تحلیلگر آمریکایی: غول هسته‌ای سعودی از چراغ جادو خارج شده است

تحلیلگر آمریکایی گفت: غول هسته ای سعودی از چراغ جادو خارج شده است. یوئل گازانسکی Yoel Guzansky در تحلیلی برای فصلنامه واشنگتن که وابسته به دانشگاه جرج واشنگتن آمریکا است ضمن تحلیل برنامه هسته ای ایران تاکید کرد:

توافق هسته ای ایران با غرب همواره پیام ناخوشایندی برای عربستان سعودی یعنی رقیب منطقه ای ایران خواهد بود زیرا این توافق به معنای به رسمیت شناخته شدن بین المللی ایران به عنوان کشوری است که در آستانه هسته ای شدن خواهد بود. عربستان سعودی به توافق هسته ای به چشم ابزاری برای افزایش قدرت ایران درمقابل تضعیف قدرت ریاض نگاه می کند.

حتی قبل از اینکه توافق هسته ای حاصل شود، صرف مذاکرات هسته ای سبب شده است ایران در موقعیت مذاکراتی همتا با ابرقدرت برتر جهان قرار بگیرد. درست به همین علت است که احتمالا عربستان سعودی طرحهای احتیاطی برای حفظ توان رقابتی اش با ایران مدنظر دارد. در سالهای اخیر عربستان سعودی برنامه توسعه هسته ای غیرنظامی اش را در پاسخ به این سیر هسته ای ایران توسعه داده است.

بی تردید این اقدام عربستان سعودی سبب تضعیف تلاشهای آمریکا برای منع اشاعه هسته ای خواهد شد اما سبب خواهد شد پادشاهی سعودی بتواند درموقعیتی رقابتی با ایران درصورت حصول توافق هسته ای قرار داشته باشد. باآنکه بعید است توافق هسته ای ایران سبب شود عربستان سعودی به سرعت برنامه هسته ای نظامی کامل را شروع کند، اما احتمال دارد توافق هسته ای سبب شود پادشاهی سعودی راهبرد هسته ای خودش را سرعت بخشد بطوریکه زیرساختهای هسته ای خود را تقویت کند.

عربستان سعودی نیات خود برای دستیابی به انرژی هسته ای غیرنظامی را در سال دو هزار و شش و در پایان نشست شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرد. از آن تاریخ، عربستان سعودی برای استفاده از فناوری هسته ای در حوزه های مختلف سرمایه گذاری کرده است. در سال دو هزار و یازده، عربستان سعودی اعلام کرد قصد دارد شانزده نیروگاه هسته ای بسازد که هزینه آن تقریبا یکصد میلیارد دلار بود. برخی از شاهزادگان مطرح سعودی اعلام کرده اند اگر توافق هسته ای سبب شود حق غنی سازی اورانیوم به ایران داده شود، پادشاهی سعودی نیز مجبور خواهد شد مسیر هسته ای خودش را بررسی کند و در آن تجدیدنظر کند.

به بیان دیگر، عربستان سعودی می خواهد هرآنچه ایران توان هسته ای دارد، داشته باشد. سخنان ترکی الفیصل رئیس قدرتمند سابق دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی دقیقا ناظر بر همین سخن است که گفته بود براساس معاهده منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای ، ان پی تی، همه کشورها از حقوق هسته ای برابر برخوردار هستند.

بنابراین یکی از عواقب بسیار محتمل توافق هسته ای جامعه بین المللی با ایران این خواهد بود که احتمالا عربستان سعودی نیز وضعی مشابه ایران را مطالبه کند. باآنکه رسیدن به توافق هسته ای با ایران ، احتمالا اصلی ترین اولویت مطرح در برنامه های سیاست خارجی باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا است ، باید توجه داشت که این توافق هسته ای بیش از آنکه سبب کنترل اشاعه هسته ای شود، باعث افزایش رقابت تسلیحات هسته ای در منطقه خاورمیانه خواهد شد که عکس خواسته اوباما است. با این اوصاف، می توان گفت غول هسته ای عربستان سعودی نیز از چراغ جادو خارج شده است.

