها جان مرزنشینان را هدف قرار داده و هیچ نتیجه مشخصی در بر نداشته است.

  به دنبال این موضوع و پس از تنش در روابط ایالات متحده امریکا و پاکستان در پیوند به حملات هواپیماهای بدون سرنشین امریکا به خاک پاکستان، امریکا روابطش را در بخش های مختلف با هند گسترش داد. ایالات متحده امریکا عملا تمایل زیادی دارد تا با کشور هند؛ رقیب دیرینه پاکستان به منظور تحت فشار قرار دادن پاکستان، روابط خود را محکم تر نماید.

نزدیک شدن روابط امریکا و هند نگرانی های زیادی را برای پاکستان به وجود آورده است و هر اندازه که سردی روابط بین پاکستان و آمریکا  بیشتر شود دامنه تنش ها در داخل پاکستان گسترش پیدا خواهد کرد.

علاوه بر این نزدیکی روابط امریکا و هند علاوه بر اینکه تهدیدی برای پاکستان است، فرصت مناسبی برای تامین امنیت و ثبات در افغانستان است. این نزدیکی، پاکستان را در دو راهی قرار خواهد داد، پاکستان یا مجبور است که تجربه و بحران داخلی را بپذیرد و یا مجبور خواهد شد تا در سیاست های خود در قبال افغانستان تجدید نظر کند و در روند صلح با افغانستان و ایالات متحده آمریکا همکاری کند.

«واشنگتن» هچنین در این راستا روابط راهبردی – تجارتی خود با کشور هند را در تاریخ ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۵ آغاز کرد و در این راستا وزرای خارجه دو کشور با یکدیگر دیدارو گفتگو کردند و پس از این گفتگوهای راهبردی- تجاری، دو کشوربرای اولین بار بیانیه ای مشترک برای مبازره با تروریسم نیز صادر کردند. در این بیانیه هر دو کشور خواهان انجام اقدامات لازم علیه متهمان حمله به بمبئی از سوی پاکستان  شدند.

آمریکا وهند ضمن اعلام افزایش میزان همکاری های دو کشور برای مبارزه با تروریسم، «لشگر طیبه»، «جیش محمد»، «القاعده» و«حقانی» را بزرگترین خطر برای استحکام جنوب آسیا دانستند.

تلاش آمریکا برای به عضویت درآمدن کشور هند در شورای امنیت سازمان ملل نیز اقدام دیگری است که امریکا در این راستا انجام  داده است.

اما  پشتیبانی آمریکا از عضویت هند در  گروه تامین کنندگان هسته ای و عضویت دایم این کشور در شورای امنیت سازمان ملل به ویژه وقتی از دریچه روابط «واشنگتن» و «دهلی» نگریسته شود، پیچیده تر خواهد بود. زمانی که «جرج بوش»، رییس جمهور پیشین آمریکا، قرارداد جامع هسته ای با هند را امضا کرد، بسیاری از پاکستانی ها شوکه شدند. زیرا ظاهرا این پاکستان بود که با آمریکا برای «جنگ با تروریسم» همکاری می کرد.

البته  باید در نظر گرفت که پاکستان سابقه ای تیره در انتقال مخفیانه فناوری های اتمی به کشورهای دیگر دارد. اما «اسلام آباد» امروز همه برنامه هایش را به کمیسیون ۱۵۴۰ شورای امنیت سازمان ملل گزارش می دهد.

«اسلام آباد» همچنین عضو کنوانسیون حفاظت فیزیکی از مواد هسته ای است و با آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز همکاری نزدیک دارد. پاکستانی ها به تلاش هند برای عضویت دایم در شورای امنیت سازمان ملل و عضویت در گروه تامین کنندگان هسته ای اعتراض کرده اند.

البته نباید فراموش کرد که پاکستان نیز عضو پیمان منع گسترش سلاح های اتمی  نیست. پاکستانی ها همچنین نگران افزایش نفوذ هند بر کشمیر و افغانستان هستند. این را هم نباید فراموش کرد که فعلا افغانستان برای رسیدن به صلح و فرار از تروریسم، به اراده پاکستان نیاز دارد.

اما پس از طرح مسائل اخیر بزرگترین سوال پیش رو این است که آیا «واشنکتن» به متحد خود(هند) خواهد فهماند که عدم توازن در استفاده ازقدرت و گریز دائمی وی از مذاکرات در مورد مسئله کشمیر و درگیری های موجود در خطوط مرزی این منطقه و بی نتیجه گذاشتن این روند دروازه جنگ بین دو کشور پاکستان و هند را خواهد گشود.

اما نکته قابل توجه این است که آمریکا و روسیه در این باره بهترین تدبیر را اتخاذ کرده اند و در این راستا روسیه در کوبا و آمریکا در اروپا با راه اندازی پایگاه های کوچک اتمی سومین جنگ جهانی احتمالی (جنگ هسته ای بین هند و پاکستان) را تبدیل به جنگ سرد کرده اند و روند مذاکرات را نیز همچنان ادامه می دهند.

نکته دیگری که درباره سفر «نواز شریف» به امریکا مطرح می شود این است که به احتمال قوی دولت پاکستان از «واشنگتن» درخواست خواهد کرد که با پاکستان توافقی را نظیر توافق هسته ای که امریکا با هند در سال ۲۰۰۵ امضا کرد، امضا کند. در این توافق حتی با وجود اینکه هند  پیمان منع گسترش سلاح های اتمی را امضا نکرد و هیچ گونه محدودیتی را برای برنامه هسته ای اش اعلام نکرد، به هند اجازه خرید فناوری هسته ای غیر نظامی داده شد.

اما به نظر نمی رسد که «واشنگتن» با این درخواست پاکستان موافقت کند چرا که «جاش ارنست» سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید بیان داشت: «امکان هیچ گونه توافقی بین آمریکا و پاکستان وجود ندارد».

وی تصریح کرده بود که آمریکا و پاکستان به طور منظم در گفتگوها  درباره اهمیت امنیت هسته ای حضور دارند و من پیش بینی می کنم  این گفتگو ها شامل مناظراتی بین رهبران دو کشور شود.