سوگند ياد مي‌كنم كه با جسد، «سلفي» نگيرم

«من به آپولون، پزشك آسكليپوس، هيژيا و پاناكيا سوگند ياد مي‌كنم و تمام خدايان و الهه‌ها را گواه مي‌گيريم كه در حدود قدرت و بر حسب قضاوت خود مفاد اين سوگندنامه و تعهد كتبي را اجرا نمايم... آنچه در حين انجام دادن حرفه خود و حتي خارج از آن درباره زندگي مردم خواهم ديد يا خواهم شنيد كه نبايد فاش شود، به هيچ كس نخواهم گفت زيرا اين قبيل مطالب را بايد به گنجينه اسرار سپرد. » اين بخشي از سوگندنامه بقراط است، نخستين متني كه هرگاه صحبت از اخلاق پزشكي مي‌شود نامش در خاطر مي‌آيد. اين روزها كه خبر انتشار عكس‌هايي از برخي دانشجويان پزشكي با جسدها و ارگان‌هاي سالن تشريح در شبكه‌هاي اجتماعي سروصدا كرده است، مسوولان هم واكنش‌هاي صريحي به اين داستان نشان داده‌اند.
روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: باقر لاريجاني، معاون آموزشي وزارت بهداشت طي نامه‌اي از روسا و معاونين آموزشي دانشگاه‌هاي علوم پزشكي كشور خواست علاوه بر آموزش‌هايي كه در زمينه اخلاق حرفه‌اي و احترام به كرامت انساني به دانشجويان ارايه مي‌شود مواردي نيز به شكل ويژه به همه اساتيد، دستياران و دانشجويان مقاطع و رشته‌هاي مختلف كه با اجساد افراد سرو كار دارند، ابلاغ شود.

يهويي در اتاق تشريح

در عكس، خم شده روي تخت جسد موميايي شده اتاق تشريح لبخند مي‌زدند، دانشجوهاي ديگري هم در عكس بعدي كله‌هاي‌شان را نزديك هم گرفته بودند و قلب بدون ضرباني را در دست داشتند؛ موجي از عكس‌هاي سلفي دانشجويان پزشكي با اجساد و بقاياي بدن انسان همراه با تيتر «سلفي دانشجويان پزشكي با اجساد» در ميان خبرهاي داغ سايت‌ها و خبرگزاري‌ها جا گرفت و خشم بسياري از كاربران را برانگيخت و بعد صداي مسوولان را درآورد.

در پي انتشار عكس‌هاي سلفي در اتاق تشريح با اجساد، رييس سازمان پزشكي قانوني از برخورد شديد انضباطي با اين دانشجويان خبر داد. احمد شجاعي گفت: «اگر اين اتفاق در پزشكي قانوني افتاده باشد با آنها به‌شدت برخورد مي‌شود. » روز گذشته و پس از واكنش پزشكي قانوني، باقر لاريجاني، معاون آموزشي وزارت بهداشت و نايب رييس شوراي عالي اخلاق پزشكي هم وارد ماجرا شد و با ارسال نامه به دانشگاه‌هاي علوم پزشكي تلاش كرد تا لزوم تاكيد بر موازين اخلاقي براي دانشجويان را به مسوولان دانشگاه‌هاي
علوم پزشكي يادآور شود: «لازم است در نخستين جلسه دروس و كارورزي‌هاي مرتبط به ويژه درس آناتومي، آسيب‌شناسي و پزشكي قانوني، ملاحظات اخلاقي و حرفه‌اي آموزش روي جسد انسان توسط اساتيد مربوطه يادآوري و تاكيد شود.»لاريجاني با تاكيد بر احترام و تكريم اجساد توسط اساتيد دانشگاه‌ها و نهادينه‌سازي اين امر در بين دانشجويان اطلاع‌رساني در اين زمينه از طريق نصب تابلوها و راهنماهاي مناسب در محل سالن‌هاي تشريح و ساير اماكن مربوطه را ضروري برشمرد و گفت: «لازم است پس از دادن آگاهي‌ها و هشدارهاي مناسب، درصورت مشاهده هرگونه تخلف از اين استانداردها، تنبيهات مناسب با اين‌گونه رفتارهاي خلاف شؤون دانشگاهي و دانشجويي از طريق ساختارهاي مربوطه به ويژه كميته‌هاي انضباطي دانشجويان به عمل آيد.»

