صالحی: دستاورد فنی مذاکرات بس بزرگ است، شاکر باشیم

رییس سازمان انرژی اتمی که صبح سه شنبه همراه با محمدجواد ظریف و سایر اعضای تیم مذاکره کننده به مجلس شورای اسلامی امده و در جلسه علنی سخن می گفت ، افزود: من مسئولیت شرعی، وجدانی ، عرفی و عقلانی آنچه که در زمینه فنی بدست آمده را می پذیرم.

وی اظهار داشت: پاردایم تعاملات سیاسی جهان از این پس به گونه ای فراگیر تغییر خواهد کرد و زنگ این تغییر در وین زده شد.

صالحی با اشاره به گزارش محمدجواد ظریف در جلسه علنی مجلس درباره مذاکرات هسته ای گفت: آنچه که وی گزارش داد به قدر کافی فراگیر و کامل بود. برخی از صحبت ها و ادعاهایی که خواهد شد ممکن است ظاهر متناقضی داشته باشد ولی امیدوارم با شرحی که خواهم داد این تناقض برطرف شود.

وی ادامه داد: مذاکره امر ساده ای نیست آن هم با چالشی که با جنود شیطان باشد؛ مذاکره با کسانی که همواره به دنبال مکر و مکاری بودند کار آسانی نیست اما این ملت بزرگوار در بستری که انقلاب شکوهمند اسلامی برای آنها فراهم کرده است توانست با تمسک به باورهای خودش و توکل به خدای لایزال و پیروی از رهنمودهای رهبر معظم انقلاب به گونه ای عمل کند که که امروزه بنده به عنوان یک هموطن اظهار می کنم که به آنچه به دست آورده ایم می بالم.

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: بنده به عنوان یکی از افرادی که از ابتدای پیدایش این پرونده تصنعی حضور داشته ام و به عنوان نماینده دایم جمهوری اسلامی ایران در اژانس بین المللی انرژی اتمی فعالیت می کردم و تا به امروز نیز در این حوزه فعالیت می کنم سیر تحولات و نحوه برخورد با این مساله را کاملا شاهد بودم که در این 12 سال پرچالش این ملت با استواری و استقامت و نقش آفرینی رهبر معظم انقلاب توانسته است با عزت و سرافرازی به ایستگاه آخر برسد.

صالحی افزود: آنچه که امروز بنده می خواهم بیان کنم به عنوان یک شاهد است ، به عنوان کسی که 44 سال است در این فناوری فعالیت می کند و بیش از 38 سال به عنوان هیات علمی دانشگاه صنعتی شریف فعالیت دارد این موضوع را مطرح می کنم. افتخار من این است که به عنوان معلم در خدمت بخش قابل توجهی از مدیران ارشد سازمان انرژی اتمی بوده ام.

وی ادامه داد: بنده اینجا آمده ام که شهادت بدهم مسوولیت شرعی، وجدانی، عرفی و عقلانی آنچه را که در بعد فنی به دست آورده ایم، می پذیرم. دستاوردی که به دست آمده بس بزرگ است و تاریخ این را نشان خواهد داد؛ پارادایم تعاملات سیاسی جهان به گونه ای فراگیر تغییر خواهد کرد و زنگ این تغییر در وین زده شد.

صالحی اظهارداشت: برای اولین بار یک کشور در حال توسعه توانسته است در تعاملات بین المللی پرچالش سیاسی جهان در جایگاه یک کشور توسعه یافته قرار بگیرد و این اولین باری است که یک کشور توانسته است در مقابل قدرتمندان جهان از نظر اقتصادی حضور یابد.

وی ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران به برکت انقلابش، ملتش ، همت مسوولینش توانسته چنین جایگاهی را پیدا کند که این موضوع و دستاورد را تبریک عرض می کنم و باید این را قدر بدانیم و شاکر باشیم.

