چه چیزی سفیر ریاض در قاهره را «عصبانی» به کشورش بازگرداند؟

به گزارش خبرگزاری مهر، پایگاه «رأی الیوم» در گزارشی به بررسی روابط کنونی میان مصر و عربستان پرداخت. این پایگاه خبری در این خصوص نوشت: پس از آنکه «احمد القطان» سفیر عربستان در مصر، قاهره را به مقصد کشورش ترک کرد، عمق وخامت روابط دو کشور به دلیل اختلافات گسترده در چند مسأله اساسی در منطقه به خوبی نمایان شد.

این پایگاه در گزارش خود آورده است: بیانیه سفارت عربستان سعودی که در واقع از عمق اختلافات میان این کشور با مصر حکایت دارد، بسیار دیر صادر شد؛ در عین حال باید گفت که این بیانیه قانع کننده نبود، زیرا تمامی کانال های مربوط به روابط دو طرف در عالی ترین سطوح از مدتی پیش مسدود شده است. می توان گفت که لغو سفر «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان به مصر طی ماه میلادی گذشته در شرایطی که قرار بود در راه بازگشت از واشنگتن به این کشور برود، بهترین گواه بر مسدود بودن کانال های ارتباطی میان ریاض و قاهره است.

کاملا واضح و آشکار است که دولت کنونی مصر به ریاست «عبدالفتاح السیسی» در دو مسأله اساسی و دو پرونده اصلی منطقه با مقامات سعودی اختلاف نظرهای ریشه ای دارد؛ مسأله اول بحران سوریه است و مسأله دوم حمله نظامی آل سعود به یمن. اختلافات گسترده میان مصر و عربستان در زمینه مسأله یمن زمانی آغاز شد که مقامات مصری با اعزام نیروی زمینی ارتش خود به یمن برای پیوستن به ائتلاف سعودی مخالفت کردند.

از سوی دیگر، سفر «علی المملوک» رئیس دستگاه امنیت ملی سوریه به مصر، پیام سنگینی را به گوش مقامات سعودی رساند؛ پیامی که حاکی از روابط نزدیک میان قاهره و دمشق بود. بدون شک دولت السیسی با نزدیکی به دولت دمشق، خطرات ناشی از این نزدیکی که در واقع به معنای دوری از عربستان سعودی و بروز تنش در روابط دو طرف است را به جان خریده است. اقدام ریاض در سنگ اندازی در مسیر تشکیل نیروی مشترک عربی که مصر طرح آن را به اتحادیه عرب ارائه داده است، از جمله بارزترین نشانه های وجود تنش در روابط مصر و عربستان به شمار می رود.

اما آنچه که به تمامی تحلیل ها و گمانه زنی ها در خصوص اختلافات گسترده میان عربستان و مصر جامه عمل پوشاند، اظهارات روز گذشته «احمد ابوزید» سخنگوی وزارت خارجه مصر در گفتگو با روزنامه «الحیات» چاپ لندن بود. وی در گفتگو با این روزنامه در پاسخ به سؤالی پیرامون برخی اختلافات میان مصر و عربستان در منطقه با بیان اینکه این مردم سوریه هستند که باید برای سرنوشت بشار اسد تصمیم گیری کنند، گفت: «ما خود را صاحب تصمیم نمی دانیم که قضاوت کنیم شخصی در قدرت باقی بماند یا از قدرت برکنار شود». وی همچنین ادامه داد: «هر دولتی در مواردی خاص مواضعی دارد که ممکن است به صورت صد در صد با دولت دیگر تطابق نداشته باشد».

اظهارات مطرح شده از سوی سخنگوی وزارت خارجه مصر در حالی مطرح شد که تحولات چند ساله اخیر سوریه به خوبی حاکی از آن است که مسأله لزوم عدم بقای بشار اسد در رأس قدرت خط قرمز خاندان سعودی است و هیچ کشوری حق ندارد از این خط قرمز عبور کند؛ به ویژه اینکه آن کشور هم‌پیمان سابق سعودیها ـ یعنی مصر ـ باشد؛ کشوری که عربستان سعودی کمک های مالی و اقتصادی هنگفتی بالغ بر بیش از ۲۰ میلیارد دلار به آن ارائه داده است. پافشاری سعودیها بر لزوم کناره گیری اسد را می توان در اظهارات «عادل الجبیر» وزیر خارجه این کشور در خصوص مسأله بقای اسد در قدرت یافت که گفت: «اسد باید برود؛ چه با جنگ چه با صلح».

با این وجود، به نظر می رسد که خطوط قرمز عربستان سعودی در منطقه برای مقامات مصری به خطوط سبز تبدیل شده است تا جایی که دولت قاهره رسما از دخالت نظامی روسیه در سوریه حمایت کرده و از مسکو قدردانی کرد؛ این اقدام، درست همان عاملی بود که کاسه صبر سعودیها را لبریز کرد و موجب شد تا «احمد القطان» سفیر عربستان در مصر، قاهره را با ناراحتی به مقصد کشورش ترک کند.

بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران منطقه ای معتقدند، از دیدگاه مقامات مصری بزرگترین خطا و اشتباهی که مقامات سعودی مرتکب شدند این بود که جمعیت اخوان المسلمین را به آغوش کشیدند؛ جمعیتی که وجود اختلافات گسترده میان آن و دولت کنونی مصر به ریاست عبدالفتاح السیسی بر هیچ کس پوشیده نیست. مقامات مصری بر این باور هستند که اقدام عربستان در ائتلاف با کشورهایی نظیر ترکیه و قطر که از بزرگترین حامیان اخوان المسلمین به شمار می روند، اقدامی نادرست بوده و موجب گسترده شدن تنش ها میان قاهره و ریاض گشته است.

اکنون این سؤال بسیار اساسی مطرح می شود که چه زمانی «احمد القطان» سفیر عربستان در مصر به قاهره باز می گردد؟ بدون شک در شرایط کنونی که هیچ چشم اندازی برای بهبود روابط میان دو کشور دیده نمی شود، نمی توان پاسخ صریح و شفافی به این سؤال داد. با این حال، بررسی نحوه سیاست های خبری رسانه های مصری در قبال عربستان سعودی و حملات گسترده این رسانه ها به سیاست های ریاض در منطقه به خوبی گویای این مسأله است که غیبت سفیر عربستان در مصر زمان زیادی به طول خواهد انجامید و نمی توان انتظار بهبود روابط دوجانبه میان دو کشور را ـ حداقل در آینده نزدیک ـ داشت.