دلایل عقب ماندگی علوم انسانی در تحقیق و پژوهش

یعقوب فتح اللهی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه علوم انسانی، ترویج نتایج تحقیقات علمی حوزه های دیگر را به عهده دارد، افزود: اگر علوم انسانی به موازات حوزه های دیگر مانند تکنولوژی، مهندسی، طب، علوم پایه و کشاورزی حرکت نکند دستاوردهای این حوزه ها نیز منجر به تحول اجتماعی و اقتصادی نخواهد شد.

وی اضافه کرد: با ارزیابی بر اساس شاخص های مختص رشته های علوم انسانی می توان دریافت این حوزه همگام با دیگر رشته های علمی حرکت نکرده است. این درحالی است که علوم انسانی باید پیشرو و جلوتر از دیگر رشته های علمی و دانشگاهی باشد.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس تاکید کرد: طبق ارزیابی های صورت گرفته علوم انسانی نتوانسته همگام با دیگر علوم حرکت کند و در واقع می توان گفت آموزش و تحقیقات علمی در حوزه علوم انسانی روزآمد نیست.

فتح اللهی تاکید کرد: بنابراین علوم انسانی در حرکت علمی نسبت به سایر بخش ها دارای نوعی درنگ و تاخیر بوده و این وضعیت به نوعی مانع تحول در این حوزه علمی بشمار می رود.

وی با بیان اینکه علوم انسانی باتوجه به ظرفیت های فرهنگی و مکتبی کشور می تواند ارائه دهنده مدل های مختلف و ساختاری برای اجتماع و اقتصاد و فرهنگ باشد، خاطرنشان کرد: ایرانیان اندوخته تمدنی زیادی طی هزاران سال به دست آورده اند که دیدگاه اسلامی نیز بر آنها افزوده شده است. بنابراین علوم انسانی می تواند براساس روش های علمی و در قالب فعالیت های دانشگاهی، افکار و ایده های بلندی را به زبان روز به دانشمندان و جوامع مختلف منتقل کند و این روند در تحول علوم انسانی نیز موثر خواهد بود.

تحول علوم انسانی از نظر موضوع، روش و نتیجه روشن نیست

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: تحول علوم انسانی به لحاظ موضوع، حیطه، روش و نتیجه روشن نیست و باید با کمک متخصصین این روند به صورت روش مند طی شود.

فتح اللهی تاکید کرد: تنها با تشکیل جلسه و دورهم جمع شدن، تحول در علوم انسانی رخ نمی دهد بلکه باید پژوهشگران و دانشگاهیان مدلی مشخص برای این موضوع ارائه کنند.

وی با بیان اینکه در علوم انسانی مدرن مطالب آموختنی زیادی وجود دارد، گفت: تحول در علوم انسانی به معنای کنار گذاشتن این مطالب نیست بلکه ما بر پایه ظرفیت های دینی و ملی خود و بر اساس مبانی نظری برگرفته از بینش دینی و با ابتکار در روش تحقیقات علمی در حوزه علوم انسانی، می توانیم حوزه های جدید دانشی را تدوین کنیم و زندگی بشر را که در عصر حاضر آکنده از بحران های گوناگون اجتماعی و اقتصادی است، دگرگون کنیم.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس خاطرنشان کرد: نگرش تحول در علوم انسانی با تلاش و ابتکار عمل توسط دانشمندان این حوزه محقق می شود.

تحقیقات علوم انسانی با عقب ماندگی مواجه است

فتح اللهی با بیان اینکه در حوزه تحقیقات علوم انسانی یک نوع عقب ماندگی احساس می شود، گفت: امیدواریم با تلاش و کوشش مستمر علمی دانشمندان، روشنفکران و متخصصین با انگیزه حوزه علوم انسانی و اختصاص منابع مالی لازم و کافی در چهارچوب یک برنامه مدون این نوع عقب ماندگی ها جبران شود.

وی افزود: تحقیقات دانشجویی مانند پایان نامه و رساله های دانشجویی در حوزه علوم انسانی در سطح نسبتا خوبی قرار دارد اما وقتی این روند با سایر رشته های دانشگاهی مقایسه و بررسی شود می توان گفت که وضعیت تحقیقات در این رشته از نظر کمی و کیفی قابل مقایسه با دیگر رشته های دانشگاهی نیست و باید تلاش بیشتری  صورت گیرد تا این حوزه همراه با دیگر بخش های علمی حرکت کند.

لزوم افزایش حمایت مالی از پژوهش های علوم انسانی

فتح اللهی با بیان اینکه تخصیص منابع مالی به حوزه تحقیقات علوم انسانی کافی نیست، بیان کرد: دستیابی به نواندیشی و نوآوری و تحول درافکار و ایده های علمی محققان این رشته نیازمند برنامه مدون همراه با حمایت مالی ویژه است.

به گفته وی فعالیت دانشگاه ها در زمان قبل از انقلاب اسلامی تنها درحد آموزش صرف بود و تعداد انگشت شماری فعالیت های تحقیقاتی در کشور انجام می شد براین اساس طی ۱۷ سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تنها ۲ هزار سند علمی ثبت شده است و این درحالی است که امروز دانشمندان کشور ۳۱۶ هزار سند علمی را در پایگاه های بین المللی به ثبت رسانده اند.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: مدیران باید انگیزه قوی محققان و پژوهشگران کشور را درک کنند و با حمایت مالی موثر به توسعه این انگیزه کمک کنند اما دولتمردان در این زمینه اهتمام خوبی نداشته اند.

فتح اللهی تاکید کرد: حمایت مالی از تحقیق و پژوهش تنها مختص حوزه علوم انسانی نیست بلکه باید به سایر بخش ها نیز توجه شود اما علوم انسانی نیازمند توجه بیشتری است.

علوم انسانی کامل کننده زنجیره تجاری سازی دیگر حوزه ها است

وی خاطرنشان کرد: علوم انسانی مدل ها و ساختارهای لازم را برای تجاری سازی دیگر علوم ترسیم می کند و این حوزه کامل کننده زنجیره تجاری سازی نتایج و دستاورد های تحقیقاتی دیگر حوزه های دانشگاهی است، البته خودش نیز می تواند در حوزه هایی چون فناوری های نرم و نظام نوآوری ملی فعالیت کند و جریان های جدیدی را رقم بزند. بدین ترتیب علوم انسانی می تواند در پیکره اجتماع و اقتصاد خون تازه ای را به جریان بیندازد و در تحول بنیادین نظام های اجتماعی-اقتصادی نقش بی بدیل خود را عملی سازد.

معاون پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس تجاری سازی را یکی از حلقه های پیوند تحقیقات علمی با اقتصاد و اجتماع و فرهنگ عنوان کرد و گفت: علوم انسانی می تواند سیستم های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی طراحی و تدوین کند و این مدل ها را برای تحول در کشور ارائه دهد تا با کاربست آنها تحرکات اقتصادی درون زا جریان یابد که این امر به نوعی ثروت افزایی بشمار می رود.