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: مذاکرات 1+5 سالها طول کشید، عزیزانی که قبلا مسوولیت مذاکرات را داشتند همگی زحمت های فراوان کشیدند، جناب آقای دکتر روحانی جناب آقای دکتر لاریجانی، جناب آقای دکتر جلیلی اکنون جناب آقای دکتر ظریف زحمت های زیادی کشیدند.

صالحی افزود: اگر امروز افق های بلندتری را می بینیم برای این است که بر شانه های قبلی ها ایستاده ایم . اینطور نیست که زحمات گذشتگان بیهوده باشد .قطعا این گونه نیست چرا که هر کس خشتی روی خشت گذاشت و خشت نهایی را بزرگواران عزیز ما در مذاکرات اخیر گذاشتند.

وی ادامه داد: رهبر معظم انقلاب وقتی متوجه شدند که مذاکره با 1+5 سالها ادامه داشته و نتوانسته است به نتیجه مورد نظر برسد با تدبیر و پیشنهادی که خدمت ایشان ارایه شد پذیرفتند که راه دیگری باز شود و مسیر دوم مسیر مذاکره با آمریکا بود که فرمودند هر دو مسیر باید هماهنگ شود.

رییس سازمان انرژی اتمی گفت: خوشبختانه در دولت یازدهم این تدبیر به زیبایی انجام گرفت و مسوولیت هر دو مسیر را به انسانی فرهیخته و کارآشنا واگذار کردند که نتیجه آن نیز بسیار مبارک و میمون است.

صالحی افزود: در لوزان در زمینه فنی ما به تفاهمی رسیدیم و در وین که هفته پیش در آنجا بودیم در فاصله بین لوزان و وین تدبیری کردیم و گفتیم دبه ها درآوردند که واقعا همینطور بود، سعی کردند پیکره ای که در لوزان تراشیده شده بود آرام آرام نحیف تر کنند و بیشتر از آن بتراشند تا بلکه به آن مواردی که قبلا فکر می کردند و احساس کردند از دست داده اند برسند.

وی ادامه داد: شما ممکن است این را بیان کنید که آیا آمریکا با آن همه امکانات و آن همه مشاوره های فنی ممکن است یک دفعه مورد غفلت قرار بگیرد؟ بله این چنین شده است برای این که جمهوری اسلامی ایران نیز کم نداشت و با توکل به خدا و ائمه اطهار خودنمایی کرد.

معاون رییس جمهوری گفت: خیلی ها سعی کردند که این پیکره را بتراشند اما نتوانستند؛ جلسه هر چند علنی است اما بنده عرض می کنم که بروند بررسی کنند، ما در وین در امور فنی گام های بلندتری را نسبت به لوزان جلو گذاشتیم و این خیلی عجیب است و این محقق شد.

رییس سازمان انرژی اتمی اضافه کرد:آن ها گفته اند که باید راه تولید سلاح هسته ای ایران را ببندیم ، پس محدودیت هایی را ایجاد کنیم که جلوی تولید سلاح هسته ای توسط ایران بسته شود. خب مگر ما به دنبال سلاح هسته ای بوده ایم مگر ما به دنبال پیمودن راه در این راه ها بوده ایم که انها می خواهند مانعی بر سر آن بگذارند.

وی افزود: هر چقدر می خواهند مانع در این راه ها بگذارند، ما بر اساس فتوای مقام معظم رهبری، تولید، انباشت و به کارگیری سلاح های کشتار جمعی از جمله سلاح های هسته ای را حرام می دانیم، پس هر راهی که به تولید سلاح کشتار جمعی منجر شود آن راه را مسدود می کنیم.

وی ادامه داد: ما خواهان رفتن به این راه نیستیم، اما از دید آن ها این محدودیت ها در این راه ها گذاشته شد که از دید افکار عمومی محدودیت هم برای ما تلقی می شود.

