واکاوی فلسفۀ عزاداری امام حسین(ع) از نظر آیت‌الله مکارم‌شیرازی

اصل عزاداری که باعث بیداری و آگاهی امّت اسلامی و دارای جنبه ظلم ستیزی است در واقع مکتبی است برای پرورش صفات برجسته انسانی، از این رو باید گفت عاشورا یک «حادثه» نبود بلکه یک «جریان تاریخی» بود.

به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در آستانۀ فرارسیدن ایام سوگواری و عزاداری حضرت اباعدالله الحسین(علیه السلام)، لزوم واکاوی چیستی فلسفۀ برپایی مراسم عزا در مصائب حضرت سید الشهدا(علیه السلام) بیش از پیش احساس می­‌شود، از این رو در این نگاشته مهمترین مولّفه­‌های کلیدی در این مسأله با بهره­‌گیری از اندیشه‌های آیت‌الله مکارم‌شیرازی ارائه می­‌شود.

تأکید روایات در برپایی مجلس عزاداری امام حسین(علیه السلام)

به یقین تأکید و توصیه‏‌ای که در روایات نسبت به برپا نمودن مجالس عزا و گریه بر مصائب امام حسین علیه السلام وارد شده است، نسبت به هیچ یک از امامان معصوم علیهم السلام حتّی وجود مقدّس پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وارد نشده است. گویا در این مسئله سرّی نهفته است که ائمّه اطهار علیهم السلام این‌همه آن را مورد تأکید و سفارش قرار داده‏‌اند.1

حفظ مکتب اهل بیت علیهم السلام‏

در تبیین چیستی تأکیدات بی شائبۀ ائمۀ معصومین(علیهم السلام) به لزوم برپایی عزاداری امام حسین (علیه السلام) باید گفت: به اعتراف دوست و دشمن، مجالس عزای امام حسین علیه السلام عامل فوق العاده نیرومندی برای بیداری مردم است و راه و رسمی است که آن حضرت آن را به پیروان خود آموخته تا ضامن تداوم و بقای اسلام باشد.2

هم چنین اهمّیّت برپایی این مجالس و رمز تأکید ائمّه اطهار علیهم السلام بر حفظ آن، آنگاه روشن‏‌تر می‌شود که ملاحظه کنیم شیعیان در عصر صدور این روایات به شدّت در انزوا به سر می‌بردند و تحت فشارهای گوناگون حکومت امویان و عبّاسیان چنان گرفتار بودند که قدرت بر انجام کوچک­‌ترین فعّالیّت و حرکت سیاسی و اجتماعی نداشتند و چیزی نمانده بود که به کلّی منقرض شوند ولی مجالس عزای امام حسین علیه السلام آنان را نجات داد و در پناه آن، تشکّل و انسجام تازه‏‌ای یافتند و به صورت قدرتی چشمگیر در صحنه جامعه اسلامی ظاهر شده و باقی ماندند.3

به همین دلیل، برپایی این مجالس در روایات به عنوان «احیای امر اهل‏‌بیت علیهم السلام»تعبیر شده است. امام صادق علیه السلام در مورد این گونه مجالس فرمودند:«إِنَّ تِلْکَ الْمَجالِسَ أُحِبُّها فَأَحْیُوا أمْرَنا؛ این گونه مجالس (شما) را دوست دارم، از این طریق مکتب ما را زنده بدارید!».4،5

وحدت امت اسلامی

بی شک تأکید ائمّه اطهار علیهم السلام به ضرورت برگزاری مراسم عزاداری حسینی علیه السلام، بر مبنای«وحدت مردم» استوار است، به گونه‏‌ای که امروزه در ایّام شهادتش میلیون‌ها انسان با اختلاف طبقات و نژاد و مذهب در هر کوی و برزن به عزاداری آن حضرت بپاخاسته و گرد بیرق حسینی اجتماع می‌کنند.

هر ملّتی برای بقا و موفّقیّت خویش محتاج به عامل وحدت و اجتماع است. بدون شک بهترین عامل وحدت پیروان اهل بیت علیهم السلام که با کمترین زحمت و کمترین هزینه می‌تواند توده‏‌های میلیونی را حول یک محور جمع کند، همین مراسم عزاداری حسینی است.6

احیاء اهداف امام حسین(علیه السلام)در ظلم ستیزی

بدیهی است از جمله اهداف و عوامل برپایی عزاداری، زنده نگه‏‌داشتن تاریخ امام حسین علیه السلام و هدف او، یعنی مبارزه با ظلم و ذلّت است، لذا باید عزاداری به گونه‌ای محقق شود که همگان را به اهداف آن پیشوای بزرگ آشنا سازد که عزاداری، حمایت از مکتب امام حسین علیه السلام در ظلم ستیزی و اعلام برائت و بیزاری از ظالمان از جمله شاخصه­‌های وجودی برپایی مراسم سوگواری امام حسین(علیه السلام) است.

پیوند عاطفه و بصیرت، مقوّم مقولۀ استکبار ستیزی

باید اذعان کرد برپایی مراسم سوگواری و عزاداری بر مبنای گریه بیانگر عواطف و عشق به بنیان‏گذار این مکتب است که درس شجاعت و ایمان و ظلم ستیزی را به ما آموخت. مگر می‌شود رابطه عمیقِ عاطفی باشد، و قطره‏‌های اشک در مصائب آنها جاری نشود، لذا گریه‏‌ها به‏ خاطر ظلم‏‌هایی است که دشمنان بر آنها روا داشتند و در واقع اعلان جنگ با دشمنان ایشان، و به تعبیر دیگر با ظالمان و ستمگران دنیاست. علاوه بر این، صحنه‏‌های کربلا چنان بوده است که هر کس کمترین عاطفه­‌ای داشته باشد، با شنیدن آن متأثر می‌شود این همان رابطه و پیوند عاطفی است.7

سخن آخر

اصل عزاداری که باعث بیداری و آگاهی امّت اسلامی و دارای جنبه ظلم ستیزی است در واقع مکتبی است برای پرورش صفات برجسته انسانی، از این رو باید گفت عاشورا یک «حادثه» نبود بلکه یک «جریان تاریخی» بود. جریان مبارزه حق و باطل، عدالت و ظلم به نحوی و این مبارزه در همه اعصار و قرون ادامه دارد و عاشورای حسینی درس لازم را برای پیروزی حق بر باطل به طرفداران حق می‌دهد و شعار«هیهات منا الذّله» بیانگر این جهاد پرارزش است و ما از این درس در طول تاریخ استفاده فراوان برده‏‌ایم.8

معاونت تحریریه خبر پایگاه اطلاع رسانی دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

1 عاشورا ریشه‏‌ها، انگیزه‏‌ها، رویدادها، پیامدها، ص66.

2 عاشورا ریشه‏‌ها، انگیزه‏‌ها، رویدادها، پیامدها، ص: 70.

3 همان.

4 وسائل الشیعة، ج 10، ص 391- 392، ح 2.

5 عاشورا ریشه‏‌ها، انگیزه‏‌ها، رویدادها، پیامدها، ص: 71.

6 عاشورا ریشه‏‌ها، انگیزه‏‌ها، رویدادها، پیامدها، ص: 72.

7 احکام عزاداری، ص: 31.

8 احکام عزاداری، ص: 32.

انتهای پیام