مدارس ما خلاقیت کُش است/ روش تدریس قدیمی پاسخگو نیست

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «روشهای شکوفاسازی خلاقیت کودکان و نوجوانان» نوشته علیرضا امین از سوی انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا منتشر شده است.

علیرضا امین در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره این کتاب گفت: مشکلی که در سیستم آموزش و پرورش فعلی ما وجود دارد این است که دانش آموزان را خلاق بار نمی آوریم. در صورتیکه ضرورت جهان امروز ایجاب می کند به سمت و سویی حرکت کند که ذهن دانش آموز را خلاق بار بیاورد. اگر نگاهی به کشورهای پیشرفته داشته باشیم می بینیم همه این کشورها به این سمت و سو حرکت کرده اند و تحقیقات بسیاری در این باره انجام داده اند و به لحاظ خلاق کردن ذهن دانش آموزان و حرکت به این سمت و سو، پرچمدار هستند.

وی افزود: تحقیقی توسط موسسه رفاه مادی صورت گرفته است که چقدر نظامهای آموزشی در کشورهای مختلف به خلاقیت فراگیرندگانشان اهمیت می دهند. جالب این بود که از بین ۸۲ کشور که بررسی شده اند، کشور ما رتبه ۷۸ را کسب کرد. در صورتی که سوئد، امریکا، فنلاند، دانمارک، استرالیا رتبه اول تا پنجم را به دست آوردند. رتبه های بعدی را هم کشورهایی که به لحاظ پیشرفت و توسعه رده بالایی دارند اخذ کردند. یعنی نیوزلند و کانادا و نروژ و سنگاپور و هلند. بنابراین ضرورتی در دنیا تشخیص داده شده که کشورها به این سمت و سو حرکت کنند اما این مباحث در کشور ما کمرنگ است.

امین تصریح کرد: بخش عمده ای از عدم خلاقیت ذهنی دانش آموزان ما بر می گردد به روش تدریس سنتی معلمان ما. معلمان ما هنوز که هنوز است از روشهای قدیمی استفاده می کنند که دیگر پاسخگو نیست. از طرف دیگر روشهایی که تحت عنوان روشهای نوین تدریس از آنها یاد می کنیم غیر از روش طوفان فکری و بداهه پردازی بقیه روشها هر چند باعث می شود مشارکت دانش آموز را جلب کند و تا حدودی ذهن دانش آموز را انتقادی و خلاق بار بیاورد، اما باز هم برای معلمان ما کفایت نمی کند.

نویسنده کتاب «روشهای شکوفاسازی خلاقیت کودکان و نوجوانان» افزود: معلمان ما بسیاری از وقتها این دغدغه را دارند که بسیاری از این روشها را نمی توانیم سر کلاس اجرایی کنیم. این احساس نیاز و این خلأ خیلی به چشم می آمد برای همین با توجه به تجربیاتی که در حوزه خلاقیت و از طرفی دیگر در روشهای نوین تدریس داشتم و خودم در سال ۸۸ رتبه اول جشنواره الگوی برتر کشور را کسب نمودم، در کنار آموزش های تخصصی، در حوزه خلاقیت هم مطالعاتی داشتم به ذهنم رسید که این خلأ را در فضای آموزشی جامعه مان برطرف کنم و یک سری روشهای تدریس را به معلمان مان ارائه کنیم که آنها خیلی راحت بتوانند از این روشها استفاده کنند.

وی افزود: نکته دوم این که این روشها مقصود ما در خلاق کردن ذهن دانش آموزان را هم تحت پوشش قرار دهد. این کتاب حاصل تجربیات به کار گرفتن این روش ها سر کلاس است. من از مدارس بی نظم تا مدارس استعدادهای درخشان تدریس کرده ام. جالب این بود که در مدارسی که می گفتند دانش آموزانش بی نظم هستند از روشهای تدریس من استقبال خوبی شد و به شدت به این روشها علاقه نشان دادند. این روشها در کنار خلاق بار آوردن ذهن دانش آموزان سبب می شود که خود دانش آموز هم مشارکت فعال در کلاس از خود نشان دهد.

