در ونزوئلا چه خبر است؟ بحران اقتصادی و بی ثباتی داخلی میراث چاوز و مادورو یا توطئه آمریکا؟

محمود فاضلی

در ماههای اخیر وخامت وضعیت اقتصادی در ونزوئلا را می‌توان از تشکیل صف‌های طولانی مردم برای تامین کالاهای اساسی بخوبی مشاهده کرد. مردم برای خرید برنج، شیر و سایر مواد غذایی ضروری در صف‌های طویل می‌ایستند و گاه شب را در صف‌ها به صبح می‌رسانند. تشکیل این صف‌ها در بعضی از مناطق البته با تنش‌ها و درگیرهایی روبرو بوده است و به دلیل افزایش درگیری‌ها در صف خرید مواد غذایی، آمار تماس‌های تلفنی برای مداخله پلیس در فروشگاهها افزایش یافته است و پلیس مجبور بوده است تعداد نیروهایش برای امنیت فروشگاهها را افزایش دهد.

طبق اعلام بعضی از خبرگزاری‌ها، ونزوئلا روزانه شاهد غارت سوپر مارکت‌ها و حمله به کامیون‌های حامل مواد غذایی است. در نیمه نخست سال 2015 میلادی 56 مورد غارت و 76 مورد تلاش برای سرقت ثبت شده است. کمبود کالاهای اساسی پس از اعتراضات خیابانی به سیاست‌های رئیس جمهوری این کشور در سال گذشته جدی‌ترین تهدیدات داخلی این کشور محسوب می‌شود. 

نیکولاس مادورو رئیس جمهوری 52 ساله ونزوئلا این حوادث را بخشی از توطئه برای تضعیف انقلاب 16 ساله حزب حاکم می‌داند. او بارها واشنگتن را به مداخله در امور داخلی متهم کرده و اعتقاد دارد آمریکا به سازماندهی آنها کمک کرده است. وی همچنین عوامل اطلاعاتی آمریکایی را به ایجاد خشونت و ترویج غارتگری در جنوب‌شرق کشورش متهم کرده و مدعی است بر اساس اسنادی که در اختیار دارد، دو فرد آمریکایی آشوب‌های اخیر را در کشورش هدایت کرده‌اند. این اظهارات با واکنش مقامات آمریکایی روبرو شده است. به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا چنین حرف‌هایی صحت ندارد و آمریکا برای تضعیف اقتصاد ونزوئلا دست به هیچ اقدام خشونت‌آمیزی نمی‌زند.

کاهش بهای نفت، رکود اقتصادی و تورم فزاینده، دورنمای اقتصادی ونزوئلا را به عنوان یکی از غنی‌ترین ذخائر نفتی جهان تاریکتر کرده است. از ابتدای ماه ژوئن تاکنون، نفت 27 درصد از ارزش خود را از دست داده است. همین امر سبب شده تا کاهش بهای طلای سیاه در بازار جهانی این کشور را بشدت آسیب پذیر کند. ونزوئلا با در اختیار داشتن یکی از بزرگترین ذخایر نفتی جهان، اقتصاد مبتنی بر درآمد فروش نفت دارد. رئیس جمهوری ونزوئلا بارها از سقوط بهای نفت ابراز نگرانی کرده است. سقوط قیمت نفت در حالی است که نرخ تورم در ماه جولای گذشته در ونزوئلا به 16.1 درصد رسيد و اين بالاترين نرخ تورم در سال جاری است. 

دولت ونزوئلا و شرکت ملی نفت مشترکا مبلغ 263 ميليون دلار از بدهی‌های خارجی خود را پرداخت کردند. از اين ميزان 71 ميليون و 700 هزار دلار توسط دولت و 191 ميليون و 200 هزار دلار توسط شرکت نفت پرداخت گرديد. شرکت ملی نفت ونزوئلا در شش ماهه دوم سال جاری می‌بایستی 3 ميليارد و 875 ميليون دلار و بين ماه جولای و دسامبر 6 ميليارد و 389 ميليون دلار از بدهی‌های خود را پرداخت کنند. بدهی خارجی سال آينده شرکت نفت و دولت ونزوئلا در مجموع 2 ميليارد و 317 ميليون دلار خواهد بود. با توجه به بحران مالی، دولت ونزوئلا به کشورهای عضو کارائيب که با شرايط ويژه‌ای نفت از این کشور دريافت می‌کنند، اعلام کرده است که هر کشوری که بتواند بدهی‌های خود را قبل از موعد مقرر به کاراکاس پرداخت کند، تخفيف ويژه‌ای دريافت خواهد کرد. ونزوئلا با کاهش 53 درصدی بدهی جامائيکا به اين کشور که حدود 3 ميليارد و 250 ميليون دلار بود با دريافت 5/1 ميليارد دلار موافقت کرد. جمهوری دومينيکن نيز به جای حدود 4 ميليارد دلار اقدام به پرداخت 1 ميليارد  و900 ميليون دلار نمود که در مجموع ونزوئلا 3 ميليارد  و800 ميليون دلار از مطالبات خود را دريافت نکرده است. کوبا بابت دريافت نفت از ونزوئلا حدود 14 ميليارد و 280 ميليون دلار به اين کشور بدهکار است.

مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا اخیرا رئیس شرکت ملی نفت کشورش را به عنوان وزیر جدید نفت انتخاب کرده است. دل پینو همزمان مسئولیت وزارت نفت و ریاست شرکت ملی نفت کشورش را بر عهده خواهد داشت. وزیر جدید در دولت‎های «هوگو چاوز» و سپس مادورو به مدت یک دهه پست وزارت نفت و معادن کشورش را برعهده داشت. وی در اوایل سپتامبر2014 به عنوان وزیر امور خارجه و سپس در اواخر سال 2014 به عنوان سفیر کشورش در سازمان ملل متحد، منصوب شد. 

بر اساس نظرسنجی‌ها نارضایتی مردم بدلیل کمبود کالا و افزایش شدید تورم از اصلی‌ترین مشکلات نیروهای دولتی در انتخابات آتی پارلمان است و تا کنون دولت نتوانسته موفقیتی در این زمینه در مقابل احزاب مخالف بدست آورد. براساس این نظرسنجی، از هر پنج شهروند ونزوئلایی سه نفر خواستار حل مشکلات اقتصادی توسط دولت کنونی و دو نفر خواستار به قدرت رسیدن مخالفان هستند. طبق آمار منابع دولتی، میزان محبوبیت حزب سوسیالیست ونزوئلا 34 درصد است. این درحالی است که احزاب مخالف دولت (وحدت دموکراتیک) از محبوبیتی 19 درصدی برخوردارند. جدیدترین نظرسنجی موسسه اينترلاسز نیز نشان می‌دهد 64 درصد مردم ونزوئلا نسبت به آينده کشورشان نگران هستند. 64 درصد مردم «ناراحت» بوده و 43 درصد «بدبين» و 48 درصد «غمگين» هستند. در نظرسنجی 72 درصد در مجموع به آینده اميدوارند.

از دیگر مشکلات کنونی این کشور روابط پرتنش میان ونزوئلا و کلمبیا است. دو کشور بیش از 2200 کیلومتر مرز مشترک دارند و قاچاقچیان مواد مخدر و گروه‌های مسلح غیر قانونی از این مرز مشترک به راحتی عبور می‌کنند. ونزوئلا بر این عقیده است این کشور قربانی سیاست‌های کاپیتالیستی، سیاسی و اجتماعی اپوزیسیون و کلمبیاست. 

به اعتقاد رئیس جمهوری ونزوئلا «آلوارو اوریبه ولز» رئیس جمهور سابق کلمبیا با رهبری گروه‌های شبه نظامی و همکاری با اپوزیسیون علیه دولت ونزوئلا توطئه‌چینی می‌کند. اپوزیسیون با همکاری نیروهای شبه نظامی کلمبیایی در کشور هرج‌و مرج ایجاد می‌کند. آن‌ها نسبت به ونزوئلا سیاست‌های کاپیتالیستی وحشیانه‌ای در پیش گرفته‌اند و ما به عنوان مردم ونزوئلا سال‌هاست که هدف حمله باند‌های مافیای کلمبیایی هستیم. اگر دستور دادم تا مرزهای کلمبیا و ونزوئلا بسته شوند تنها به دلیل احساس خطری بود که از جانب شبه نظامیان کلمبیایی دارم. هدف من رهایی و نجات مردم کشور از دست سیاست‌های خصمانه اپوزیسیون و شبه نظامیان است که این روزها با هدف پیشبرد سیاست‌های خصمانه خود در صدد به راه انداختن جنگی اقتصادی هستند. به عنوان رئیس جمهور ونزوئلا برای رفع خطر این افراد به مقابله ادامه خواهم داد زیرا آن‌ها با همدستی اپوزیسیون ونزوئلا و با اتخاذ سیاست‌های کاپیتالیستی و قاچاق سعی در بی‌ثبات‌سازی وضعیت کنونی کشور دارند و هدف نهایی آن‌ها سرنگونی دولت کنونی ونزوئلا است. رئیس جمهور ونزوئلا بارها اعلام داشته است راست‌گرایان افراطی ونزوئلا با همکاری شبه نظامیان کلمبیایی سعی دارند تا در کشور کودتا به راه انداخته و موجبات سرنگونی دولت کنونی را فراهم کنند.

اما در این میان خوان «مانوئل سانتوس» رئیس جمهور کلمبیا برای همکاری با ونزوئلا در راستای مقابله با باندهای قاچاق مواد مخدر و باندهای فعال در زمینه جرائم سازمان یافته در مرز دو کشور، اعلام آمادگی و تاکید کرده است کشورش برای حل این بحران اقدامات لازم را انجام خواهد داد. به گفته وی کلمبیایی‌ها علاوه بر این‌که بیش از هرکسی علاقمند به پایان فعالیت باندهای تبهکار در مرز کلمبیا و ونزوئلا هستند، بلکه بیشتر از ونزوئلا از حل این مشکل سود خواهند برد. پس از اقدام یک جانبه ونزوئلا مبنی بر بستن مرزها و راه‌های ارتباطی زمینی به روی کلمبیا، هر دو کشور قصد دارند بزودی در راستای حل این مشکل با یکدیگر دیدار‌ و گفت‌و‌گو کنند. از نظر من در شرایطی همچون شرایط فعلی بهترین راهکار برای رفع مشکلات و آرام کردن اوضاع دو کشور، دیدار و گفت‌و‌گو درباره مسائل کنونی و همفکری و همکاری برای حل این بحران است.

308