صالحی اضافه کرد: من می خواهم بگویم این به ظاهر محدودیت تلقی می شود اما محدودیتی نیست که اساس، نشاط هسته ای و فعالیت های هسته ای ما را دچار رکود، کندی ویا خدای نکرده توقف کند.

رییس سازمان انرژی اتمی افزود: یکی از راه ها این بود که ذخایر اورانیوم بایستی به حداقل برسد، ذخایر اورانیوم ما هم اکنون در حدود 7 تن است، ما برای اینکه سالانه بوشهر را تامین کنیم نیاز به 30 تن داریم، سال ها طول کشیده است که به این 7 تن برسیم، ما الان این 7 تن را چکار کنیم.

معاون رییس جمهوری گفت: تا به امروز تمام چالش فنی ما این بود که فناوری هسته ای را به هر قیمتی که شده است تثبیت کنیم تا جایگاه جمهوری اسلامی ایران رادر جهان ثابت کنیم. اکنون فرق می کند. آن موقع هزینه فایده مبنای عمل ما نبود، آن موقع تثبیت این فناوری بود که کسی به ما کمک نمی کرد. خب آن موقع هزینه کردیم، ممکن است از نظر اقتصاددان ها خیلی قابل توجیه نبوده باشد ولی می بینیم الان ما 30 تن نیاز داریم، 7 تن تا به امروز تولید کرده ایم.

وی افزود: با این روندی که داشته ایم سالی تقریبا 2 تن ، که اگر 7 تن را کنار بگذاریم باید 10 -15 سال دیگر هم تولید می کردیم. در این جا ممکن است که سوال مطرح شود که بقیه سانتریفیوژها را هم راه بیندازید، خب بقیه سانتریفیوژ ها هم می شود 4 تن، لااقل ما باید 8 سال دیگر تولید کنیم که به یک سال بوشهر برسیم. این یعنی اینکه همان فاصله 10 را داریم طی می کنیم یعنی همین الان با همه سانتریفیوژ ها.

صالحی گفت: سوال بعدی ممکن است این باشد که سانتریفیوژ ها را بیشتر کنید، ما قبلا اینجا صحبت کردیم سانتریفیوژIR1 جزو سانتریفیوژ های ابتدایی ما بود، ما نمی توانیم از این به بعد وارد عرصه تجاری سازی شویم و هزینه فایده را در نظر بگیریم و با این سانتریفیوژها بخواهیم تولیدات و نیازهای سالانه بوشهر را برطرف کنیم. بنابراین ما باید به دنبال نسل جدید باشیم، نسل جدید هم به ان صورت که ما می خواهیم فعلا در دسترس ما آن گونه نیست، IR2M و IR4 هست، اما IR6و IR8 هنوز در دسترس نیست و باید همچنان کار کنیم.

رییس سازمان انرژی اتمی ادامه داد: ما در مجموع حتی اگر بخواهیم سانتریفیوژها را به کار بگیریم 7 - 8 سال طول می کشد تا به زمانی برسیم که تولید یک سال را تولید کرده باشیم.

وی گفت: یک سوال دیگر. اصلا فرض کنیم که ما همین امشب به اندازه 190 هزار سو قابلیت و ظرفیت تولید غنی سازی داشته باشیم ، یعنی همین امروز این امکان را داشته باشیم. ما تا چه مدتی می توانستیم این قابلیت را حفظ کنیم.

رییس سازمان انرژی اتمی افزود: ما تنها برای مدت محدودی می توانستیم این کار را انجام دهیم سپس متوقف می شدیم زیرا منابع مواد اولیه را به آن صورت نداریم اما چند سالی است که سازمان انرژی اتمی شروع به اکتشاف و استخراج کرده است و با اجازه رهبر معظم انقلاب و با جدیت تمام اکتشاف فضاهوایی می کنیم.

