انزوای کمیسیون برجام یا بررسی تخصصی توافق/ کمیسیون ویژه ذبح نشود

خبرگزاری مهر - گروه سیاست: پس از ارائه گزارش توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ (برنامه جامع اقدام مشترک) از سوی وزیر امور خارجه به مجلس در ۳۰ تیرماه امسال، در همان روز با پیشنهاد ۲۴ نماینده مجلس، کمیسیون ویژه‌ای برای بررسی توافق ایران و غرب تشکیل شد.

پس از آن در ۲۸ مرداد ماه، ۱۵ عضو کمیسیون ویژه بررسی برجام با توافق فراکسیون‌های رهروان و اصولگرایان با رای نمایندگان در صحن علنی مجلس انتخاب شدند.

توافق دو فراکسیون سیاسی مجلس به این ترتیب بود که ۵ نفر از اعضای فراکسیون رهروان، ۵ نفر از اعضای فراکسیون اصولگرایان و ۵ نفر مورد وثوق دو طیف برای عضویت در این کمیسیون انتخاب شوند.

در این میان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی که از ابتدا بررسی مذاکرات را برعهده داشت، در نامه ای به ریاست مجلس خواستار بررسی برجام در این کمیسیون به عنوان کمیسیون تخصصی شد. در صورتی که گزارش برجام به کمیسیون امنیت ملی به عنوان کمیسیون اصلی ارجاع می شد، کمیسیون های تخصصی نیز می توانستند به عنوان کمیسیون های فرعی این گزارش را بررسی کنند.

در نهایت اول شهریور ماه اولین جلسه کمیسیون برجام تشکیل و علیرضا زاکانی به عنوان رئیس این کمیسیون انتخاب شد و در ادامه، جلسات آن با حضور تیم های مذاکره کننده هسته ای قبلی و فعلی و برخی مسئولان دیگر تشکیل شد تا اعضا به کند و کاو ابعاد «برجام» بپردازند؛ حتی تعطیلات سه هفته ای مجلس هم مانع برگزاری جلسات این کمیسیون نشد.

همزمان با جلسات ابتدایی کمیسیون ویژه برجام، علی لاریجانی رئیس مجلس جهت شرکت در اجلاس بین‌المجالس به نیویورک و ظریف وزیر امور خارجه نیز به آفریقا سفر کرد؛ بنابراین برنامه کمیسیون برجام که قرار بود جلساتی با حضور مسئولان تیم های مذاکره کننده هسته ای تشکیل دهند، با تغییراتی همراه شد.

کمیسیون برجام طی این سه هفته با حضور سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و تیم مذاکره کننده اش، سیدعباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی اعضای تیم مذاکره کننده فعلی، علی اکبر صالحی و فریدون عباسی رئیس فعلی و قبلی سازمان انرژی اتمی و علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی تشکیل جلسه داد و در میانه هفته اخیر نیز بالاخره وزیر امور خارجه در این کمیسیون حاضر شد و به سوالات نمایندگان عضو و غیرعضو درباره برجام و ابهامات آن پاسخ داد.

کمیسیون ویژه همچنان منتظر آقای رئیس/ سر در آوردن برجام از کمیسیون‌های فرعی!

اما با وجود اینکه حدود دو هفته از بازگشت لاریجانی از نیویورک می گذرد، وی هنوز در جلسات کمیسیون ویژه حضور نیافته است؛ البته قرار بود در هفته‌ای که گذشت، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی نیز برای بررسی بخش های اقتصادی برجام و آثار آن در کمیسیون برجام حضور یابند، اما به یکباره از حضور عذر خواستند و تنها محمد نهاوندیان رئیس دفتر رئیس جمهور به این کمیسیون آمد.

اما آنچه این روزها روند کار بررسی برجام در کمیسیون ویژه را تا حدودی تحت‌الشعاع قرار داده، خبری است که ابتدای هفته جاری از قول رئیس کمیسیون صنایع و معادن مجلس اعلام شد؛ رضا رحمانی در گفتگو با مهر، از ارجاع گزارش برجام به کمیسیون های تخصصی مجلس به عنوان کمیسیون های فرعی با دستور هیات رئیسه مجلس خبر داد.

بر این اساس، متن توافق هسته‌ای ایران و غرب که این روزها در کمیسیون ویژه منتخب نمایندگان در دست بررسی و تحلیل است، به کمیسیون‌های اقتصاد، برنامه و بودجه، صنایع و معادن، امنیت ملی و سیاست خارجی به عنوان کمیسیون های تخصصی ارجاع شده است تا پس از پایان تعطیلات مجلس به این گزارش رسیدگی کنند؛ نکته جالب نیز اینجاست که در دستور کار چاپی کمیسیون‌های مجلس برای هفته آینده، بررسی برجام در برنامه هیچکدام از کمیسیون‌های نامبرده نیامده و تنها در دستور کار سه کمیسیون آموزش و تحقیقات، فرهنگی و قضایی چاپ شده است. 

پور مختار: کمیسیون ویژه برای بررسی برجام کفایت می کند

محمدعلی پورمختار رئیس کمیسیون اصل نود در این خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر معتقد است، با تشکیل کمیسیون برجام نیازی به ارجاع برجام به کمیسیون های فرعی نیست، زیرا ترکیب کمیسیون برجام به گونه ای است که اعضای این کمیسیون از فراکسیون های سیاسی و کمیسیون های تخصصی مجلس انتخاب شده اند؛ بنابراین بررسی برجام در این کمیسیون ویژه کفایت می کند.

