ناامنی در افغانستان مامنی برای افراط‌گرایان

سقوط شماری از ولسوالی‌ها در ولایت‌های مختلف افغانستان باعث وسیع‌تر شدن قلمرو نیروهای مخالف دولت این کشور شده است.

باوجود اینکه انتظارات زیادی متوجه دولت وحدت ملی و نیروهای امنیتی افغانستان است ولی به درستی مشخص نیست که تا چه حد گروه‌های افراطی فعال در افغانستان تحت تاثیر داخل این کشور هستند و چقدر از خارج حمایت می‌شوند.

پیر محمد ملازهی، کارشناس مسائل آسیای مرکزی و قفقاز در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) به این موضوع اشاره می‌کند که تحولاتی که در شمال افغانستان به ویژه منطقه بدخشان و مناطق هم مرز تاجیکستان شاهد آن هستیم به گروه‌هایی غیر افغان مربوط می‌شود و لزوما همه آنها افغان نیستند.

وی ادامه داد: گروه‌های افراطی که هم اینک بخش‌هایی از افغانستان را به اشغال خود درآورده‌اند ازبک،‌ ایغور، تاجیک و یا چچنی هستند که در آسیای مرکزی و منطقه مسلمان‌نشین روسیه و چین فعالیت می‌کنند ولی در اخبار و رسانه ها به صورت کلی با عنوان طالبان خوانده می‌شوند و با توجه به اینکه پس از هر اقدام تروریستی، طالبان اعلامیه صادر می‌کند و مسئولیت‌ها را می‌پذیرد در بیشتر موارد نام آن‌ها مطرح می شود ولی به طور کلی تحولات شمال افغانستان تا حد زیادی متاثر از اوضاع آسیای مرکزی و رقابت‌های بین‌المللی است .

اخبار حملات طالبان و کشتار داعش در مناطق مختلف هر روز در رسانه‌ها منتشر می‌شود و پیشروی‌های این گروه‌های افراطی روسا و مسئولان کشورهای مختلف را به تکاپو انداخته است تا دیدارها و گفت‌وگوهای متعددی را با یکدیگر داشته باشند و خطر سرایت تروریست‌ها به کشورشان را به صفر برسانند و یا اگر با آنها درگیر هستند با رایزنی چاره‌ای برای رهایی ملت خود جویند.

دیدار اخیر حامد کرزای، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان با ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه هم در همین راستا صورت گرفت.

در جریان این سفر کرزای بر لزوم داشتن همکاری های نزدیک روسیه، چین و هند برای مبارزه با تروریسم تاکید کرد و نگرانی خود را نسبت به افزایش نفوذ داعش و طالبان در افغانستان ابراز داشت .

از دیدار کرزای و پوتین می‌توان نتیجه گرفت که گزارش‌های منتشر شده از تاسیس پایگاه گروه تروریستی داعش در افغانستان و همکاری آنها با گروه شبه‌نظامی طالبان هراسی جدی در دل دولت‌های افغانستان و روسیه ایجاد کرده است.

ملازهی با اشاره به صحبت‌های قبلی رییس جمهور روسیه در رابطه با افزایش نفوذ گروه‌های افراط‌گرا در آسیای میانه گفت: پوتین پیش‌تر گفته بود که غرب یعنی آمریکا و اروپا می‌خواهند از طریق افغانستان برای مناطق امنیتی و مسلمان‌نشین آسیای مرکزی برای حوزه روسیه و چین ناامنی ایجاد کنند. درصورت صحت چنین ادعایی می‌توان گفت که قدرت‌های بزرگ در پشت پرده رقابت‌هایی بر سر منطقه دارند ولی این باعث نمی‌شود که بگوییم افرادی که تحت عنوان طالبان یا هر گروه اسلامگرای دیگری در منطقه عملیات انجام می‌دهند لزوما وابسته به یک جریان بین‌المللی هستند.

وی ادامه داد: گروه‌هایی که در شمال افغانستان علیه دولت این کشور مبارزه می‌کنند ایدئولوژی خاص خود را دارند و درجهت اهداف خود عمل می‌کنند. برای این گروه‌های افراطی فرق نمی‌کند که با عنوان جهاد در سوریه و عراق علیه آمریکا بجنگند یا در کشور دیگری علیه روسیه و چین. بلکه آن‌ها فقط می‌خواهند اهداف خود را دنبال و به آن دست یابند.

اسماعیل‌خان وزیر پیشین انرژی و آب و فرمانده جهادی سابق افغانستان در کنار عطا محمد نور والی بلخ و ژنرال عبدالرشید دوستم توافق کرده‌اند تا با همکاری هم علیه شورشیانی که در شمال این کشور دست به اقدامات مسلحانه می‌زنند مقابله کنند. با توجه به اختلافات داخلی دولت مرکزی افغانستان و ناکامی آنها در سرکوب کامل این گروه‌های تروریستی و افزایش نگرانی‌ها از گسترش ولایات تحت نفوذ آنها ژنرال دوستم در اقدامی ارتشی 20 هزار نفری را گرد هم آورده است.

