در جلسه استماع سنای آمریکا درباره توافق هسته‌ای چه گذشت؟

دیوید آلبرایت با حضور در کمیته ی روابط خارجی مجلس سنای آمریکا ارزیابی خود را از برنامه ی جامع اقدام مشترک بیان کرد.

رئیس موسسه علوم و امنیت بین الملل گفت: کنگره آمریکا باید فعالانه پیامدهای توافقنامه هسته ای با ایران بر رقابت غنی سازی در خاورمیانه (غرب آسیا) را بررسی کند.

دیوید آلبرایت در آغاز صحبت های خود گفت: دولت آمریکا و شرکای این کشور در گروه پنج بعلاوه یک آماده هستند تا یک توافقنامه ی مهم با ایران را به سرانجام برسانند که هدف آن محدود کردن برنامه های هسته ای ایران در ازای تخفیف چشمگیر تحریم ها است. کنگره ی آمریکا مسئولیتی ویژه برای ارزیابی این توافقنامه دارد. کنگره باید قضاوت کند که آیا این توافقنامه برای محافظت از منافع امنیت ملی آمریکا در کوتاه مدت و در بلند مدت مناسب است؟

کنگره به عنوان بخشی از این روند باید به منظور قانونمند کردن این توافقنامه، روندهای اجرایی آن، تفسیرهای مهم از این توافقنامه، ملزومات مربوط به ارائه ی گزارش، روشنگری درباره موارد نقض و پیامدهای مربوط به عدم پیروی و نیز برداشتن گام های ضروری برای
کاستن از ضعف های توافقنامه، اقدام به تصویب قانون بکند.

قوه ی مقننه باید تعیین کند که آیا این توافقنامه برای دستیابی به هدفی که از اول تعیین شده بود مناسب است یعنی برای رسیدن به این هدف که اعتماد بین المللی به ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران ایجاد شود و این اعتماد فقط به دوره ی توافق مربوط نباشد بلکه برای آینده ی قابل پیش بینی، هم باشد.

باید توجه خاص به توافقنامه ای شود که محدودیت های هسته ای آن پس از ده تا پانزده سال افول می کند و به احتمال زیاد دنیا را با یک وضعیت حتی ناامن تر و پر تنش تر در ایران، روبرو می کند که در آن زمان گریز هسته ای ایران به شدت کاهش می یابد ، سانتریفوژهای پیشرفته تری می چرخند و قادر هستند که اورانیوم قابل بکارگیری در تولید بمب را در مدت زمان کوتاه تری تولید کنند.
آمریکا و همپیمانان این کشور نمی توانند روی توانایی شان برای اتکای صرف بر اطلاعات، اطمینان داشته باشند چون پس از پایان توافق و مدت زمان طولانی پس از آنکه تحریم ها برداشته شوند ایران آزادی بیشتری برای تقویت برنامه ی هسته ای خود خواهد داشت.
آلبرایت افزود: همسایگان ایران به احتمال زیاد صبر نخواهند کرد بلکه توانایی خود را برای قرار گرفتن در آستانه ی هسته ای ایجاد خواهند کرد چون ایران در طی یک یا دو دهه در یک گریز هسته ای سریع قرار خواهد داشت و قادر خواهد بود تعداد بسیاری تسلیحات هسته ای را در دوره ی زمانی که کوتاه تر از امروز خواهد بود ، تولید کند.

از این رو لازم است که کنگره آمریکا فعالانه پیامدهای این توافقنامه را بر رقابت غنی سازی در خاورمیانه بررسی کند چون رقابت غنی سازی در خاورمیانه می تواند چندین کشور را به سمت داشتن توانایی های تسلیحات هسته ای در ده تا پانزده سال آینده سوق بدهد.
کنگره ی امریکا باید محدودیت های فنی و تدابیر راستی آزمایی قید شده در توافقنامه را مورد ارزیابی قرار دهد و اطمینان حاصل کند که این تدابیر به طرز مناسب توانایی ها و فعالیت های هسته ای ایران و توانایی این کشور برای نقض توافقنامه را محدود می کنند.
تدابیر راستی آزمایی به طور خاص باید اطمینان دهی کند که درباره ی کار ایران در گذشته و احتمالا کار جاری این کشور در مورد تسلیحات هسته ای درک حاصل می شود و باید اطمینان بخشی کند که دسترسی فوری به سایت های ایران چه نظامی و چه غیر نظامی وجود دارد.

اجرای توافقنامه مستلزم آن است که در صورت تقلب ایران، برضد این کشور اهرم وجود داشته باشد. با این وجود تکیه روی بازگشت پذیری سریع تحریم ها به عنوان تنها اهرم در صورت گریز هسته ای ایران عمیقا ناکارآمد به نظر می رسد و نمی تواند به ایران فشار وارد کند تا این کشور مسیر خود را تغییر دهد.

همچنین توافقنامه باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد تا دربرابر نقض های مبهم و تدریجی ایمن باشد و باید تدابیری برای پرداختن به اینگونه تقلب ها مد نظر قرار گیرد.
درحالیکه سناتورها درباره ی ارزیابی توافقنامه ی هسته ای فکر می کنند، یک مدل این است که این سناتورها همان روشی را دنبال کنند که وقتی رئیس جمهور یک پیمان را برای تائید به سنا می فرستد ، دنبال می شود.
هرچند برنامه ی جامع اقدام مشترک از جنبه ی ماهیتی یک توافقنامه ی اجرایی است اما این توافقنامه تاثیر بسیار زیادی روی امنیت ملی آمریکا خواهد داشت و مستلزم یک مداقه ی فوق العاده در کنگره است.

