نشست «اخلاق به مثابه عنصری منهجی در فقه» برگزار شد

به گزارش خبرگزاری مهر، در این نشست دکتر شیخ حسین خشن مدیر حوزه­های علمیه موسسات حوزوی علامه سید محمدحسین فضل الله، به ارائه دیدگاه خود دربارۀ ضرورت تطبیق فقه با شرایط زمان و مکان و نیز رویکرد مقاصدی در روند استنباط فقهی به عنوان دو راهکار حل مشکلات فقه به خصوص در زمینه اخلاق پرداخت. وی ضمن تبیین نظریۀ تأثیر زمان و مکان امام خمینی(ره) از نگاه خود، بیان­های ائمه معصوم را در دو دستۀ بیان شرع و بیان احکام حکومتی تقسیم­ بندی کرد و معتقد بود برخی از احکامی که به عنوان احکام شرعی تلقی شده است در حقیقت احکام حکومتی بوده است که متناسب با نیاز اجتماع صادر شده است و بیان ­کنندۀ حکم ثابت شریعت اسلامی نیست.

وی معتقد بود برخی از احکام بر همین اساس، متناسب با شرایط اجتماعی عصر معصومان بیان شده ­اند و فقیه می ­تواند متناسب با شرایط هر زمان براساس کلیات ثابت شرعی حکم مقتضی را صادر کند. بدین ترتیب این دسته از احکام قابلیت انطباق با شرایط جدید زمانی و مکانی را دارا می باشند.

در بخش دیگری دکتر خشن به حضور کمرنگ اصول کلی شریعت و اهداف عام آن در استنباط­ فقهی منتقد بود و عدم انطباق برخی احکام فقهی جزئی با اصول کلی اسلام را نشانه­ای بر لزوم بازنگری در روش استنباط فقهی دانست.

وی در ادامه مقاصد شرعی متخذ از نصوص قطعی شرعی را به عنوان منبع روزآمد برای استنباط در امور مستحدث معرفی کرد. بر اساس دیدگاه وی اهداف کلی­ای که شریعت در وضع قوانین مد نظر داشته باید در چارچوب قواعد اصول فقهی وارد شوند و هماهنگی بیشتر فقه را با اصول کلی دین مترقی اسلام را فراهم کند.

این دیدگاه توسط حجت الاسلام و المسلمین قائنی، دکتر حکمت ­نیا، دکتر وحدتی شبیری، حجت الاسلام والمسلمین علی اکبریان و حجت الاسلام والمسلمین صرامی مورد نقد و بررسی قرار گرفت. وی ظنی بودن معیارهایی را که توسط دکتر خشن برای تفکیک میان احکام حکومتی از احکام ثابت شرعی ارائه شد و نیز عدم قطعیت در تطبیق مقاصد شریعت با وقایع خارجی را دو مشکل اصلی این نظریه دانست و معتقد  بود نمی توان بر اساس معیارهای ظنی، در شبکۀ یقینی استنباط فقهی نفوذ کرد و خواستار اصلاح شد.

قابل توجه است که متن مدون و مستند این نشست به زودی از طرف مرکز تحقیقات مجلس ارائه خواهد شد.

در ضمن نشست­های بررسی مقالات کنفرانس قانون و اخلاق به طور متوالی در آینده برگزار خواهد شد.