وی گفت: انشاءالله با یک فاصله 8 تا 10 ساله سرعت اکتشاف و عملیات اکتشاف و استخراج ما به گونه ای خواهد شد که بتوانیم مواد اولیه مورد نیاز 190 هزار سو سالانه را تولید کنیم . اگر امروز 190 هزار سو داشتیم یکی ، دو سال قرار بود این 190 هزار سو کار کند ، یک دفعه دست روی دست بگذاریم که فاجعه می شد. چه می شد؟ چگونه می خواستیم تولید کنیم.

صالحی گفت: اما این فاصله 7 - 8 سالی که در پیش داریم اکتشاف و استخراجی را که انجام می دهیم و الحمدالله خبرهای خوشی را هم داریم و اعلام خواهیم کرد. در وضعیتی قرار خواهیم گرفت که در این برهه 8 تا 10 سال و در این فاصله زمانی می توانیم دسترسی پیدا کنیم به تولید مواد منابع اولیه برای استمرار بخشیدن که آن زمان هم انشاءالله به 190 هزار سو خواهیم رسید. پس این یک راه است . آنها فکر می کنند که این برای ما محدودیت است که من عرض می کنم که این برای ما به آن صورت محدودیت نیست.

صالحی افزود: محدودیت دوم برای ساخت سلاح هسته ای، گفته اند شما اجازه ندارید که با آب سنگین یعنی رآکتور آب سنگین (رآکتور اراک) را ادامه کار دهید چرا که سالانه 10 کیلو پلوتونیم تولید می کند. ما آمدیم گفتیم حاضریم کاری کنیم که کمتر از 10 کیلو تولید کند. اصلا ما که قصد ساختن بمب نداریم. من که در ابتدای عرایضم گفتم اگر قرار بود دنبال بمب برویم ، بله این محدودیت بود اما اگر قرار است به آن سمت نرویم این که 10 کیلو بشود زیر یک کیلو چه محدودیتی است. این هم یک محدودیت دیگری است که برای ما قائل شدند.

وی اضافه کرد: گفته اند شما با فلزات پلوتونیم و اورانیوم کار نکنید. اصلا ما تا 15 سال آینده پلوتونیومی به آن مفهوم در اختیار نداریم که بخواهیم با آن کار کنیم. اصلا ما در یک مدت قابل توجهی فعلا به سراغ غنی سازی بالای 20 درصد نیستیم. این که فعلا برنامه ای برایش نداریم . این محدودیت قبول است اما ما پلوتونیومی نداریم که به فلز تبدیل کنیم و حالاها هم متصور نیست که داشته باشیم. ممکن است کسی سوال کند که سوخت بوشهر را می توانید پلوتونیومش را استخراج کنید. آن هم که طبق قرارداد باید به روسیه برگشت داده شود.

وی گفت: ممکن است بگویم تحقیق و توسعه کمی محدود شده است. آنها گفته اند اگر ماشین های شما زود ارتقا پیدا کند می توانید این یک سال گریز را طی کنید. اینجا یک مختصر محدودیتی را ما پذیرفته ایم اما محدودیتی نیست که اساس تحقیق و توسعه ما را برهم زند. روی تمام سانتریفیوژهایی که داریم را رویش کار خواهیم کرد. IR1 ، IR2M ، IR4 ، IR6 ، IR6S ، IR7 و IR8 اینها اسمش در برجام آمده است. ما روی این سانتریفیوژها کار خواهیم کرد. این هم یک محدودیت غیرآزاردهنده ای است.

وی در مورد موضوع سانتریفیوژها گفت: در افکار عمومی مسایل مختلفی در این باره مطرح شده که البته گاهی متناقض بوده است. می گویند شما در این 10 سال سانتریفیوژها IR8 تان قدیمی می شود. می گویم اصلا 7 ، 8 ، 10 سال طول می کشد که تا یک سانتریفیوژ IR8ی که ما هم اکنون داریم به مرحله تولید انبوه برسانیم. از حالا اگر روی IR8 کار کنیم، یعنی یک مختصر روی آن کار کرده ایم ولی اگر شتاب به کار دهیم 7 - 8 سال طول می کشد.

