دادگاه لاهه برای حل دعاوی هسته‌ای ایران بهتر از شورای امنیت است

به گزارش خبرگزاری مهر، فؤاد ایزدی تحلیلگر مسائل سیاسی و میرشهباز شافع استاد حقوق بین‌الملل با حضور در برنامه «تیتر امشب» شبکه خبر، جزئیات پیش‌نویس قطعنامه جدید شورای امنیت درباره برنامه جامع اقدام مشترک ایران و غرب را بررسی و درباره آن بحث و تبادل نظر کردند.

فؤاد ایزدی در این برنامه با اشاره به پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت درباره توافق هسته‌ای ایران و غرب گفت: پیش‌نویس قطعنامه جدید شورای امنیت در متن «برجام» پیش‌بینی شده است که تکلیف قطعنامه‌های قبلی شورای امنیت علیه ایران را مشخص می‌کند و حدود ۳۰ بند در بخش اول و بندهای جزئی دیگر در بخش‌های بعدی خود دارد.

استاد دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران افزود: بند ۲۱ این قطعنامه، ایران را استثناء کرده است تا دیگر کشورها تصور نکنند که این موضوع، رویه می‌شود.

وی گفت: بر اساس این پیش‌نویس، هر کشتی، هواپیما یا کامیونی که به ایران وارد و یا از آن خارج می‌شود، اعضای سازمان ملل حق بازرسی آنها را دارند.

ایزدی همچنین خاطرنشان کرد: ایران باید این قطعنامه را حداقل ۱۰ سال اجرا کند.

شافع: لغو قطعنامه های تحریمی علیه ایران، نقطه قوت پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت است

در ادامه، میرشهباز شافع استاد حقوق بین‌الملل درباره نقاط قوت پیش‌نویس این قطعنامه با اشاره به اینکه دو تحول عمده از نظر حقوق بین‌الملل و رویه شورای امنیت در این پیش‌نویس رخ داده است، اظهار داشت: برای نخستین بار در شورای امنیت، دولتی موفق شده است از طریق مذاکره خود را از چارچوب فصل هفتم قطعنامه و شورای امنیت سازمان ملل بیرون بیاورد و این دستاورد بزرگی است.

وی افزود: یکی دیگر از نقاط قوت این پیش‌نویس این است که از طریق آن چندین قطعنامه شورای امنیت لغو می‌شود و یک قطعنامه جای آنها را می‌گیرد.

فواد ایزدی نیز در ادامه گفت: در این پیش‌نویس، روز اجرای توافق منوط به انجام تعهدات ایران و تأیید آن توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی است؛ بنابراین اگر آژانس به هر علتی انجام تعهدات از سوی ایران را تأیید نکند، توافق اجرا نمی‌شود و تحریم‌ها هم لغو نمی‌شود.

شافع در پاسخ به ایزدی عنوان کرد: اینگونه نیست که کشوری بخواهد بدون علت ایران را متهم به نقض تعهدات کند؛ بلکه اتهام او در کمیته مشترک بررسی می‌شود و آن کمیته با کار کارشناسی و بررسی علل، باید رأی دهد و شورای امنیت هم طبق رأی این کمیته عمل خواهد کرد.

ایزدی در ادامه گفت: تصمیم این کمیته‌ها الزام‌آور نیست و شورای امنیت ملزم به اجرای مصوبات این کمیته ها نیستند.

وی افزود: ما در شورای امنیت شهروند درجه دو هستیم، اما شورای امنیت حق وتو دارد.

این تحلیلگر مسائل سیاسی ادامه داد: به علت وجود ساختار غیرعادلانه در سازمان ملل و اینکه ایران حق وتو در شورای امنیت ندارد، در عمل کار برای ایران مشکل است و اگر در آینده دولتی بر سر کار بیاید که حسن نیت نداشته باشد، با ابزارهایی که در متن پیش‌نویس قطعنامه وجود دارد، به راحتی می‌تواند در راستای سیاست ها و منافع خود از آن استفاده کند.

شافع نیز با بیان اینکه احتمالات را نباید زیاد بزرگ کرد، گفت: واژه شهروند درجه دو خیلی دقیق نیست، زیرا سازمان ملل بر پایه برابری همه ملت ها بنیانگذاری شده است.

وی ادامه داد: اگر ایران را بخواهیم شهروند درجه دو سازمان ملل محسوب کنیم، بنابراین کشورهایی مانند آلمان، ژاپن و کانادا هم شهروند درجه دو محسوب می‌شوند.

ایزدی در پاسخ اظهار داشت: ۷۰ سال از تأسیس سازمان ملل می‌گذرد، اما موردی نداشته ایم که قطعنامه‌ای علیه آمریکا تصویب شود یا آمریکا در حوزه‌ای مقصر شناخته شده باشد؛ زیرا این کشور حق وتو دارد با آنکه آنها در این سال‌ها به چندین کشور حمله و آن ها را اشغال کرده و بسیاری از انسان‌ها را کشته‌اند.

