«مسائل پدیدارشناسی» هایدگر نقد شد

کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» نوشته مارتین هایدگر، دوشنبه 23 شهریور با حضور پرویز ضیاشهابی، سیدمحمدرضا حسینی بهشتی، محمدزارع شیرین‌کندی و شمس‌الملوک مصطفوی در سرای اهل قلم خانه کتاب مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

به گزارش ایسنا، بر اساس گزارش رسیده، پرویز ضیاشهابی؛ مترجم کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» در ابتدای این نشست درباره این کتاب چنین توضیح داد:«این کتاب، تحریرشده درس‌گفتارهایی از هایدگر و نخستین کتابی از این دوره است که در زمان حیات هایدگر منتشر شده است.»

ضیاشهابی به بخش‌های مختلف کتاب اشاره کرد و گفت:«سیر فکری این درس‌گفتارها در سه بخش قرار دارد. بخش اول، بحث پدیدارشناسانه - نقادانه در باب وجود است. بخش دوم به پرسش هستی‌شناسانه اختصاص دارد. بخش سوم نیز روش علمی هستی‌شناسی است. هر بخش هم به چهار فصل تقسیم شده است.»

وی ادامه داد:«موضوع مورد نظر هایدگر، پرسش از معنای وجود به طور کلی و فرا نمودن زمان به عنوان افق هر گونه فهم از معنای وجود است که به آن هستی‌شناسی می‌گویند. هایدگر تاکید دارد که روش مناسب در هستی‌شناسی، عبارت است از پدیدارشناسی. او پدیدارشناسی را مطابق استنباط خود عنوان کرده است.»

شمس الملوک مصطفوی؛ عضو هیات علمی دانشگاه نیز درباره نسبت هایدگر با پدیدارشناسی گفت:«هایدگر در سنت پدیدارشناسی قرار داد و با عنوان پدیدارشناس از او نام می‌بریم. هایدگر شاگرد «هوسرل» بوده، اما از سنت هوسرل فاصله گرفت. هایدگر اذعان می کند که در پدیدارشناسی مدیون هوسرل است. چاپ اول این کتاب را هم به هوسرل تقدیم کرده است.»

مصطفوی ادامه داد:«پدیدارشناسی هایدگر با پدیدارشناسی هوسرل، تفاوت‌های بنیادین دارد. او از «وجود» شروع می‌کند و پدیدارشناسی به سمت و سویی می‌رود که برای فهم معنای وجود استفاده می‌شود.»

وی افزود:«کتاب «وجود و زمان» هایدگر نیمه‌کاره ماند و کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» تنها کتابی از هایدگر است که در عنوان آن اصطلاح «پدیدارشناسی» ذکر شده. این درس‌گفتارها، درباره بخش نانوشته کتاب «وجود و زمان» است و ما می‌توانیم با تامل بر موضوعات این کتاب به سوی فهم اندیشه هایدگر در قسمت نانوشته «وجود و زمان» راهی پیدا کنیم. این موضوع، این کتاب را درخور توجه می کند.»

این عضو هیات علمی دانشگاه درباره ویژگی‌های کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» نیز توضیح داد:«اصطلاح هرمونتیک در این کتاب استفاده نمی‌شود. نکته دیگر کتاب این است که در آن نامی از هوسرل نمی‌بینیم در عین حال که هایدگر مدیون هوسرل است. این کتاب هم مثل کتاب «وجود و زمان» ناتمام می ماند به این دلیل که هایدگر احساس کرده، صورت‌بندی پدیدارشناسی دشوار و نشدنی است. او در کتاب خود عنوان کرده که چیزی به نام پدیدارشناسی یگانه وجود ندارد.»

مصطفوی درباره ترجمه کتاب نیز گفت:«معادل انگلیسی در کنار معادل یونانی و آلمانی ذکر شده فقط کاش در انتهای کتاب، واژگان و اصطلاحات هم ذکر می‌شد. نثر این کتاب، قدری سنگین است که البته نقطه قوت آن به شمار می‌رود، اما کاش برخی از نکات در پاورقی توضیح داده می‌شد تا مخاطب، مفهوم معانی را درک کند.»

محمدزارع شیرین‌کندی؛ عضو هیات علمی بنیاد دانشنامه جهان اسلام نیز ترجمه کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» را ترجمه‌ای اصیل از پدیدارشناسی هایدگر دانست و گفت:«باید پرسید که چرا هایدگر و هوسرل از ایران شاگرد مستقیم نداشته اند؟ ما برای فلسفه‌آموزی به غرب دانشجو نفرستاده‌ایم، بلکه دانشجویان ما برای آموختن فنون به غرب سفر کرده‌اند. اولین مدرسه‌ای هم که به تقلید از غربی‌ها ساختیم، دارالفنون نام داشت، نه دارالفلسفه.»