وی افزود: IR8 ما تازه بعد از 8 سال می شود یک ماشین قابل استفاده تجاری که هزینه فایده در آن دیده شده باشد. چطور ممکن است بعد از 8 سالIR8 بشود یک ماشین از رده خارج شده.



** پرسش های لاریجانی و پاسخ های صالحی



رئیس مجلس شورای اسلامی در ادامه جلسه ازصالحی پرسید: انتقال سوخت بوشهر به خارج از کشور آیا پذیرش محدودیت تلقی می شود یا خیر؟

صالحی پاسخ داد: انتقال سوخت مصرفی بوشهر در قراردادی که 20 سال قبل بسته شد، مورد قبول قرار گرفت. سوخت بوشهر به روسیه برگردانده می شود. سوخت اراک هم به شرط آنکه سوخت مصرف شده را به ایران برنگردانند، به خارج انتقال می یابد.

وی افزود: پس از ریاکتور، سوخت باید در استخرهایی نگهداری شود و بعد باید در عمق 5 کیلومتری زمین انبار شود. کاری هنوز آمریکایی ها نتوانسته اند برای آن راه حل پیدا کنند. دنیا هنوز برای سوخت های مصرف شده راه حل دائمی پیدا نکرده است.

صالحی تأکید کرد: نگهداری سوخت مصرف شده در خارج از کشور برای ما یک فرصت است، پلوتونیوم غیرقابل استفاده برای تولید سلاح هیچ ارزشی ندارد.

لاریجانی پرسید: این چه نوع تحقیق و توسعه ای است که می توانیم پس از 8 سال زنجیره IR6 وIR8 داشته باشیم، صالحی گفت: در کشورهای پیشرفته برای اینکه یک ماشین از نظر فنی از ابتدای خلق فکری تا رسیدن به تولید انبوه، 8 سال زمان نیاز دارد و برای رساندن به ظرفیت قابل اعتماد باید زنجیره ای از آنها ایجاد شود. این زنجیره ابتدا تک تک، دوتایی، سه تایی، 9تایی، 19تایی، 30تایی و 50تایی تست می شود.

رئیس سازمان انرژی اتمی اضافه کرد: برای به دست آوردن کارآیی ماشین ها تا زنجیره 19-20 تایی می توان بیش از 85 درصد ظرفیت ماشین ها را استخراج کرد و 15 درصد بقیه باید در فرآیند زنجیره های بزرگتری مشخص شود. در آن فرآیند است که ماشین ها بهینه سازی می شوند.

وی ادامه داد: محدودیت هایی را پذیرفتیم و از انتهای سال هشتم به تولید ماشین های IR6 وIR8 می پردازیم. IR6، 200 کیلو وIR8 نیز 200 کیلو تولید خواهند داشت و از ابتدای سال یازدهم نیز تعداد این ماشین ها افزایش می یابد و زنجیره های سانتریفیوژ ها ارتقا می یابد.

لاریجانی با طرح این پرسش که چرا ایران برای 15 سال حق ساخت ماشین های جدید در آب سنگین اراک نخواهد داشت، صالحی پاسخ داد: ابتدا ر اکتور آب سنگین اراک را کامل می کنیم. پس از بازطراحی آب سنگین اراک یکی از پیشرفته ترین رآکتورهای جهان را در اختیار خواهیم داشت. این ر اکتور 5-6 سال طول می کشد که به سرانجام نهایی برسد.

وی افزود: با ساخت ر اکتور مدرن اراک نیازی به ریاکتور جدید دیگری نداریم. این دستاورد یکی از بزرگترین موفقیت هاست که قبلاً در اختیار نداشتیم. 9 سال با ر اکتور اراک، تحقیق می کنیم و این مسأله به هیچ وجه محدودیت نیست.

صالحی خاطرنشان کرد: ر اکتور اراک در بازارهای جهانی یک میلیارد دلار قیمت خواهد داشت.