علیرضا امین در ادامه گفت: بین «تدریس خلاقیت» و «خلاقانه تدریس کردن» تفاوت وجود دارد. خلاقانه تدریس کردن به این معناست که معلمان از مهارتهای خلاقانه خودشان بهره می گیرند تا بتوانند محتوا و ایده های درسی را جالبتر ارائه کنند. اما در تدریس خلاقیت، به دانش آموزان به گونه ای آموزش داده می شود که ذهنشان خلاقتر شود. در این شیوه، دانش آموزان به آزمودن و تجربه نوآوری تشویق می شوند، جواب پرسشها به آنها داده نمی شود، بلکه به آنها کمک می شود تا خودشان جواب را حدس بزنند و راهها و مسائل جدیدی را تجربه کنند.

این کارشناس ارشد روش تدریس ادامه داد: مدارس ما خلاقیت کُش هستند. دانش آموز با یک ذهن باز خاصی وارد مدرسه می شود ولی از آن طرف خروجی مدارس بار آوردن یک سری ذهنهای قالبی و شکل گرفته است که همه هدفش دادن کنکور است. بسیاری از این دانش آموزان که مدارج بالا را طی می کنند این مشکل را دارند که نمی توانند برای خود سریعاً کاری بیابند. زیرا نمی توانند از بین راه های متعدد کاریابی یکی را سریعاً تشخیص داده و بر طبق نیاز جامعه با خلاقیت خود به کار آفرینی دست بزنند. در عرصه زندگی هم همینطور است. دانش آموز ما ذهن اش با مشکلات خانوادگی مشغول است برای اینکه هنوز یادنگرفته اند که راه های مختلف دیگری هم وجود دارد، می توانند جور دیگری فکر کند و جور دیگری قضیه را ببیند و تجزیه و تحلیل کند.

وی افزود: در این کتاب سعی شده در حد امکان به هر دو مقوله توجه شود و علاوه بر ارائه روشهایی برای تدریس خلاقیت در کلاس، خلاقانه تدریس کردن هم مد نظر قرار گیرد. کتاب حاضر مشتمل بر ۶ فصل است. در فصل اول، خواننده با مفهوم خلاقیت و دیدگاههای مختلف در مورد آن آشنا می شود. در فصل دوم، اهمیت خلاقیت مورد بررسی قرار می گیرد. نظریه های خلاقیت شامل نظریه های فلسفی، جامعه شناسی و نظریه های روانشناسی محور اساسی فصل سوم را تشکیل می دهد. در فصل چهارم به این سوال که چگونه دانش آموز را خلاق کنیم؟ پاسخ داده و موانع خلاقیت مطرح می شود. فصل پنجم اختصاص به چندین روش تدریس برای شکوفا سازی خلاقیت در کودکان و نوجوانان دارد؛ این روشها ما حصل تجربیات نویسنده در زمینه تدریس و خلاقیت است و به نظر می رسد در کتب دیگری مطرح نشده است. سرانجام در فصل آخر چندین تمرین و ایده برای خلاقتر کردن ذهن کودکان و نوجوانان ارائه می گردد.

این نویسنده بیان کرد: هدف این کتاب آشنا سازی علاقه مندان با خلاقیت و روشهایی است که می تواند در شکوفاسازی خلاقیت ذهنی کودکان و نوجوانان موثر باشد. از این رو مطالعه این کتاب برای والدین، معلمان، مربیان و کلیه کسانی که با آموزش و تربیت کودک و نوجوان سروکاردارند سودمند است. در این اثر تلاش شده روشهای نوین تدریس با تکنیکهای خلاقیت تلفیق گردند و روشهای نوینی در تدریس خلق شوند که منجر به شکوفاسازی خلاقیت گردند.

امین تصریح کرد:کتاب «روشهای شکوفاسازی خلاقیت کودکان و نوجوانان» برای نوبت اول پاییز ۹۳ در۱۴۴صفحه  و با قیمت ۷۲۰۰ تومان از سوی انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا منتشر شده است.