توافق هسته‌ای ایران؛ از نرمش قهرمانانه تا سوءبرداشت مغرضانه

گروه بین الملل- عبدالحمید بیاتی: ایران پس از ۱۲ سال پافشاری بر حق مسلم خود و پیش گرفتن مسیر دیپلماسی توانست سرانجام حقانیت خود را به جهانیان ثابت کند. 

این امر موجب شده تا تهران در روزهای اخیر شاهد رفت و آمد گسترده مقامات طراز اول غربی باشد و از همین رو برخی تلاش دارند تا حضور این افراد در تهران را به تغییر اصول اساسی سیاست خارجی ایران تفسیر کنند.

تغییر تاکتیک و نرمش قهرمانانه  

بر اساس اصول حاکم بر دیپلماسی وقتی کشورها قصد حل موضعی که به نوعی تبدیل به مشکل میان دو و یا چند کشور شده را دارند، طرفین دعوا برای رسیدن به توافق مجبور به نوعی نرمش در مقابل طرف مقابل خود هستند زیرا بر اساس فضای موجود در جهان و تغییرات ایجاد شده در عرصه دیپلماسی دیگر نمی توان کشوری را در مذاکرات برنده و یا بازنده تمام عیار توصیف کرد. 

از همین رو بود که رهبر معظم انقلاب در زمان اوج مذاکرات با تحلیل صحیح وضعیت موجود در جهان واژه «نرمش قهرمانانه» را وارد ادبیات سیاسی و دیپلماتیک ایران کردند و همین امر بابی شد تا مذاکره کنندگان ایرانی با بهره گرفتن از آن مسیر مذاکرات را طی کنند.

از نرمش قهرمانه می توان به عنوان تغییر تاکتیک در دفاع از ارزش ها نیز تعبیر کرد. به این معنا که کشوری با نرمش در موضوعی خاص در دیگر موضوعات موجود  می تواند امتیازهای خاصی از طرف مقابل خود بگیرد. 

اصول تغییر ناپذیر

پس از حصول توافق هسته ای میان ایران و کشورهای ۱+۵ برخی از تحلیلگردان این توافق را به عنوان آغازی برای نزدیکی بیشتر ایران و کشورهای غربی بویژه آمریکا توصیف کرده و عنوان داشتند که به موجب این توافق همکاری های تهران و واشنگتن بویژه در مسائل منطقه ای افزایش خواهد یافت. 

اینکه ایران یکی از قدرت های اصلی خاورمیانه بوده و چالش های موجود در منطقه در صورت کمک گرفتن از تهران با سرعت و اطمینان بیشتری حل و فصل می شوند شکی نیست و همین امر یکی از دلایل اصلی کشورهای غربی برای مذاکره با ایران برای حل موضوع هسته ای بود. 

کشورهای غربی اکنون در خاورمیانه و حتی بخش هایی از آسیا با مشکلاتی مواجه هستند که کمک ایران بدون شک می تواند آنها را از این مشکلات خلاص کند. یکی از مهمترین مشکلات حال حاضر در خاورمیانه که رفته رفته در حال تبدیل شدن به یک مشکل جهانی است داعش است و در همین رابطه «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا، در اظهارات اخیر خود بطور ضمنی از تلاش واشنگتن برای جلب نظر ایران برای حضور در ائتلاف ضد داعش خبر داده است. 

تفسیر مغرضانه 

نباید این نکته را فراموش کرد که نیاز کشورهای غربی برای همکاری با ایران با توجه به شرایط منطقه ای بیش از تهران است اما با وجود این حقیقت، برخی تحلیلگران اینطور تفسیر می کنند که ایران برای همکاری با غرب اصول سیاست خارجی خود را تغییر می دهد.

در حقیقت هدف این افراد از ارائه این تحلیل آن است که به نوعی یاس و ناامیدی را به محور مقاومت القا کرده و با بزرگنمایی همکاری های ایران و غرب اینطور وانمود کنند که تهران در ازای این همکاری ها دوستان قدیم خود را فراموش کرده تا از این طریق بتوانند به آرزوی چندین ساله خود یعنی ایجاد شکاف در محور مقاومت دست پیدا کنند.

این وضعیت در حالی است که رهبر معظم انقلاب پس از حصول توافق هسته ای، در روز عید سعید فطر تأکید کردند که سیاست ایران در مقابل دولت مستکبر آمریکا هیچ تغییری نخواهد کرد و همان طور که بارها تکرار کردیم ما با آمریکا در مورد مسائل گوناگون مذاکره نداریم.

ایشان درباره توافق هسته ای اخیر میان ایران و کشورهای ۱+۵ نیز تصریح کردند: چه این متن تصویب شود و چه نشود، به حول و قوه الهی اجازه هیچ گونه سوء استفاده ای از آن داده نخواهد شد. اجازه خدشه در اصول اساسی نظام اسلامی به کسی داده نخواهد شد. قابلیت های دفاعی و حریم امنیت کشور به فضل الهی حفظ خواهد شد. جمهوری اسلامی در زمینه حفظ قابلیت های دفاعی و امنیتی خود هرگز تسلیم زیاده خواهی دشمن نمی شود.

مقام معظم رهبری در ادامه افزودند: چه این متن تصویب شود و چه تصویب نشود، ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم کشید، از ملت مظلوم فلسطین، از ملت مظلوم یمن، از ملت و دولت سوریه، از ملت و دولت عراق، از مردم مظلوم بحرین و مجاهدان صادق مقاومت در لبنان و فلسطین همواره مورد حمایت ما خواهند بود.

در همین رابطه «سید حسن نصرالله» دبيرکل حزب الله لبنان، روز شنبه سوم مردادماه تاکيد کرده که ايران پس از توافق هسته ای با شش قدرت جهانی همچنان از همپيمانان خود در منطقه حمايت خواهد کرد.

نصرالله در سخنرانی خود از کسانی که معتقد بودند ايران پس از توافق هسته ای به حمايت از حزب االله پايان خواهد داد، انتقاد کرد و گفت: رابطه ايران با همپیمانان خود  مبانی ايدئولوژيک دارد و چنین رابطه ای بر منافع سياسی متقدم است.

بر این اساس باید در نظر داشت که اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران اصولی تغییرناپدیر هستند و تغییر دولتها باعث تحول در اصول نمی شود. اساساً اصول سیاست خارجی هر کشوری تغییر ناپذیر است و تغییرات معمولا در عرصه تاکتیکها رخ می دهد. در واقع وقتی در سیاست خارجی بحث از «تغییر» و «تداوم» می شود ناظر به تغییر در تاکتیکها و تداوم در اصول است.