آیا بازهم جنگ فکت شیت ها در راه است؟

سعید جعفری پویا - وین

فکت شیت از آن کلمات و مفاهیمی است که بعد از توافق ژنو در ادبیات سیاسی ایران هویدا شد. طرف آمریکایی بالافاصله پس از توافق آذر ۹۲ با انتشار متنی از سرفصل توافقات ایران و ۵+۱ سعی در شفاف سازی و اطلاع رسانی درباره آن توافق تاریخی نمود.

آن تفسیر البته کاملا در جهت منویات و علایق آمریکایی ها تنظیم شده بود. به این ترتیب که هر آنچه آمریکا و غرب در آن توافق به دست آورده بودند پررنگ و هر امتیازی که ایران کسب کرده تقریبا مورد اشاره قرار نگرفته بود. آن رویه سبب شد که مخالفین داخلی دست مایه فراوانی برای حمله به تیم مذاکره کننده ایرانی پیدا کنند. دلواپسان که آن زمان هنوز اسمی برای خود انتخاب نکرده بودند تمام اساس انتقادات خود را بر مبنای همین فکت شیت قرار دادند و البته موافقان هم تا مدتی ماده خامی نداشتند تا از دست آوردهای ظریف و همکارانش دفاع کنند.

فکت شیت منتشره آمریکایی شاید دروغ نبود ولی همه حقیقت هم نبود. این متن چون به همه توافقات اشاره نمی کرد جا را برای استفاده یکسویه برای منتشر کننده باز می کرد.

فکت شیت ایرانی

این تجربه باعث شد تا دیپلمات های ایرانی مدت ها پیش از تفاهم لوزان اندیشه انتشار سریع فکت شیت ایرانی را در سر داشته باشند. حتی پیش از اینکه سخنرانی ظریف و موگرینی در دانشکده پلی تکنیک لوزان آغاز شود متن فارسی فکت شیت به دست خبرنگاران ایرانی رسید و سر فصل توافقات بدون کوچکترین دروغی روی خروجی خبرگزاری های داخلی قرار گرفت. طرف آمریکایی هم پس از چند ساعت فکت شیت خود را منتشر کرد. متنی که به بیان دکتر ظریف نه تنها همه حقیقت نبود که دروغ هایی هم در آن وجود داشت. این ابتکار تیم وزارت خارجه باعث شد هم طرفداران تیم بتوانند به خوبی از عملکرد ظریف و یارانش دفاع کنند و هم مخالفان کمتر از گذشته بتوانند به تفاهم صورت گرفته بتازند. البته که دلواپسان باز هم مبنای خود را متون غربی قرار دادند. آنها که همیشه و در همه حال معتقدند کل جماعت غربی قابل اعتماد نیستند و هر آنچه می گویند دروغ است، در این موارد خیلی خوب و سریع مبنای تحلیلی خود را اسنادی می دانند که آمریکایی ها منتشر کردند.

جنگ فکت شیت ها در راه است

حالا با نزدیک شدن به خط پایان ماراتن طولانی شده، باید شاهد نزاع حقیقی فکت شیت ها هم باشیم. آخرین اخبار حاکی از آن است هر دو هیئت در حال آماده سازی متن فکت شیت خود هستند تا بالافاصله پس از توافق آن را منتشر کنند. البته هفته قبل یکی از رسانه های غربی خبری منتشر کرد که قرار است ایران و آمریکا فکت شیت مشترکی منتشر کنند. هیئت ایرانی از این پیشنهاد استقبال کرده و اظهار داشته، ایران بنای کارش شفافیت است، در نتیجه باکی ندارد که متنی مشترک منتشر کند. اما ظاهرا پس از گذشت اندک زمانی هیئت آمریکایی از انجام این امر منصرف شده اند. چرا که طبیعی است طرف آمریکایی کار به مراتب سخت تری در فضای داخلی خود در پیش دارد و راضی کردن دلواپسان آمریکایی به مراتب دشوارتر از مخالفان ایرانی است. در نتیجه حتما هیئت آمریکایی پس از اعلام توافق خلاصه ای از توافقات را در اختیار رسانه های انگلیسی زبان قرار خواهد داد. متنی که البته تنها بر موضوعات مطلوب آمریکایی ها متمرکز خواهد بود. این در حالیست که ظاهرا قرار است ایران کل متن توافق را منتشر می کند چرا که باور دارد چیزی برای پنهان کردن ندارد و توافقی که به دست می آید آنقدر خوب است که دلیلی برای انتشار گزینشی آن مشاهده نمی شود.

بر این اساس باید منتظر باشیم پس از اعلام توافق دوباره متن هایی متفاوت از دو هیئت منتشر شود. مخالفان داخلی هم حتما بنای تحلیل خود را بر متن آمریکایی متمرکز خواهند کرد. متنی که البته برای مخاطب آمریکایی و نمایندگان تندروی کنگره تهیه شده نه برای مخاطبان داخلی و ایرانی. در نتیجه اصلا نباید از انتشار دو متن متفاوت تعجب کنیم. حتی شاید بد هم نباشد متن آمریکایی خیلی به نفع غرب و به ضرر ایران باشد چرا که هر چه این فکت شیت تندتر باشد جا برای کشتن توافق کمتر می شود و احتمال اقناع سناتورها برای پذیرش توافق جامع با ایران بیشتر می شود. فکت شیتی که البته همه حقیقت نیست.

10308