شافع هم در این باره گفت: دستاوردهایی که ایران در مذاکرات با گروه ۱+۵ به دست آورده است، در قالب متن پیش‌نویس قطعنامه جدید شورای امنیت سازمان ملل، هوشمندانه می‌تواند در صحنه بین‌المللی کارزار روانی، تبلیغاتی و دیپلماتیک را به نفع ایران ایجاد کند.

وی ادامه داد: بر اساس این پیش‌نویس، اگر آمریکا یا هر کشور دارای حق وتو بخواهد ادعایی را علیه ایران مبنی بر عمل نکردن به تعهداتش مطرح کند، باید از سه مرحله بررسی کمیته‌های مختلف مشترک عبور کند و اگر این کمیته ها آن ادعا را تأیید نکنند، با دشواری دیپلماتیک و روانی بیشتری در استفاده از حق وتوی خود علیه ایران مواجه می‌شود.

در ادامه، ایزدی در پاسخ به این پرسش که اگر کنگره آمریکا پیش‌نویس قطعنامه تصویب شده در شورای امنیت را رد کند چه می‌شود؟، گفت: بر اساس ساختار حقوقی موجود در آمریکا، قوانین فدرال و بین‌الملل همسطح و هم‌رتبه هستند؛ یعنی دولت آمریکا موظف است به مصوبات کنگره عمل کند، همانطور که ایران هم موظف است در صورت مغایرت مصوبه‌های بین‌المللی با مصوبه‌های مجلس شورای اسلامی، به مصوبه مجلس عمل کند.

وی افزود: البته بر اساس پیش‌بینی ها بعید است، اوباما موفق نشود تا حرکت منفی کنگره را متوقف کند.

ایزدی ادامه داد: علت اینکه کنگره آمریکا شاید با پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت مخالفت کند، این نیست که «برجام» محدودیت هایی را برای برنامه هسته ای ایران در نظر گرفته، بلکه مشکل آنها این است که نکند این توافق، نکته مثبتی را برای ایران داشته باشد و تحریم‌ها را لغو کند.

این استاد دانشگاه افزود: دادگاه لاهه با همه مشکلاتی که دارد، محل بهتری برای حل دعاوی است تا شورای امنیت؛ زیرا آمریکایی ها در این دادگاه حق وتو ندارند.

ایزدی تأکید کرد: با توجه به اینکه قطعنامه سازمان ملل الزامی برای کنگره آمریکا ایجاد نمی‌کند، لذا به نظر می رسد این روند نیاز به بازبینی دارد.

در ادامه، شافع اظهار داشت: ماده ۲۵ منشور سازمان ملل متحد، الزام می‌کند که همه دولت ها باید مصوبات شورای امنیت را اجرا کنند.

وی افزود: در ساختار حقوقی آمریکا و ایران، نظام حقوقی بین‌الملل از نظام حقوقی داخلی جدا هستند، اما این موضوع از بعد حقوقی بین‌الملل موجب مسئولیت بین‌المللی دولت مورد نظر است، بنابراین اگر آمریکا مفاد قطعنامه را رعایت نکند مسئولیت بین‌المللی خواهد داشت.

ایزدی در پاسخ به این پرسش که پس از تصویب پیش‌نویس قطعنامه روند برنامه هسته ای ایران چگونه خواهد بود؟، گفت: قطعنامه های قبلی شورای امنیت علیه برنامه هسته‌ای ایران را نپذیرفته ایم، زیرا آنها هیچ مدرکی علیه ایران ندارند و اگر این پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت تصویب شود؛ یعنی این روند را پذیرفته‌ایم که آنگونه که برای ما مشخص شده است، ادامه دهیم و خیلی هم جای اعتراض نخواهیم داشت زیرا این مسیر را قبول کرده‌ایم.

شافع در ادامه اظهار داشت: امیدواریم روند داخلی هر دو کشور به گونه‌ای پیش برود که بدون توقف در اجرا، عملاً شاهد اجرای موفقیت‌آمیز قطعنامه باشیم.

وی افزود: در سازمان ملل روشی برای اعتراض به قطعنامه های شورای امنیت وجود ندارد و تنها راه برای از بین بردن قطعنامه قبلی، این است که دوباره مذاکره کنیم تا قطعنامه جدیدی صادر شود.

بر اساس این گزارش، پیش‌نویس جمع‌بندی مذاکرات هسته ای «برجام» قرار است امروز در قالب قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد، رای‌گیری شود. تصویب این قطعنامه، شش قطعنامه قبلی این شورا علیه برنامه هسته ای ایران را لغو می‌کند.