لاریجانی در سوالی دیگر از رئیس سازمان انرژی اتمی پرسید: توقف غنی سازی در فردو برای 15 سال آیا پذیرش محدودیت نیست؟ که صالحی پاسخ داد: در فردو ماهی 17 کیلو و در نطنز ماهی 200 کیلو غنی سازی خواهیم داشت که این عدد در یک سال در فردو 200 کیلو و در نطنز 2 تن است و نیاز ما 30 تن در سال است. پس فاصله معناداری برای تولید این حجم مواد غنی سازی شده داریم.

معاون رییس جمهوری اظهارداشت: فردو از ابتدا برای تحقیق و توسعه و برای نصب تجهیزات گران قیمت طراحی شده تا اگر خدا ناکرده اتفاق بدی افتاد بتوانیم از ماشین های گران قیمتمان نگهداری کنیم، ظرفیت نصب سانتریفیوژ در فردو حداکثر 3 هزار ماشین است. اما به دلیل عرض زیاد ماشین های IR8 این ظرفیت به 1000 تا 1500 ماشین کاهش می یابد اما در نطنز ظرفیت نصب 50 هزار IR8 را داریم.

رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان این که از نظر تولید، سوخت فردو نیاز کشور را تأمین نمی کند، گفت: با این که فردو از ابتدا محل تحقیق و توسعه مطرح شد اما به دلایلی در برنامه ریزی های اولیه به مرحله تولید را هم انجام داد.

صالحی با اشاره به پافشاری غرب در به رسمیت نشناختن حق غنی سازی اورانیوم در ابتدای مذاکرات، گفت: فاصله 7-8 و 10 ساله برای ما چندان مهم نیست چون طی این مدت ماشین هایمان پیشرفته می شود و تجاری سازی می کنیم، بعد نطنز را توسعه می دهیم و راکتور اراک را با حفظ ماهیت آب سنگین ادامه می دهیم.

رئیس سازمان انرژی اتمی با بیان این که سوخت ر اکتور ایران با سوخت یک نیروگاه فرق می کند، افزود: سوخت ر اکتور باید در چارچوب کنوانسیون های بین المللی مورد استفاده قرار گیرد تا خدای ناکرده منجر به فاجعه نشود.

او ادامه داد: با پافشاری ها و هوشیاری های انجام گرفته برای اولین بار در توافقات به صراحت آمده است که ایران وارد این عرصه شده و طی دو سال آینده می توانیم سوختمان را بسازیم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه ایران در بین کشورهای در حال توسعه تنها کشوری است که دو کالای استراتژیک خود یعنی اورانیوم غنی شده و آب سنگین را به بازارهای بین المللی ارائه می کند خاطرنشان کرد: ما در زمینه آب سنگین یک دستاورد بزرگی به دست آورده ایم. زیرا اگر ر اکتور اراک طبق روال، فعالیتش را ادامه می دادیم به200 تن آب سنگین نیاز داشتیم در حالی که ر اکتور اراک سالی 15 تن آب سنگین تولید می کند ما به زودی 200 تن آب سنگین مورد نیاز خود را تولید می کنیم اما مازاد آن را باید چه کرد ما در واقع به طرف مقابل تحمیل کردیم که آب سنگین خود را بفروشیم.

صالحی افزود: ادامه کار نطنزبا هزارن سانتریفیوژ، ادامه فعالیت اراک با حفظ ماهیت آب سنگین ، فروش ذخایر و آب سنگین ، تولید سوخت ، انجام PIE و استفاده از کمک های بین المللی بخش دیگری از دستاوردهای ما در این مذاکرات است.

رئیس سازمان انرژی اتمی خاطرنشان کرد: دست ما در ساخت سانتریفیوژهای جدید باز است به شرطی که به آن اورانیوم تزریق نکنیم، مراکز تحقیقاتی ما نیز می تواند تحقیقات خود را ادامه دهد.