این مداقه نه تنها باید به رای موافقت یا مخالفت منجر شود بلکه باید منجر به قانونی شود که در آن مفاد اجرای این توافقنامه در طی زمان گنجانده و درباره ی آن توضیح داده می شود و درباره ی مفاد این توافقنامه تفسیر ارائه می کند.

آلبرایت گفت: در حالیکه قانون بازنگری در توافقنامه ی هسته ای ایران در سال 2015 به برخی از این مفادها پاسخ می دهد، اما کنگره باید اطمینان حاصل کند که هرگونه قانون جدید شامل این مفاد می شود، تدابیر بیشتر را در بر می گیرد و تدابیر اضافی و حمایتی را در بر می گیرد که شامل موارد ذیل می شود:

*توصیف دقیق از انگیزه، نیت و مقیاس توافقنامه
*تفسیرهای کلیدی فنی و تفسیرهای کلیدی از اهداف مفاد اصلی
*ارزیابی مناسب بودن رژیم راستی آزمایی در توافق
*بیانیه های روشن و واضح درباره ی اینکه چه چیزی مصداق نقض است که هم شامل نقض توافق اصلی و هم شامل نقض تدریجی می شود.

ساز و کارهای ملی و بین المللی برای مشخص کردن اینکه نقض چیست و مسیر جبران آن چیست؟

پیامدهای مربوط به عدم پیروی ایران به خصوص عدم پیروی هایی که فراتر از بازگشت سریع تحریم ها هستند و یا بازگشت سریع تحریم ها را تکمیل می کنند.
رویه هایی برای پرداختن به عدم تمایل ایران به پیروی از اقدامات جبرانی و یا متوقف کردن فعالیت مختل شده.

در حالیکه بحث کامل در مورد چنین قانونی فراتر از مقیاس و حد و حدود این جلسه است اما ارائه ی نمونه های معدود، به روشن کردن چنین رویکردی کمک می کند.

ذکر این نکته مهم است که ضرورت این توافقنامه ناشی از اقدام ایران در تعقیب تسلیحات هسته ای، توانایی های هسته ای مخفی آن و ارائه کردن جزئیات مربوط به این تلاش ها است.

مفید خواهد بود که یک قانون، اقدام به تشریح نقض های ایران از تعهدات عدم اشاعه بکند و سابقه ی ایران در زمینه ی عدم پیروی از آژانس بین المللی انرژی اتمی را توصیف کند.
چنین قانونی می تواند در برگیرنده ی تفاسیر کلیدی از توافقنامه باشد. دولت باراک اوباما یک تفسیر را ارائه کرده است مبنی بر اینکه غنی سازی اورانیوم براساس پیمان عدم اشاعه حق ایران نیست.

تفسیر دیگری که دولت آمریکا ارائه کرده این است که هرگونه غنی سازی بیش از پنج درصد آن هم پس از منع آشکار تولید چنین موادی (بعد از پانزده سال) تهدید مهم برای امنیت آمریکا و جامعه ی بین المللی محسوب خواهد شد.
همین طور، تفسیر کنگره می تواند این باشد که اقدام ایران در توسعه دادن به برنامه ی هسته ای اش پس از سال دهم از توافق ، باید به صراحت با نیازهای عملی ایران در بخش انرژی هسته ای منطبق باشد و باید با ملزومات حقوقی، اقتصادی و صلح آمیز هسته ای ایران منطبق باشد.

رئیس موسسه علم و امنیت بین المللی گفت دورنمای یک توافق هسته ای با ایران در شرایطی که رژیم آن وضع امروز را داشته باشد یا رژیم تندروتر بر آن حاکم باشد، باید مد نظر قرار گیرد.

دیوید آلبرایت رئیس موسسه علم و امنیت بین المللی (ISIS) در جلسه استماع کمیته روابط خارجی سنا ادامه داد:
این قانون می تواند شامل الزاماتی درباره ارائه گزارش باشد که گزارش هایی را مفصل تر از آنچه در «قانون بازبینی توافق هسته ای ایران» ذکر شده است، ایجاب کند. نمونه های این گزارش ها، شامل ملزم شدن دولت به ارائه گزارش های سالانه غیرمحرمانه درباره وفاداری

2) شما درباره توافق مقدماتی که در دوم آوریل 2015 اعلام شد، چه نگرانی هایی دارید؟
به طور کلی، توافق مقدماتی بسیاری از اهداف آمریکا را محقق ساخت؛ به این حال، یکسری نگرانی ها را نیز برانگیخت. در یک گزارش موسسه علم و امنیت بین المللی که در تاریخ 11 آوریل 2015 چاپ شد، ما مفصل تر به ضعف های مختلف و برخی موضوعات حل نشده در این توافق اشاره کردیم.
توافق مقدماتی در محدود کردن کافی راکتور آب سنگین اراک، کاهش ابعاد برنامه غنی سازی ایران، و افزایش شفاف سازی و نظارت بر یک معامله بلندمدت، موفق شد. دیگر شروط مهم موجود در برگه اطلاع رسانی (فکت شیت) معامله مقدماتی شامل موارد زیر است:
* نبود تاسیسات غنی سازی جدید به مدت 15 سال

5252