باتوجه به اینکه عربستان سعودی دغدغه انرژی ندارد زیرا منابع عظیم نفت و گاز دارد، تنها توجیهی که می توان برای حرکت عربستان سعودی به سمت توان هسته ای مطرح کرد، نگرانی از توان هسته ای ایران است. اینکه عربستان سعودی توان هسته ای ولو محدود داشته باشد، می تواند در موقعیتی نمادین برای مقابله هسته ای با ایران قرار داشته باشد. عربستان سعودی باوجود مخالفتهای آمریکا، از سال دو هزار و نه همکاری هایی هم با آژانس بین المللی انرژی اتمی شروع کرده است.

البته باید توجه داشت عربستان سعودی تنها کشور از کشورهای عضو شورای همکاری های خلیج فارس نیست که به دنبال برنامه هسته ای است. امارات عربی متحده درحال گسترش برنامه هسته ای اش است. امارات عربی متحده برای تامین بخشی از نیاز فنی خود در این زمینه به آمریکا مراجعه کرده است. مبادله نیروهای کارشناس و تامین برخی از تجهیزات و قطعات هسته ای برای امارات عربی متحده درقالب توافقی است که امارات عربی متحده با آمریکا برای همین منظور انجام داده است.

به هرحال باید توجه داشت که انرژی هسته ای برای عربستان سعودی جذابیتهای زیادی دارد. یکی از علل جذابیت این انرژی آن است که عربستان سعودی می تواند از انرژی هسته ای برای طرح شیرین سازی آب شور استفاده کند. باید توجه داشت که بیش از هفتاد درصد آب آشامیدنی عربستان سعودی از طریق شیرین سازی آب دریا به دست می آید. استفاده از انرژی هسته ای برای این کار بسیار کم هزینه تر از انرژی های فسیلی است. درعین حال، افزایش قابل توجه جمعیت عربستان سعودی و رشد بخش صنعتی این کشور نیز چنین الزامی را برای عربستان سعودی محسوس کرده است. در سال دو هزار و سیزده میزان برق تولیدی در عربستان سعودی حدود دویست و نود و دو میلیارد کیلووات ساعت بود که این رقم دو برابر میزان برق تولیدی این کشور در سال دو هزار بود.

پیش بینی می شود این میزان تا سال دو هزار و سی و دو، به یکصد و بیست گیگاوات ساعت برسد. درعین حال باید توجه داشت که عربستان سعودی بیش از یک چهارم نفت تولیدی خودش را به شیوه های مختلف مصرف می کند. درنتیجه این کشور به منابع دیگری برای تامین انرژی خودش نیاز دارد.
گازانسکی افزود.. مقامات سعودی از این شکوه دارند که ایران به دنبال توسعه طلبی در منطقه است. در مسائل منطقه باید به تقابل دو قطب ایران و عربستان سعودی توجه داشت. مقامات سعودی می گویند ایران برنامه فرقه ای را در منطقه دنبال می کند بطوریکه خواهان تقویت شیعیان درمقابل سنی های منطقه است.

البته مقامات ایران نیز همین اتهام را علیه عربستان سعودی مطرح می کنند. البته ایران ترجیح می دهد در سطح علنی، روابط مناسبی با عربستان سعودی حفظ کند. حال که مسئله توافق هسته ای با ایران مطرح شده ، فضای منطقه کاملا تغییر کرده است. عربستان سعودی پیش از توافق هسته ای موقت در ژنو به شدت با آن مخالف بود و با شیوه های مختلف، مخالفت خود را با این مسئله بیان می کرد. اما باوجود این، توافق موقت امضاء شد و عربستان سعودی نیز از آن بدون هیچ شوق و ذوقی استقبال کرد.

آنچه در این میان بیش از همه عربستان سعودی را نگران می کند این است که توافق هسته ای با ایران ، سبب گرم شدن روابط ایران و آمریکا شود و درنتیجه توافق هسته ای باعث شود آمریکا دیگر تمایلی نداشته باشد با نفوذ ایران در عراق و لبنان و سوریه و یمن و مناطق دیگر مقابله کند. عربستان سعودی می ترسد که توافق هسته ای با ایران سبب شود رویکرد آمریکا درباره نظم منطقه تغییر کند و آمریکا درباره مسائل منطقه بجای آنکه با عربستان سعودی سنی همکاری کند با ایران شیعی همکاری داشته باشد.

52310