گذر از دبيرستان به دانشگاه با آموزش كدهاي اخلاقي

دانشجوياني كه با روپوش‌هاي سفيد در سالن‌هاي دانشكده پزشكي مي‌چرخند و پاي‌شان به اتاق تشريح باز مي‌شود تا چندي پيش دانش‌آموزان دبيرستاني بوده‌اند كه به شوق پزشكي دروس عمومي و تخصصي را از بر مي‌كردند تا از سد كنكور بگذرند. حالا با ورود به دانشگاه و پا گذاشتن به حوزه جدي آكادمي شايد كمي زمان لازم داشته باشند تا بايد و نبايدها و كدهاي اخلاقي را در حوزه علم فرا بگيرند. مدير گروه آناتومي دانشگاه تهران مي‌گويد كه اين دانشگاه با برگزاري جلسه «گذر از دبيرستان به دانشگاه» يك سري مسائل اخلاقي را به صورت كلي براي ورودي‌هاي جديد هر سال تشريح مي‌كند و البته در نخستين جلسه حضور دانشجويان به سالن تشريح هم اين نكات به صورت ريزتر متذكر مي‌شوند. غلامرضا حسن‌زاده، مديرگروه آناتومي دانشگاه علوم پزشكي تهران به «اعتماد» مي‌گويد: «در نخستين جلسه‌اي كه دانشجويان وارد سالن تشريح مي‌شوند يك جلسه معرفي براي آنها برگزار مي‌كنيم و كدهاي اخلاقي را به آنان آموزش مي‌دهيم. به آنها مي‌گوييم جسد انسان نخستين بيماري است كه شما لمس مي‌كنيد و بايد به بيمار خود احترام بگذاريد، بايد رازدار باشيد و با اعضاي بدن درست رفتار كنيد. يك دستورالعمل هم بيرون از سالن تشريح نصب شده و در آن دقيقا اشاره شده است كه فيلمبرداري و عكاسي ممنوع است. » حسن‌زاده با ابراز تاسف از اتفاقي كه در شبكه‌هاي اجتماعي رخ داده، اضافه مي‌كند: «اين كار عملي غيراخلاقي بوده. متاسفانه حالا وسايل عكاسي در قالب گوشي و ابزارهاي كوچك همه‌جا هستند و مورد استفاده قرار مي‌گيرند. ما هم در حال رصد هستيم كه اگر چنين كاري در ميان دانشجويان دانشگاه علوم پزشكي دانشگاه تهران رخ داده باشد حتما برخورد انضباطي با آن صورت گيرد.»

دانشجويان پزشكي در مراسم فارغ‌التحصيلي خود در ميان اشك شوق خانواده‌هايي كه حالا فرزندشان خانم و آقاي دكتر شده، سوگندنامه‌اي را قرائت مي‌كنند كه برداشتي است از همان متن كهن بقراط حكيم: « اكنون كه با عنايات و الطاف بيكران الهي دوره دكتراي پزشكي را با موفقيت به پايان رسانده‌ام و مسووليت خدمت به خلق را بر عهده گرفته‌ام، در پيشگاه قرآن كريم به خداوند قادر متعال كه داناي آشكار و نهان است و نامش آرامش دل‌هاي خردمندان و يادش شفاي آلام دردمندان، سوگند ياد مي‌كنم كه: ... در معاينه و معالجه حريم عفاف را رعايت كنم و اسرار بيماران خود را، جز به ضرورت شرعي و قانوني، فاش نسازم. » سوگندي كه مانند لباس يكدست و كلاه منگوله‌دار فارغ‌التحصيلي تبديل شده است به بخشي از مراسم فراغت از سال‌ها تحصيل پزشكي، اما پزشكان آينده خيلي زودتر از رسيدن به مراسم قرائت سوگند در معرض آزمون‌هاي اخلاقي قرار مي‌گيرند، از همان لحظه‌اي كه با لبخند، دوربين كوچك تلفن همراه‌شان را روي چهره خودشان و جسم بي‌جان روي تخت تشريح نشانه مي‌روند و با «من و جسد همين الان يهويي» لايك جمع مي‌كنند.