عضو شورای مرکزی فراکسیون رهروان، بررسی ابعاد اقتصادی، فنی و امنیتی در کمیسیون ویژه را کافی دانسته و بررسی مجدد این موضوعات در کمیسیون های فرعی را موجب طولانی شدن روند بررسی برجام در مجلس خواند.

وی معتقد است، با آغاز به کار مجلس کمیسیون های تخصصی هم بررسی برجام را با حضور مسئولان مربوطه در ابعاد تخصصی آغاز خواهند کرد که این امر موجب روند طولانی بررسی برجام در مجلس می‌شود.

پورمختار تاکید کرد که همه دیدگاههای سیاسی مجلس در کمیسیون ویژه حضور دارند؛ البته ممکن است برخی برخوردها در این کمیسیون صورت گرفته باشد، اما باید اصل و جایگاه کمیسیون برجام تا پایان بررسی توافق حفظ شود.

فولادگر: گزارش وزارت خارجه طبق آیین‌نامه، قابل ارجاع به کمیسیون های فرعی نیست

حمیدرضا فولادگر رئیس کمیسیون ویژه حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی نیز در این خصوص به مهر گفت: ارجاع گزارش برجام به کمیسیون های فرعی از منظر آیین نامه داخلی درست نیست، زیرا هیات رئیسه فقط طرح ها و یا لوایح را می تواند به کمیسیون های فرعی ارجاع کنند.

نماینده مردم اصفهان در مجلس تأکید کرد: با تشکیل کمیسیون ویژه و انتخاب اعضای آن در صحن علنی مجلس، بررسی برجام در کمیسیون های فرعی وجهی ندارد.

نقوی حسینی: ارجاع همزمان برجام به کمیسیون‌های فرعی، موازی‌کاری نیست

اما سخنگوی کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره تصریح کرد: این مساله موازی‌کاری نیست؛ چرا که طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، هیات رئیسه طرح یا لایحه یا ماموریت کمیسیون‌ها را به کمیسیون اصلی ارائه می‌کند و می‌تواند همزمان آن را به کمیسیون‌های فرعی نیز ارائه دهد و این کمیسیون‌ها نیز جمع‌بندی خود را به کمیسیون اصلی تقدیم می‌کنند.

نقوی حسینی همچنین درباره نسبت میان کمیسیون ویژه برجام و کمیسیون امنیت ملی در بررسی توافق هسته‌ای نیز، تاکید کرد: کمیسیون امنیت ملی تاکنون در چارچوب قانون بررسی خود را انجام داده است، اما مجلس به جهت اهمیت موضوع، یک کمیسیون ویژه برای این کار تشکیل داده که پس از این مسئولیت موضوع با کمیسیون ویژه برجام است.

کارخانه‌ای: مسئول اصلی بررسی و جمع‌بندی گزارش توافق هسته ای، کمیسیون برجام است

ابراهیم کارخانه‌ای رئیس کمیته هسته ای مجلس و عضو کمیسیون ویژه برجام نیز در گفتگو با مهر تاکید کرد که نظر کمیسیون های فرعی در مورد توافق برای جمع‌بندی نهایی به کمیسیون برجام ارسال خواهد شد.

نماینده مردم همدان ادامه داد: کمیسیون برجام با رای نمایندگان تشکیل شده و مسئول اصلی بررسی برجام و جمع‌بندی و اظهارنظر نهایی، این کمیسیون است.

کمیسیون منتخب، منزوی نشود

صرفنظر از دیدگاهها و نظرات مختلفی که می‌تواند در این رابطه مطرح باشد، آنچه قابل تأمل به نظر می‌رسد، این مسئله است که اگر قرار بود برجام برای دریافت نظرات کمیسیون‌های فرعی به این کمیسیون‌ها ارسال شود، باید از ابتدای ارائه آن به مجلس یعنی از همان روز ۳۰ تیر این اقدام صورت می‌گرفت، نه این روزها که سه هفته از تشکیل جلسات کمیسیون ویژه برجام و گفت و شنودهای مفصل آن با حضور مسئولان و مذاکره‌کنندگان سابق و فعلی می‌گذرد.

هرچند با نگاه خوشبینانه به این اقدام هیات رئیسه مجلس و برخی اعضای آن، می‌توان امیدوار بود که این کار باعث تقویت بیش از پیش بنیه کارشناسی کمیسیون ویژه برجام شود، اما شاید ارجاع برجام به کمیسیون‌های فرعی آنهم در این روزها که خط خبری رسانه های خاص بر هجمه به کمیسیون ویژه و منتخب مجلس معطوف شده و از سوی دیگر، توقف پخش جلسات آن نیز با اعتراض اعضای کمیسیون مواجه شده است، قدری قابل تأمل به نظر برسد.

و دیگر اینکه، «برجام» با هر وضعیتی و تا هر زمانی در کمیسیون‌های فرعی - که از قضا خودشان به اندازه کافی دستور کار عقب افتاده دارند - باقی بماند، نباید محوریت کمیسیون ویژه که متشکل از ۱۵ چهره با گرایش سیاسی و تخصص علمی متنوع است و پس از طی یک فرایند تفاهم و همدلی سیاسی در مجلس تشکیل شده، از بین برود و آنطور که برخی رسانه‌ها و محافل وابسته به جریان اصلاحات تلاش می‌کنند، منزوی و بی‌اثر شود، که اگر اینگونه شود، دیگر در هیچ دوره‌ای از ادوار مجلس هیچ کمیسیون ویژه‌ای اعتبار و ثبات نخواهد داشت.