سیگنالهای مثبت و منفی همزمان با آغاز دور جدید مذاکرات هسته‌ای

گروه بین الملل - عبدالحمید بیاتی: تنها ۱۳ روز به فرصت از پیش تعیین شده برای رسیدن ایران و کشورهای ۱+۵ به توافق جامع فرصت باقی مانده و در این میان هم شاهد اظهارات امیدوار کننده برای حصول این توافق هستیم و هم اظهارات ناامید کننده در خصوص آن منتشر می شود. 

این وضعیت در حالی است که قرار است از امروز چهارشنبه دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و کشورهای ۱+۵ در وین با حضور معاونان وزیر امور خارجه کشورهای حاضر در مذاکرات و همچنین نمانیده اتحادیه اروپا آغاز شود. 

در همین رابطه «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه ایران، پیش از آغاز مذاکرات امروز به خبرنگاران اعلام کرد که در این دور از مذاکرات کوشش می شود اختلاف ها را در متن توافق نهایی کاهش دهند و اضافه کرده است که احتمالاً تعدادی از اختلافات كه مقداری کلیدی و اساسی‌تر است برای روزهای آخر می‌ماند تا با حضور وزیران خارجه در مورد آن ها تصمیم گرفته شود.

عراقچی درباره مهلت ۳۰ ژوئن (۱۰ تیر) هم گفته است که اگرچه این تاریخ را برای پایان مذاكرات در نظر گرفته‌اند اما به تاریخ مشخصی پایبند نیستند و اگر لازم باشد برای یک توافق مطلوب بیشتر می مانند.

کاری با گذشته ایران نداریم 

اما شب گذشته «جان کری» وزیر امور خارجه آمریکا، در یک کنفرانس خبری که البته بصورت ویدئو کنفرانس برگزار شد گفت: اعضای گروه ۱+۵ در مذاکرات هسته‌ای با ايران برای دستيابی به توافق جامع و نهايی بر مسئله ابعاد نظامی احتمالی(PMD) فعالیت‌های هسته‌ای تهران در گذشته «متمرکز» نيستند.

وزير امور خارجه آمريکا تصريح کرده است که نگرانی گروه ۱+۵ بر فعاليت‌های آينده ايران متمرکز است.

جان کری گفته است: «ابعاد نظامی احتمالی (برنامه هسته‌ای ايران) در برخی از مذاکرات مطرح شد، ما روی اين فعاليت‌ها متمرکز نشده‌ايم که به طور دقيق بررسی کنيم و آنها توضيح بدهند که در يک نقطه زمانی مشخص چه کاری را انجام داده‌اند. خيلی روشن است دستيابی به توافقی مشروع مستلزم پیگیری چنين مسئله‌ای است.»

وزیر امور خارجه آمریکا با این حال تاکید کرده است که به مذاکرات هسته ای با ایران در وین ملحق خواهد شد.

پس از آن که ايران و گروه ۱+۵ در سال ۲۰۱۳ در ژنو به توافق موقت دست يافتند، يک مقام دولت باراک اوباما گفت که روشن کردن مسائل باقيمانده در خصوص ابعاد «نظامی» احتمالی فعاليت‌های هسته‌ای ايران يکی از پيش شرط‌ های دستيابی به توافق نهايی با تهران است.

اين در حالی است که خبرگزاری آسوشيتدپرس هفته گذشته به نقل از منابع مطلع خبر داده بود که در توافق ۳۰ ژوئن (۱۰ تيرماه) ايران به اين پرسش‌ها در اين زمينه پاسخ نمی‌دهد. آمريکا و اعضای گروه ۱+۵ در حال تهيه فهرستی از اقداماتی هستند که ايران باید در آينده انجام دهد تا از اين طريق نگرانی‌ها در خصوص ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ایش را برطرف کند.

خبرگزاری آسوشيتدپرس می‌گويد، بيشتر فعاليت‌های مربوط به «ابعاد نظامی احتمالی» برنامه هسته‌ای ايران به پيش از سال ۲۰۰۳ بر می گردد، زمانی که برنامه هسته‌ای ايران افشا شد.

اینکه آمریکا در این مرحله از مذاکرات اعلام می کند ۱+۵ با فعالیت های قبلی ایران کاری ندارد می تواند به نوعی موجب پیشرفت مذاکرات شود چون تا کنون فشارهای بی دلیل زیادی در این رابطه به تهران وارد می شود و «طرح سوال های ادعایی» نیز بر همین اساس از سوی آژانس شکل گرفته بود. 

فراموش نکنیم که تائیدیه آژانس بر فعالیت هسته ای ایران و اعلام آنکه تهران به تعهدات خود در برنامه اقدام مشترک (برجام) عمل کرده پیش شرط رسیدن به توافق جامع است و در حالی که آژانس هنوز پرسش هایی در خصوص فعالیت های سابق ایران در ذهن دارد و بسیاری از فشارهای وارده بر ایران در سال های گذشته نیز به دلیل همین موارد ادعایی بوده است. 

۱۳ روز پرکار و سیگنال های منفی  

۱۳ روز تا پایان ضرب الاجل تعیین شده برای حصول توافق جامع باقی مانده و در این میان وجود پاره ای از اختلافات میان ایران و گروه ۱+۵ موجب شده تا روزهایی پرکار در انتظار طرفین مذاکره تا تاریخ ۳۰ ژوئن باشد و در این میان اخباری منتشر می شود که موجب گسترده شدن جو ناامیدی نسبت به نتیجه بخش بودن مذاکرات می شود. 

برای مثال هر چند پیشتر اعلام شده بود که به محض حصول توافق جامع تحریم های سازمان ملل نیز علیه ایران لغو می شوند اما یک مقام غربی مدعی شده که شورای امنیت تصمیم دارد تا رفع تحریم های سازمان ملل در قبال ایران را به بعد از اعلام نظر قطعی کنگره آمریکا موکول کند.

بر همین اساس چنانچه ایران و کشورهای ۱+۵ موفق به حصول توافق هسته ای شوند، شورای امنیت سازمان ملل متحد به احتمال زیاد وقفه ای یک ماهه را برای رفع تحریم های ایران لحاظ خواهد کرد تا به این ترتیب کنگره آمریکا بتواند قرارداد به دست آمده را مورد بررسی قرار دهد.

به گفته این مقام رسمی غرب که نخواست نامش فاش شود، این تصمیم چندان خوشایند نیست اما به لحاظ سیاسی از اهمیت برخوردار است چرا که کنگره جمهوری خواه آمریکا تمایلی به پیش قدمی اعضای شورای امنیت به اعمال نظر در خصوص توافق هسته ای ایران ندارد.

ماه گذشته، «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا لایحه ای را به امضا رساند که پیش از تعلیق تحریم های کنگره به این نهاد فرصتی ۳۰ روزه را برای بازنگری توافق هسته ای می دهد. کل روند بازنگری با احتساب دوره ای که به حق وتوی اوباما و اعمال نظر مجدد کنگره اختصاص داده می شود در مجموع ۶۰ روز را شامل می شود.

البته به ادعای این مقام غربی، اعضای ۱۵ نفره شورای امنیت برای رفع تحریم های سازمان ملل متحد به رای کنگره آمریکا نیازی ندارند اما با توجه به کارشکنی های جمهوری خواهان پیش دستی کردن نسبت به آنها کار عاقلانه ای به نظر نمی آید.