شیرین‌کندی ضمن اشاره به دشواری خواندن متون هایدگر، دلایل دشواری ترجمه آثار هایدگر را دشواری فهمیدن هایدگر دانست و بیان کرد:«هایدگر با همه فیلسوفان غرب متفاوت است. او با متفکران غرب گفت‌وگو می‌کند و آن ها در عین حال که آموزگار هایدگر هستند، طرف گفت‌وگوی او هم هستند.»

وی افزود:«در آثار هایدگر هر واژه و هر جمله به تاریخ تفکر غرب اشاره دارد و هر عبارتی از اندیشه‌ای سخن می‌گوید. هایدگر با فراخواندن تاریخ فلسفه غرب می خواهد به درون این تاریخ نفوذ کند و آن را در جهت نیازهای آتی بشر متحول سازد.»

عضو هیات علمی بنیاد دانشنامه جهان اسلام ادامه داد:«هایدگر، زبان کل غرب را زبان مابعدالطبیعه می داند و هر کوششی که انجام می دهد، در نهایت به زبان مابعدالطبیعه می رسد. کتاب «وجود و زمان» هم احتمالا به همین دلیل ناتمام مانده است.»

شیرین‌کندی درباره ترجمه آثار هایدگر نیز چنین گفت:«کسی می تواند آثار هایدگر را ترجمه کند که با اندیشه های او همدل باشد. کسی می‌تواند آثار هایدگر را ترجمه کند که به تاریخ فلسفه غرب آشنا باشد و فلسفه غرب را به‌جد خوانده باشد.»

وی افزود:«کسی می تواند آثار هایدگر را ترجمه کند که به دقت و وسواس هایدگر، واژه‌سازی‌ها، جناس‌ها و ... که ویژگی آثار هایدگر است، آشنا باشد. دکتر شهابی این ویژگی‌ها را داراست.»

شیرین‌کندی در پایان سخنانش گفت:«ترجمه کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» کاری اصیل و ممتاز است. این کتاب هم بوی تفکر هایدگر آلمانی را دارد و هم عطر ادب و فرهنگ ایرانی را.»

سیدمحمدرضا حسینی بهشتی؛ استادیار گروه فلسفه دانشگاه تهران نیز که به عنوان کارشناس در این نشست حضور داشت، ضمن اشاره به این که رفتن زیر بار ترجمه آثار هایدگر همت و صبر فراوان می خواهد، گفت:«متن کتاب، دشوار است. هایدگر مشکل می نویسد و حتی آلمانی زبان ها هم در فهم متن هایدگر مشکل دارند. بسیار مناسب است اگر کسی بپرسد که چرا مسائل بنیادین برای هایدگر مهم است. این موضوع به فهم و تعریف او از فلسفه بازمی‌گردد. فلسفه برای هایدگر، هستی‌شناسی عام پدیدارشناسانه است که نقطه عزیمت خود را هرمونتیک دازاین قرار داده. پدیدارشناسی در تفکر هایدگر، جایگاه مهمی دارد.»

بهشتی ادامه داد:«در پدیدارشناسی با این ویژگی روبه‌رو هستیم که کوشش می کنیم موضوع ما که وجود است خودش را نزد خودش و از ناحیه خودش آشکار کند. کار ما شبیه مجال دادن است تا به کار بردن ابزار.»

وی کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» را کتاب قابل مطالعه‌ای دانست که روش مواجه شدن با پرسش از معنای هستی را در اختیار می گذارد و درباره ترجمه کتاب گفت:«ترجمه این کتاب، کار دشواری است که با وسواس و دقتی بالا صورت گرفته. مترجم، معادل هایی را برای کلمات انتخاب کرده، اما به نظرم می رسد به رغم زحمت فراوانی که متحمل شده، در پاره ای از موارد، برای حفظ فارسی سره، فهم مسائل دشوار می شود.»

پرویز ضیاشهابی؛ مترجم کتاب «مسائل اساسی پدیدارشناسی» نیز در پایان این نشست در پاسخ به برخی مسائل مطرح شده، گفت:«در مقدمه کتاب هم به این موضوع اشاره کرده ام که معادل هایی که انتخاب کرده‌ام، فقط پیشنهاد است و توقع دارم اهل نظر این معادل‌ها را بسنجند. اگر از متن دوره شده‌ام، بر آن هستم که گاه دور شدن از ظاهر الفاظ، نزدیک شدن به مطلب است.»

انتهای پیام