نکته قابل توجه این است که اعضای این ارتش گردآوری شده جزء نیروهای پلیس یا قوای مسلح افغانستان نیستند بنابراین نوعی نیروی موازی محسوب می‌شوند و همین امر هم نگرانی‌های زیادی در بین مسئولان این کشور ایجاد کرده است چراکه از شورش و ادعای خودمختاری گروه‌های جهادی در افغانستان واهمه دارند.

ملازهی بخشی از تحولات شمال افغانستان را مربوط به مسائل خارج از این کشور می‌داند و تاکید می‌کند: علاوه بر دخالت‌های خارجی رقابت های درون افغانستان نیز تاثیر زیادی در ناامنی‌های افغانستان دارد؛ چرا که اختلافات جدی بین دولت مرکزی یعنی عبدالله عبدالله و اشرف غنی وجود دارد تاجایی که مجاهدین عطا محمد نور، ژنرال دوستم و اسماعیل خان گرد هم آمده و در یک موضع گیری جدی اعلام کرده‌اند که اگر نیروهای دولتی نتوانند با گروه های تروریستی مقابله کنند آن‌ها وارد عمل می‌شوند که تمام این موارد از وجود رقابت‌ها در درون حاکمیت افغانستان حکایت می‌کند.

این کارشناس مسائل آسیای مرکزی با بیان اینکه نفوذ گروههای جهادی به آسیای مرکزی و افغانستان از نظر تاجیک‌ها و ازبک‌ها با حمایت‌ دست‌های پشت پرده صورت گرفته است، افزود: آن‌ها گمان می‌کنند که حضور این نیروها در افغانستان در روند صلح با طالبان تاثیر دارد و به همین دلیل تلاش می‌کنند این گروهها را از منطقه شرق و جنوب که پشتون نشین هستند به سمت آسیای مرکزی کشانده و زمینه را فراهم می‌کنند تا نیروهای رادیکال به سمت شمال بروند و مشکلات را به طرف آسیای مرکزی سوق داده و به تبع آن مشکلات حضور این افراد را هم به بخش هایی منتقل کنند که قومیت هایی نظیر تاجیک‌ها،‌ ازبک ها و غیره حضور دارند.

وی ادامه داد: نگرانی آن‌ها نداشتن نگاه منصفانه دولت افغانستان است که باعث می‌شود اقوام ازبک ، ایغور و سایرین بگویند اگر نیروهای دولتی قاطعانه از منطقه دفاع نکنند آنها خودشان وارد عمل خواهند شد. اگر این اتفاق بیافتد خطرات بسیار بیشتری نسبت به ادامه روند فعلی افغانستان را تهدید خواهد کرد. حتی ممکن است تضادها بین دولت وحدت ملی را دامن زده و حکومت را به شکست بکشاند علاوه براین، این خطر وجود دارد که اگر نیروهای جهادی مسلح شوند جنگ داخلی رخ بدهد.

طبق اظهارات اخیر رئیس امنیت ملی افغانستان، این کشور در ماه‌های آینده با ناامنی‌های بیشتری مواجه خواهد شد. هرچند او می گوید نیروهای امنیتی افغانستان آمادگی لازم برای مقابله با این نا امنی‌ها را دارند و تنها لازم است که یک هماهنگی سراسری ایجاد شود ولی با توجه به اختلافات میان طالبان و داعش و تلاش گروههای مخالف دولت افغانستان برای قدرت نمایی از طریق افزایش حملات و تصرف مناطقی از این کشور به نظر می رسد نیروهای امنیتی افغانستان برای غلبه بر اوضاع به چیزی بیشتر از هماهنگی نیاز دارند. زیرا وجود گروههای معارض در کنار فقر و ناامنی بهترین محیط را برای داعش و گروههای جهادی فراهم کرده است تا به مقاصد خود دست یابند.

از سوی دیگر مرزهای حفاظت شده کشورهای همسایه افغانستان باعث می‌شود تا افراط گرایان ماندن در افغانستان را ترجیح دهند تا رفتن به آن سوی مرزها .

ملازهی در پایان تاکید کرد:‌ خروج نیروهای رادیکال این طور است که یک شهر را رها کرده و به شهر دیگری می روند و به طور کامل از کشور خارج نمی شوند. زیرا در حال حاضر مرزهای تاجیکستان را روس‌ها کنترل می‌کنند و اجازه نمی دهند آنها از افغانستان خارج و به سمت این کشور حرکت کنند. همین روند در مورد مرز چین نیز صادق است. علاوه براین افغانستان به نوعی گرفتار جنگ با گروه‌های افراطی است و به نظر نمی رسد که آن‌ها به این زودی ها برنامه ای برای خروج داشته باشند و اگر هم چنین قصدی را داشته باشد به سمت سوریه و عراق باز می گردند زیرا همفکران‌شان آنجا حضور دارند.

انتهای پیام